Cho đến nay, tất cả những lý giải của các vị giáo sư nghiên cứu về xá lợi toàn thân này vẫn chưa thực sự làm thỏa mãn những người muốn tìm hiểu.
Toàn thân được lưu giữ trong điều kiện bình thường khoảng 400 năm
Ngôi chùa Đậu, nơi lưu giữ xá lợi của 2 vị thiền sư nằm ở xã Nguyễn Trãi (huyện Thường Tín, Hà Nội). Được biết, trước đây ngôi chùa này còn có các tên gọi khác như Thành Đạo Tự, Pháp Vũ Tự, Chùa Vua, Chùa Bà.
Theo những lời kể được truyền lại từ nhiều đời, vào thời nhà Hán, khoảng từ năm 200-210, theo lệnh của Nam giao học tổ Sỹ Nhiếp, Quách Thông đi xác minh luồng kinh khí phát ra từ phía Nam cung thành.
Khi đến thôn Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, ông thấy thế đất có hình dáng một đóa sen đang nở liền về báo lại. Từ lời mô tả của Quách Thông, Sỹ Nhiếp cho rằng hoa sen là nơi đất Phật nên cho lập chùa ngay trên nền đất đó.
PGS.TS Nguyễn Lân Cường, người phát hiện ra toàn thân xá lợi của 2 vị thiền sư trong một lần đến kiểm tra và tu bổ chùa Đậu, cho rằng, đây là một hình thức thiền táng, được các đệ tử của 2 vị thiền sư nghiên cứu ra.
Cách làm như sau: Sau khi các vị thiền sư viên tịch, các đệ tử đã dùng đất ở tổ mối trộn đều với mùn cưa, giấy bản (giã thành bột) và sơn… để tạo ra một loại hỗn hợp đặc biệt rồi quét lên cơ thể của các thiền sư. Cuối cùng, mọi người dát những lá bạc mỏng và quang dầu ở mặt ngoài cùng của pho tượng.
Tuy nhiên Giáo sư Cường cũng khẳng định, tuy đã có những nghiên cứu khá kỹ nhưng phương pháp thiền táng kia vẫn là một bí ẩn lớn chưa có lời giải thấu đáo. Bởi điều kỳ lạ mà cho đến ngày nay các nhà khoa học vẫn chưa có được lời giải thỏa đáng, đó là việc vì sao phủ tạng và da thịt của các vị thiền sư không bị thối rữa, trong khi nghiên cứu không thấy xuất hiện bất kỳ một thủ thuật ướp xác nào.
Và đó cũng là một trong những bí ẩn khiến cho sự tồn tại xá lợi của 2 vị thiền sư vẫn luôn thu hút được sự chú ý của các nhà khoa học và phật tử.
Chuyện xá lợi toàn thân không phải chỉ ở chùa Đậu mới có mà nhiều nước có truyền thống Phật giáo lâu đời như Ấn Độ, Tây Tạng, Trung Hoa, Tích Lan, Nhật Bản cũng có. Và trước 2 thiền sư chùa Đậu, tại Việt Nam đã có xá lợi của các tổ sư Từ Đạo Hạnh, Tổ Không Lộ Thiền cư (Nguyễn Minh Không), Tổ Giác Hải Thiền sư và Tổ Đơn Điền Thiền sư. Chỉ tiếc rằng, qua thời gian và nhiều biến cố lịch sử, hiện xá lợi toàn thân của các vị thiền sư này đều đã không còn.
Sau khi tiến hành tu bổ, để giữ được nguyên trạng nhục thân của 2 vị thiền sư các nhà khoa học đã đưa 2 vị đại sư vào tủ kính, sau đó bơm ni tơ đậm đặc vào để bảo quản. Với phương pháp này, theo các nhà khoa học thì nhục thân của 2 vị thiền sư này sẽ là bất hoại.
 |
| Nhục thân đại sư Vũ Khắc Trường, một trong 2 vị đại sư sau khi tu bổ và được bảo quản trong tủ kính |
Đi tìm huyền tích về 2 vị thiền sư
Chúng tôi tìm đến chùa Đậu trong một buổi chiều vắng. Những người bán hàng quanh chùa cho biết, dù không vào ngày lễ nhưng chùa lúc nào cũng có du khách đến thăm, tìm hiểu và chiêm ngưỡng xá lợi toàn thân của 2 vị thiền sư. Theo chỉ dẫn của sư thầy Thích Minh Cương, chúng tôi tìm đến gian nhà Tổ để chiêm ngưỡng kiệt tác nghệ thuật hoàn hảo, được tạo ra bởi chính xương cốt của 2 vị đại sư với ước vọng bất tử đã “chạm” đến cõi Niết Bàn.
