TP HCM có hàng ngàn km đường thủy, có 92 tuyến đường thủy nội địa địa phương. Cạnh đó, với ưu thế hệ thống kênh rạch đi qua hầu hết khu vực trung tâm thành phố đến ngoại ô là một lợi thế cực kì to lớn, không chỉ trong thoát nước, cân bằng không khí mà nếu biết tận dụng, đó còn là mạng lưới giao thông đường thủy nội bộ kết hợp du lịch cực kì hữu hiệu.
Nhiều người còn so sánh, nếu đầu tư đúng cách, có mỹ thuật, hệ thống kênh rạch thông suốt trở thành đường giao thông nội bộ sẽ giúp TP HCM thành một “Venie của châu Á”. Tuy nhiên, hiện nay, hệ thống đường thủy của TP HCM được cho là vẫn “ngủ yên”, chưa xứng tầm với lợi thế cực kì to lớn và sẵn có.
Nhìn lại bài học của thủ đô Bangkok, Thái Lan, có sông lớn nằm trong trung tâm thành phố, hệ thống kênh rạch không chằng chịt, thuận lợi như Việt Nam, nhưng hiện Thái Lan đã có một hệ thống giao thông đường thủy cực kì phát triển.
Xe bus đường sông là một lựa chọn phổ biến của người dân Bangkok. Đồng thời từ sự phát triển của giao thông đường thủy, Thái Lan cũng đã mở ra nhiều tour du lịch đường thủy nổi tiếng, được du khách ưa chuộng.
Tại TP HCM, xe bus đường sông đã được khai trương vào năm 2017, nhận được khá nhiều quan tâm từ phía người dân. Đến nay, chuyến xe bus đường sông có điểm bắt đầu từ phường Linh Đông, Thủ Đức cho đến bến Bạch Đằng, quận 1 và trung bình 12 chuyến khứ hồi/ ngày.
Tuy nhiên, xe bus đường sông hiện chỉ có thể là lựa chọn của du khách, còn đối với người dân TP HCM có nhu cầu di chuyển thì chưa thực sự thu hút. Lý do không chỉ ở thói quen người dân, mà quan trọng bởi hiện tốc độ xe bus đường sông khá chậm (trung bình bằng 1/3 thời gian di chuyển của xe bus thông thường), người dân phản ánh là khá nóng nực, dù đi trên sông.
Đầu tháng 1/2021, tuyến phà biển Cần Giờ - Vũng Tàu chính thức đưa vào hoạt động bằng nguồn vốn xã hội hóa. Đây là tin vui cho người dân TP, đặc biệt là khu vực Cần Giờ và các khu vực lân cận như Long An, Tiền Giang… khi phà từ bến Tắc Suất (Cần Giờ) đến Vũng Tàu chỉ mất 30 phút. Tuyến phà cũng hy vọng tăng kết nối du lịch vùng, đón đầu bứt phá du lịch nội địa khi Covid đi qua.
Ngoài lưu thông đường thủy nội bộ TP, việc giao thông đường thủy liên kết với các tỉnh khác cũng đã được khắc phục khi cầu Bình Lợi cũ được tháo dỡ, tàu bè về các tỉnh miền Tây được khai thông, các tàu, sà lan trọng tải cao tăng mật độ lưu thông.
Thời gian tới, TP sẽ tiếp tục đầu tư mạnh về giao thông đường thủy với kì vọng có khả năng nối kết TP HCM với các tỉnh trong toàn khu vực phía Nam, nối kết liên vùng, chắp nối miền Trung, miền Bắc và giao lưu quốc tế. Đồng thời, đó còn là bài toán giảm thiểu gánh nặng cho giao thông đường bộ.
Giai đoạn 2021-2025 sẽ ưu tiên thực hiện các dự án nạo vét, nâng cấp các cầu trên tuyến nối tắt và liên kết nội thành với khu vực cảng biển, xây dựng tuyến đường thủy nội địa vành đai trong, tuyến đường thủy vành đai ngoài, phát triển hệ thống cảng cạn mới theo quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ.
