Hạ nhiệt cuộc đua tăng lãi suất

Nghịch lý lãi suất

Có một nghịch lý trong việc huy động vốn của các ngân hàng mà.  Theo thông lệ, lãi suất tiết kiệm ngắn hạn có lãi suất thấp hơn dài hạn. Nhưng  hiện nay ngược lại, những món tiền gửi mới, thời gian gửi càng ngắn, lãi suất càng cao, thậm chí lãi suất gửi 1 tháng lại cao hơn nhiều so với thời hạn 1 năm hoặc lâu hơn. Đây quả thực là vấn đề rất đáng bàn bởi đối với thị trường vốn, thời gian càng lâu người sử dụng càng có lợi. Với tình hình như hiện nay, điều đó  chỉ có thể phản ánh một thực trạng: nhiều ngân hàng đang thiếu tiền đồng và đang phải huy động bằng mọi giá. 

Nghịch lý thứ 2 là các ngân hàng cổ phần luôn đi trước một bước trong việc tăng lãi suất và mức lãi suất huy động luôn cao hơn các ngân hàng thương mại quốc doanh. Ngay trong các ngân hàng cổ phần, ngân hàng cổ phần nhỏ có mức lãi suất huy động cao hơn ngân hàng cổ phần lớn. Tại thời điểm này, trong khi lãi suất huy động của Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Hải Phòng không kỳ hạn là 3%/ năm, kỳ hạn 1 tháng là 9,5%/ năm, 2 tháng 9,6%/ năm, 6 tháng 9,85%, 9 tháng 10%, 36 tháng 10,2% thì lãi suất của Ngân hàng Đông Á với các kỳ hạn tương ứng là 3,6%, 11,4%( lãi cuối kỳ), 11,4%, 11,64%, 11,76%; 10,8% ( lãi cuối kỳ)... Ngân hàng Habubank áp dụng biểu lãi suất linh hoạt hơn, trong đó các kỳ hạn không phải tính bằng tháng mà tính bằng tuần. Khách hàng gửi từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng 1 sổ tiết kiệm được cộng thêm lãi suất 0,01%/ tháng, gửi từ 500 triệu đồng trở lên được cộng 0,02%/ tháng... Nhìn chung, đến nay, tất cả các ngân hàng đều thông báo tăng lãi suất, trong đó có ngân hàng cổ phần áp dụng mức “siêu” lãi suất lên tới 1,1%/tháng... 

Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) áp dụng mức lãi suất tiết kiệm mới với mức lãi suất 12 tháng lên tới 13,8%/năm, lãi suất 3 tháng là 12%/năm. SCB còn áp dụng chính sách cộng thêm 0,005%/tháng vào lãi suất hiện hành cho kỳ hạn tái ký gửi đó tương ứng với chương trình tiết kiệm khách hàng tham gia (với các khách hàng mở sổ tiết kiệm từ 25.1.2008). SCB còn tung ra một sản phẩm tiết kiệm chưa từng có tại Việt Nam có tên gọi "Lạm phát vẫn có lãi" với cam kết  bảo đảm khách hàng có mức lãi suất tiết kiệm luôn cao hơn mức lạm phát trong mọi tình huống. Trước đó, VPBank cũng đưa ra một chương trình tiết kiệm tương tự nhưng lại áp  mức lãi suất tối đa là 12%/năm.

Chính vì có sự chênh lệch lãi suất như vậy nên đang có hiện tượng khách hàng rút tiền từ ngân hàng có lãi suất thấp hơn sang ngân hàng có lãi suất cao hơn. Thực chất, dòng tiền vốn đang chạy vòng quanh và nếu đánh giá một cách tổng thể thì đây chỉ là sự cạnh tranh của các ngân hàng.

Nguyên nhân và sự can thiệp của Nhà nước

Giám đốc BIDV Hải Phòng Đoàn Tiến Dũng cho biết: mặc dù lãi suất của ngân hàng đang áp dụng thấp hơn so với một vài ngân hàng khác, nhưng khách hàng đến giao dịch gửi tiền vẫn đông. Điều này chứng tỏ nhiều khách hàng gửi tiền chỉ coi lãi suất là 1 trong nhiều vấn đề mà họ quan tâm. Nhiều ngân hàng thương mại quốc doanh khác phản ánh: Sở dĩ các ngân hàng phải tăng lãi suất là do tình hình chung và là một biện pháp để giữ khách hàng chứ họ không thiếu vốn và mức tăng cũng không thể quá “ ngất ngưởng”, bởi còn nghĩ tới quyền lợi của khách hàng vay tiền.

Thực tế, trong những ngày gần đây, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã giảm khá nhiều, phổ biến chỉ còn ở mức 11-12%/năm, có lúc lên đến 14-18%/năm. Lãi suất cho vay 1 tuần cũng  còn khoảng 18%/năm. Được như vậy là do Ngân hàng Nhà nước liên tục "bơm" hàng chục nghìn tỉ đồng qua thị trường mở với lãi suất ngắn hạn chỉ khoảng 11-13%/năm.  Tuy nhiên, điều đáng nói là không phải ngân hàng nào cũng vay được trên thị trường liên ngân hàng. Thị trường này chủ yếu thuộc về các ngân hàng quốc doanh, ngân hàng cổ phần lớn và một số ngân hàng cổ phần hạng trung. Đối với các ngân hàng cổ phần nhỏ, thị trường liên ngân hàng vẫn khó tiếp cận mặc dù họ vẫn sẵn sàng vay với mức lãi suất cao. Do không tìm được nguồn vay trên thị trường liên ngân hàng, cũng như không đủ giấy tờ có giá để tham gia đấu thầu trên thị trường mở, nhiều ngân hàng cổ phần nhỏ buộc phải nâng lãi suất tiết kiệm ở mức  cao và mức lãi suất thỏa thuận với các khách hàng có số tiền gửi lớn còn cao hơn nữa. Rõ ràng, cuộc đua tăng lãi suất cũng phần nào phản ánh “ thứ hạng” của các ngân hàng.

Trong khi các ngân hàng vẫn đang tiếp tục đau đầu với bài toán lãi suất thì ngày 26-2, Thống đốc Ngân hàng  Nhà nước có công điện số 02 gửi các chi nhánh  Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng thương mại, yêu cầu các ngân hàng phải thực hiện việc huy động vốn theo nguyên tắc lãi suất không âm và không được vượt quá 12%/năm (1%/tháng). Biện pháp này nhằm chấn chỉnh tình trạng tăng lãi suất huy động chóng mặt trong những ngày qua dẫn đến tình trạng chạy vốn tiền gửi từ ngân hàng này sang ngân hàng khác, gây xáo trộn thị trường tiền tệ. Công điện cũng cho biết Ngân hàng Nhà nước đã và đang có những biện pháp nhằm hỗ trợ vốn thanh toán cho các ngân hàng thương mại, nhất là các ngân hàng cổ phần có quy mô nhỏ để bảo đảm hoạt động ngân hàng và nền kinh tế ổn định, phát triển.

Có thể, sau khi có sự can thiệp của cơ quan quản lý nhà nước, cuộc đua tăng lãi suất mới có điểm dừng.

Hồng Thanh