Hiện nay, nhục thân của 2 vị thiền sư được đặt trong chiếc am khám rồng, khung làm bằng kính. Hai vị thiền sư mắt nhắm hờ, đầu hơi cúi, lưng cong gập, 2 tay đặt trước bụng, bàn chân ngồi sếp bằng, tựa như 2 vị vẫn đang ngồi thiền trên đài sen. Theo sư thầy Thích Minh Cương, đại sư Vũ Khắc Minh là chú ruột của Vũ Khắc Trường. Ngay từ nhỏ, 2 chú cháu đã vào chùa Đậu để tu hành, tụng kinh siêu độ cho nhân dân. Điều đặc biệt là cả ngày 2 ông chỉ ăn một bữa cơm và rau vào giờ chính Ngọ.
Đến khoảng năm 1639, biết số đã tận, Thiền sư Vũ Khắc Minh mang một chum nước nhỏ vào trong am ngồi thiền rồi dặn đệ tử rằng: “Sau đúng 100 ngày mọi người mới được mở cửa am. Nếu thi thể của ta bốc mùi hôi thối thì dùng đất lấp cả am đi, coi như đó là mồ của ta. Còn nếu không có mùi thì hãy dùng sơn bả lên thân thể ta rồi giữ nguyên như thế”.
Dù lo lắng cho sư phụ, nhưng các đệ tử của ngài không dám làm trái lời, cũng như không muốn làm kinh động khi thầy thiền để tìm đến cõi Niết Bàn. Đúng 100 ngày sau, khi không nghe thấy tiếng gõ mõ tụng kinh, mọi người mở cửa am thì thấy Thiền sư đã viên tịch, toàn cơ thể bốc ra mùi thơm ngào ngạt. Theo chỉ dẫn của thầy, mọi người sơn lên người đại sư tổng cộng 17 lớp sơn đặc biệt.
Cũng theo lời kể lại từ xa xưa, khoảng hơn 10 năm sau, Thiền sư Vũ Khắc Trường dường như biết trước được số mệnh của mình đã hết, ngài cũng vào am gõ mõ tụng kinh rồi hóa một cách lạ lùng như vậy. Câu chuyện về 2 vị đại sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường đến Niết Bàn trong tư thế ngồi thiền và bất tử trong điều kiện bình thường thì bất cứ ai ở làng Gia Phúc, cũng như những sư thầy tu tại chùa Đậu đều biết và kể lại một cách rành rọt. Bởi thế, xá lợi của 2 vị đại sư để lại được coi là quốc bảo thiêng liêng và nhận được sự cung kính như đức Phật sống.
Giáo sư Phạm Văn Chính cũng cho biết, Giáo sư đã từng nghe Thiền sư Thiên Trúc Đảo lý giải về việc 2 vị Thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường để lại xá lợi toàn thân là kết quả của phép nhịn ăn đúng cách kết hợp với thiền định từ 100 ngày trở lên. Theo lý giải này thì có thể Thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường đều để lại xá lợi toàn thân là do các vị đều theo hướng tu thiền, thường xuyên nhập thất từ một tuần trở lên.
Trong thời gian nhập thất, các vị không ăn, không uống và không nói (tịnh khẩu). Và lúc rời bỏ thế gian để lại toàn thân xá lợi thì cả 2 thiền sư đều nhập thất trên 100 ngày và dặn dò, nếu xác các ngài thối thì đem chôn, thơm và không tan rã thì để lại thờ. Các ngài cũng cho biết các ngài muốn giữ xác không tan rã để nêu gương cho đời sau tu hành cũng giống như hạnh khất thực của Đức Phật vậy...
