Đăng ký, cấp phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước
Theo đó, tại Điều 48 của Dự thảo quy định về việc đăng ký, cấp phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước và giao cho Chính phủ quy định chi tiết. Theo VCCI, đây là điều khoản hết sức quan trọng vì nó là cơ sở để xác lập quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân, bao gồm các nghĩa vụ làm thủ tục và nghĩa vụ tài chính.
“Với mức độ quan trọng như vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo quy định trực tiếp trong luật, mà không giao Chính phủ quy định ở cấp Nghị định, nhằm bảo đảm tính minh bạch, ổn định của pháp luật. Vấn đề này đã được quy định tại cấp nghị định từ Luật Tài nguyên nước 2012 và đã có đủ kinh nghiệm thực tế để có thể đưa lên cấp luật” – VCCI kiến nghị.
Mặt khác, Điều 7 của Dự thảo quy định về việc lấy ý kiến cộng đồng dân cư và tổ chức, cá nhân liên quan khi đầu dự án xây dựng công trình khai thác, sử dụng tài nguyên nước có ảnh hưởng lớn đến hoạt động phát triển kinh tế – xã hội, đời sống của nhân dân trên địa bàn. Việc lấy ý kiến đối với cộng đồng dân cư là rất cần thiết. Song đơn vị đại diện cộng đồng doanh nghiệp (DN) cho rằng, quy định như Dự thảo sẽ dẫn đến sự chồng chéo với pháp luật về đánh giá tác động môi trường.
Cụ thể, theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường và văn bản hướng dẫn, các dự án xây dựng công trình khai thác, sử dụng tài nguyên nước sẽ phải lập báo cáo ĐTM và lấy ý kiến cộng đồng dân cư, cá nhân, tổ chức liên quan.
“Như vậy, quy định của Dự thảo sẽ dẫn đến nguy cơ dự án phải thực hiện hai lần công tác lấy ý kiến, hoặc thực hiện một lần nhưng lại phải có hai bộ hồ sơ, gây tốn kém không cần thiết về chi phí làm thủ tục hành chính. Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định này. Trong trường hợp cần thiết thì sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về bảo vệ môi trường cho phù hợp” – VCCI đề xuất.
Cần lấy ý kiến người sử dụng khi quy hoạch
Theo một số DN, quy hoạch tài nguyên nước, quy hoạch lưu vực sông có ảnh hưởng rất lớn đến quyền và nghĩa vụ của các cá nhân, tổ chức có sử dụng nước trong phạm vi quy hoạch. Các hoạt động sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt đang diễn ra bình thường có thể sẽ phải chấm dứt hoặc điều chỉnh với chi phí lớn chỉ vì sự thay đổi của quy hoạch tài nguyên nước, quy hoạch lưu vực sông.
Những nguy cơ thay đổi đột xuất này làm giảm tính ổn định của môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam, làm giảm khả năng thu hút đầu tư và phát triển kinh tế của đất nước. Trong khi đó, Dự thảo lại chưa có quy định đủ rõ ràng về việc lấy ý kiến những đối tượng tác động này trong quá trình lập quy hoạch.
Do đó, VCCI đề nghị bổ sung quy định, trong trường hợp quy hoạch tài nguyên nước, quy hoạch lưu vực sông làm thay đổi quyền sử dụng nguồn nước thì cần phải lấy ý kiến của đối tượng đang khai thác, sử dụng nguồn nước đó.
“Ví dụ, một nguồn nước đang được quy hoạch cho sản xuất nông nghiệp, bỗng dưng được đề xuất thay đổi sang chức năng chỉ cho sinh hoạt (không được sử dụng làm nông nghiệp nữa) thì những cá nhân, tổ chức đang sử dụng nguồn nước đó phải được lấy ý kiến. Hồ sơ lấy ý kiến phải bao gồm một trong ba tài liệu sau: (1) ý kiến của người đang sử dụng nguồn nước; (2) biên bản có xác nhận của chính quyền cấp xã về việc người đó không có ý kiến; (3) biên bản có xác nhận của chính quyền địa phương về việc không liên lạc được với người đó” – VCCI đề xuất.
Về quyền tài sản của tổ chức, cá nhân khai thác sử dụng tài nguyên nước, theo ý kiến của một số DN, việc ghi nhận quyền tài sản đối với quyền khai thác sử dụng tài nguyên nước của các cá nhân, tổ chức trong Dự thảo hiện còn rất yếu. Cụ thể, Điều 47 khoản 4 của Dự thảo mới chỉ quy định tổ chức, cá nhân khai thác tài nguyên nước thuộc trường hợp phải nộp tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước còn được chuyển nhượng quyền khai thác tài nguyên nước theo quy định của Chính phủ.
Theo VCCI, quy định này hạn chế rất nhiều quyền tài sản của tổ chức, cá nhân khai thác sử dụng tài nguyên nước hợp pháp, giảm khả năng phân bổ và tận dụng các nguồn lực để sản xuất kinh doanh.
Đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định theo hướng: Mọi tổ chức, cá nhân khai thác sử dụng tài nguyên nước hợp pháp đều được ghi nhận quyền, bất kể có nộp tiền hay không nộp tiền cấp quyền, bất kể thuộc diện được cấp phép hay diện được miễn đăng ký, cấp phép. Quyền khai thác sử dụng tài nguyên nước của cá nhân, tổ chức là quyền tài sản theo pháp luật dân sự, theo đó bao gồm đầy đủ các quyền như chiếm hữu, sử dụng, định đoạt, chuyển nhượng, sử dụng làm tài sản bảo đảm và các quyền tài sản khác.
Quy định còn chồng chéo
Điều 68.2 của Dự thảo quy định các hoạt động cải tạo lòng, bờ, bãi sông, xây dựng công trình thuỷ, khai thác cát, sỏi và các khoáng sản khác trên sông hồ phải được sự đồng ý bằng văn bản của cơ quan quản lý tài nguyên nước trước.
Theo VCCI, quy định này sẽ dẫn đến sự chồng chéo về thẩm quyền vì hiện nay các hoạt động này đều đã phải thực hiện các thủ tục hành chính theo các pháp luật liên quan, gồm (1) thủ tục về xây dựng đối với xây dựng công trình; (2) thủ tục về khoáng sản đối với việc khai thác cát, sỏi; (3) thủ tục về giao thông đối với việc nạo vét luồng tuyến, xây dựng cầu cảng; (4) thủ tục về môi trường đối với các dự án đầu tư; (5) thủ tục về thuỷ lợi nếu có liên quan đến công trình thuỷ lợi.
Theo nguyên tắc về cải cách thủ tục hành chính, mỗi vấn đề chỉ có một đầu mối phụ trách, các cơ quan khác phối hợp, do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo trao đổi với các cơ quan liên quan, quy định theo hướng người dân và doanh nghiệp chỉ cần làm thủ tục một lần tại một cơ quan, các cơ quan khác phối hợp cho ý kiến và ra quyết định cùng một lúc.
