Tiếp tục các tuyên bố với nội dung phản đối hành vi sử dụng vũ lực và đe dọa của Trung Quốc trên biển Đông của Bộ Ngoại giao Mỹ, Nhà Trắng ngày 14/5 lên tiếng khẳng định rằng những căng thẳng giữa Trung Quốc và Việt Nam nổ ra chỉ vài ngày sau chuyến thăm châu Á của Tổng thống Mỹ Barack Obama cần phải được giải quyết thông qua đối thoại chứ không phải bằng hành vi đe dọa.
Reuters dẫn lời người phát ngôn Nhà Trắng Jay Carney cho biết, ông Obama trong chuyến thăm hồi tháng trước cũng đã nhắc đi nhắc lại sự cần thiết phải có các cuộc đối thoại hòa bình để giải quyết hàng loạt các tranh chấp liên quan đến Trung Quốc và biển Đông. “Chúng tôi một lần nữa thúc giục biện pháp đối thoại trong việc giải quyết các vấn đề của họ” – ông Carney cho hay.
Cũng trong ngày 14/5, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Susan Rice đã lên tiếng khẳng định Trung Quốc “đang ngày càng bị cô lập tại châu Á và trở thành chủ thể gây lo ngại” vì những hành động hiếu chiến và khiêu khích của nước này trên biển Đông.
“Các nước muốn thiết lập quan hệ hữu hảo và mang tính xây dựng với Trung Quốc đang ngày càng cảm thấy khó chịu và lảng tránh bởi những hành động mà họ cho là khiêu khích và gây hấn của nước này” – Hãng tin Kyodo của Nhật Bản dẫn lời bà Rice nói.
“Chúng tôi đã thể hiện quan điểm rất rõ ràng rằng những hành động khiêu khích, đe dọa, từng bước tạo ra những sự đã rồi trên mặt đất, vốn làm phức tạp hóa vấn đề là hoàn toàn vô ích” – bà Rice nói thêm. Cố vấn an ninh quốc gia của Mỹ cũng thúc giục Trung Quốc giải quyết những tranh chấp lãnh thổ thông qua các cơ chế của luật pháp quốc tế.
Reuters dẫn lời một nhà ngoại giao châu Á cho biết Washington cần phải có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc. Nhà ngoại giao này cũng trình bày về quan ngại rằng Trung Quốc đang kích động hàng loạt cuộc khủng hoảng với các nước láng giềng nhằm thay đổi hiện trạng trong khu vực nếu không vấp phải phản ứng cương quyết từ các nước.
Hãng tin Bloomberg dẫn lời Giáo sư Carl Thayer thuộc Viện Quốc phòng Australia tại Canberra nhận định, những động thái của Trung Quốc nhằm “leo thang” tình hình trên biển Đông hiện nay phản ánh “việc sử dụng sức mạnh kinh tế và quân sự chưa từng có của nước này để thúc đẩy các kế hoạch chủ quyền của mình”.
Giáo sư Thayer cho rằng, Trung Quốc sẽ tiếp tục đơn phương khẳng định đặc quyền của mình. Động thái ngang ngược này của Trung Quốc, theo Giáo sư Thayer, là nguồn cơn dẫn đến căng thẳng có thể dẫn tới một vụ tai nạn hay bùng nổ xung đột lớn.
Bloomberg cũng nhắc lại việc các tàu tuần tra của hải quân Trung Quốc đã xả súng bắn vào tàu cá của Việt Nam hồi năm 2007 khiến một thủy thủ thiệt mạng. Trước đó năm 1988, Trung Quốc đã mở cuộc tấn công vào lực lượng của Việt Nam đang làm nhiệm vụ tại Trường Sa khiến 64 lính biên phòng Việt Nam thiệt mạng. Hãng tin này cũng khẳng định việc Trung Quốc đã dùng vũ lực để chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam vào năm 1974.
