Playa Girón (Bãi biển Hirôn) nằm bên bờ Vịnh Cochinos (Vịnh con Lợn), nay thuộc tỉnh Matanzas của đất nước Cuba, cách thủ đô Havana khoảng 150km về phía đông nam.
 |
| Máy bay Hawker Sea Fury ở Bảo tàng Chiến thắng Girón tại Cuba. (Nguồn: www. diveheads.com, 2010) |
Girón vốn là nơi hoang vu, nghèo khó ít ai biết đến, nhưng từ khi diễn ra cuộc tấn công xâm lược của lực lượng Cuba lưu vong do Cục Tình báo Trung ương Hoa Kỳ (CIA) tổ chức vào giữa tháng 4-1961, đã trở thành biểu tượng bất hủ của Cuba và cả châu Mỹ - Latinh trong cuộc chiến chống chủ nghĩa đế quốc, bảo vệ độc lập, chủ quyền dân tộc.
Sau thành công của cách mạng Cuba (1-1-1959) do Fidel Castro lãnh đạo, Chính phủ Hoa Kỳ thời Tổng thống Eisenhower đã phê chuẩn “Chương trình hành động bí mật chống chế độ Castro” vào 17-3-1960 và bật đèn xanh cho CIA vũ trang, huấn luyện một lực lượng người Cuba lưu vong mang tên Lữ đoàn 2506 (Brigada Asalto 2506) nhằm thực hiện cuộc xâm lược Cuba, lật đổ chính quyền mới.
Tháng 3-1961, dưới sự chỉ đạo của CIA, “Hội đồng Cách mạng Cuba” (CRC) được thành lập ở bang Miami (Hoa Kỳ), do cựu Thủ tướng Chính phủ Cuba lưu vong José Miró Cardona đứng đầu. Đến 4-4-1961, dù mới nhậm chức chưa đầy 3 tháng, tân Tổng thống Hoa Kỳ Kennedy đã phê duyệt kế hoạch tấn công, với 3 mục tiêu đổ bộ là Playa Girón, Playa Larga và Caleta Buena Inlet ở Vịnh Cochinos.
Ngày 9-4-1961, Lữ đoàn 2506 với tàu chiến và máy bay bắt đầu di chuyển từ Guatemala đến Puerto Cabezas thuộc Nicaragua. Trong hai ngày 14 và 15-4-1961, quân xâm lược nghi binh bằng cách đổ bộ 164 lính lên địa điểm gần Baracoa, tỉnh Oriente của Cuba và cho chiếc tàu mang cờ hiệu của Costa Rica cùng vài tàu khu trục của Hải quân Hoa Kỳ thả neo gần Vịnh Guantanamo; đồng thời phái 8 máy bay Douglas B-26B của Hoa Kỳ giả dạng Không quân Cuba bay từ Nicaragua sang tấn công phá hủy 3 sân bay lớn của Cuba để dọn đường, rồi bay về Florida (Hoa Kỳ) và Nicaragua để phao tin đó là những máy bay Cuba đào tẩu.
Chiều 16-4-1961, dưới sự hộ tống từ xa của nhiều tàu khu trục, tàu ngầm, tàu sân bay Hải quân Hoa Kỳ, nhân viên CIA cùng Lữ đoàn 2506 hội tụ tại Zulu, cách khoảng 65 km về phía nam của Cuba. Hạm đội tấn công gồm 5 tàu chở hàng loại 2.400 tấn mang cờ hiệu Liberia được trang bị súng phòng không, trong đó 4 chiếc vận chuyển 7 tiểu đoàn với khoảng 1.400 lính, 1 chiếc chở trang thiết bị; cùng 2 tàu đổ bộ đi theo, mang cờ hiệu Nicaragua.
Đêm 16-4-1961, CIA dùng một đội thuyền nhỏ kéo bè có chứa thiết bị phát sóng âm thanh và các hiệu ứng khác thực hiện cuộc đổ bộ giả gần Bahia Honda, tỉnh Pinar del Rio để thu hút sự chú ý của lực lượng an ninh Cuba.
