Giới trẻ và áp lực trong hôn nhân

Nhiều nguyên nhân dẫn đến mức sinh giảm

Tại Việt Nam, tổng tỷ suất sinh (TFR) giảm từ 3,80 con/phụ nữ năm 1989 xuống còn 2,09 con/phụ nữ năm 2019. Theo số liệu cập nhật ngày 30/7/2020, nhiều địa phương có mức sinh thấp như TP HCM (mức sinh 1,39 con/mẹ); Đồng Tháp (1,58 con/mẹ) hay Cần Thơ (1,66 con/mẹ).

Đây là vấn đề “nóng” của công tác dân số hiện nay. Lý giải nguyên nhân của tình trạng trên, ông Mai Trung Sơn - Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế nhận định, nguyên nhân mức sinh thấp là xu hướng kết hôn muộn, không muốn đẻ, đẻ ít, đẻ thưa ngày càng cao. Tỷ lệ đô thị hóa tăng và phát triển kinh tế dẫn đến áp lực tìm kiếm việc làm, nhà ở, chi phí sinh hoạt, chi phí nuôi dạy và chăm sóc con cái đắt đỏ. Bên cạnh đó, học vấn, điều kiện sống được cải thiện có tác động nhất định đến mức sinh…

Thanh niên có xu hướng "ngại" lập gia đình.

Vấn đề trên một lần nữa được đặt ra tại Hội thảo khoa học quốc gia “Đưa Nghị quyết XIII vào cuộc sống: Vun đắp giá trị gia đình Việt Nam - Nhận diện và giải pháp” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội nhân văn và Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới phối hợp tổ chức nhân kỷ niệm 20 năm Ngày Gia đình Việt Nam - 28/6.

Trình bày tham luận tại Hội thảo, nhóm tác giả TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy - Học viện Phụ nữ Việt Nam và ThS Đinh Thị Nguyệt - Học viện Hành chính Quốc gia đã thông tin kết quả về một cuộc khảo sát nhóm người trẻ 16-30 tuổi xung quanh các vấn đề liên quan đến giá trị hôn nhân.

Theo đó, nhóm nghiên cứu tiến hành khảo sát trực tuyến trong tháng 4 - 5/2021 với 279 bạn trẻ từ 16 đến 30 tuổi tại Việt Nam, đồng thời kết hợp phân tích số liệu từ Nghiên cứu Các giá trị cơ bản của gia đình Việt Nam 2017-2018 và Nghiên cứu Thế hệ trẻ Việt Nam do Hội đồng Anh thực hiện năm 2020 về vấn đề giá trị hôn nhân. Tổng quan nghiên cứu cho thấy, phần lớn ý kiến cho rằng, giới trẻ sẵn sàng kết hôn, sinh con khi đến tuổi trưởng thành.

Có 46,2% ý kiến người tham gia khảo sát cho rằng thanh niên đến tuổi trưởng thành nhất thiết cần kết hôn, lập gia đình. Riêng đối với nhóm chưa kết hôn, có đến 80,5% người trả lời cho rằng họ sẽ muốn kết hôn và có gia đình trong tương lai. “Hầu hết người trẻ đều lạc quan về khả năng xây dựng gia đình và chăm lo cho gia đình” - TS Thanh Thủy nhấn mạnh.

Không những lạc quan về khả năng xây dựng gia đình và chăm lo cho gia đình, gần 47% người trẻ được hỏi cho rằng hôn nhân vẫn là một giá trị rất quan trọng, trong đó tình yêu, tư cách đạo đức, lòng chung thủy… vẫn là các giá trị cá nhân được đặt làm tiêu chí hàng đầu trong lựa chọn bạn đời.

Gia đình vẫn được coi là giá trị quan trọng hàng đầu

Tuy nhiên, bên cạnh phần đông người trẻ dự định sẽ kết hôn và lập gia đình, vẫn còn một bộ phận giới trẻ chưa sẵn sàng kết hôn, sinh con khi đến tuổi trưởng thành. Theo kết quả nghiên cứu, hơn 81% nữ có xu hướng đồng tình với hiện tượng độc thân so với nam (76,4%); gần 68% người trẻ sống ở đô thị đồng tình với hiện tượng độc thân so với 35,5% sống ở nông thôn và gần 52% người trẻ đồng tình hiện tượng làm mẹ đơn thân so với 40,1% đô thị.

Nhưng dù là ở quan điểm nào thì tổng quan nghiên cứu của nhóm cho thấy, phần lớn ý kiến cho rằng, gia đình vẫn được coi là giá trị quan trọng hàng đầu trong cuộc sống với nhiều người. Những giá trị ưu tiên lần lượt trong cuộc sống của các cá nhân được hỏi là: gia đình, sức khỏe, việc làm, thu nhập, bạn bè, học vấn, thời gian giải trí, chính trị và tín ngưỡng tôn giáo.

Nói về yếu tố tác động đến sự bền vững của hôn nhân, TS Thanh Thủy cho biết, theo kết quả khảo sát gần 70% giới trẻ nhận định yếu tố kinh tế tác động đến sự bền vững của giá trị hôn nhân. Một số yếu tố khác tác động bao gồm thể chế, văn hóa và hội nhập quốc tế… “Đa phần thanh niên khi được hỏi đều khẳng định, họ muốn kết hôn khi có kinh tế vững chắc. Vì vậy, việc tạo việc làm cho thanh niên là điều quan trọng để tiến tới hôn nhân bền vững” - TS Thanh Thủy nhấn mạnh.

Và một yếu tố mới không thể phủ nhận, đó là tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang có những ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ đến quan hệ hôn nhân và gia đình Việt Nam. Mạng xã hội, Internet đang dần chiếm ngự đời sống hôn nhân gia đình theo cả hai chiều hướng tích cực và tiêu cực - đây cũng là kết quả đáng lưu tâm của nhóm nghiên cứu khi khảo sát ở người trẻ.