Vào 1 giờ 00 ngày 17-4-1961, Lữ đoàn 2506 dùng những chiếc xuồng cao su, thuyền nhôm nhỏ và tàu đổ bộ đưa bộ binh cùng xe tăng, xe thiết giáp đổ bộ lên bãi biển Girón. Các tàu thuyền khác cũng đổ quân lên bãi biển Larga cách đó 35km về phía tây bắc. Cuộc đổ quân chưa hoàn tất thì từ 6 giờ 30 sáng 17-4-1961, Không quân Cuba với các loại máy bay Hawker Sea Fury, Douglas B-26 và Lockheed T-33 mở cuộc không kích vào tàu đổ bộ của địch, còn lực lượng Cuba trên bộ cũng nhanh chóng tập trung để ngăn chặn quân đổ bộ.
Cuộc chiến diễn ra ác liệt suốt 72 giờ, quân xâm lược bị cầm chân trên bãi biển Girón và gánh chịu nhiều tổn thất nặng nề. Đến chiều 19-4-1961, trước sự dũng mãnh của lực lượng không quân, pháo binh, xe tăng và bộ binh Cuba, Hoa Kỳ phải điều các tàu khu trục USS Eaton và USS Murray vào Vịnh Cochinos sơ tán số tàn binh ít ỏi còn lại của Lữ đoàn 2506 đang bị dồn ra bờ biển Girón, nhằm tránh bị tiêu diệt hoàn toàn.
Kết quả, cuộc chiến tranh chống xâm lược của nhân dân Cuba đã giành được thắng lợi. Phía quân xâm lược có 14 phi công (4 phi công Hoa Kỳ) bị tiêu diệt; Lữ đoàn 2506 có 114 lính bị tiêu diệt cùng 1.202 lính bị bắt làm tù binh (9 tù binh chết trên đường về trại giam). Ngày 8-9-1961, 14 tù binh bị kết án đã tra tấn, giết người và phạm tội ác lớn, với 5 án tử hình và 9 án 30 năm tù giam. Ngày 7-4-1962, 1.179 tù binh còn lại đều bị kết tội phản quốc với án 30 năm tù giam.
Tuy nhiên, Chính phủ Cuba đứng đầu là Fidel Castro đối xử với tù binh khá nhân đạo, nên vào tháng 5-1961, đã đề xuất với Hoa Kỳ trao đổi tù binh lấy 500 máy kéo nông nghiệp trị giá 28 triệu USD, nhưng bất thành. Vào 14-4-1962, 60 tù binh bị thương và bị bệnh được phóng thích sang Hoa Kỳ. Ngày 21-12-1962, Chính phủ Cuba ký thỏa thuận trao đổi 1.113 tù binh lấy hàng hóa thực phẩm và y tế trị giá 53 triệu USD do tư nhân và các công ty của Hoa Kỳ đóng góp. Đến 24-12-1962, số tù binh đó cùng với khoảng 1.000 thành viên gia đình của họ được phép rời Cuba sang định cư tại Hoa Kỳ.
Thất bại ở Girón khiến Tổng thống Kennedy tức giận tuyên bố muốn “băm CIA thành ngàn mảnh thả trôi theo gió”. Đầu năm 1962, Giám đốc CIA Allen Dulles, Phó Giám đốc CIA Charles Cabell, Phó Giám đốc kế hoạch Richard Bissell buộc phải từ chức. Ngược lại, người anh hùng Che Guevara đã nói với Kennedy qua viên thư ký của ông ta rằng Che “cảm ơn bãi biển Girón, vì trước khi bị xâm lược, các cuộc cách mạng đang yếu thế, bây giờ trở nên hùng mạnh hơn bao giờ hết”.
Cuộc xâm lược ở Girón của Hoa Kỳ đã làm cho Fidel Castro càng trở nên nổi tiếng, với lời bình luận rằng “đây là thất bại đầu tiên của chủ nghĩa đế quốc Yankee”. Trong cuộc chiến này, Fidel cũng đã chính thức tuyên bố với thế giới Cuba làm cách mạng “Marxist-Leninist”.
NGUYỄN QUANG TRUNG TIẾN
