Giải mã bí ẩn “bóng đè”

Giải mã bí ẩn “bóng đè”
Đó là một đêm bình thường, nhưng Salma, một sinh viên 20 tuổi ở Đại học Mỹ ở Cairo, Ai Cập, đã có một trải nghiệm vô cùng kinh hoàng. Cô tỉnh dậy, không thể nhúc nhích và cảm thấy như có kẻ đột nhập vào giường ngủ của mình. Cô nhìn thấy thứ giống như một sinh vật có răng nanh, đẫm máu trong phim kinh dị đang đứng bên cạnh giường.
Salma sau đó kể lại trải nghiệm của mình với các nhà nghiên cứu đang tiến hành một cuộc khảo sát về chứng bóng đè (sleep paralysis), một hiện tượng phổ biến nhưng có phần khó lí giải. Tới 40% mọi người thông báo từng trải nghiệm hiện tượng ngủ dậy và cảm thấy không nhúc nhích được như vậy vào thời điểm nào đó trong cuộc đời họ. Và một vài người, giống như Salma, còn bị ảo giác về một kẻ xâm nhập đáng sợ nào đó đè lên người mình.
Các nhà nghiên cứu cho biết, hiện tượng bóng đè xảy ra khi một người thức dậy trong giai đoạn ngủ động mắt nhanh (REM). Trong giai đoạn ngủ này, mọi người thường đang mơ, nhưng các cơ của họ gần như bị tê liệt - đây có thể là một sự thích nghi tiến hóa, nhằm ngăn cản con người hành động trong khi mơ.
Rất khó để lí giải tại sao một số người trải nghiệm chứng bóng đè cảm thấy một đối tượng đe dọa nào đó trong phòng của họ hoặc đè lên ngực họ. Tuy nhiên, một giả thuyết cho rằng, ảo giác có thể là cách bộ não loại bỏ sự rối loạn, khi có sự xáo trộn trong vùng não nắm giữ bản đồ thần kinh về cơ thể hoặc "bản thân", theo chuyên gia thần kinh học Baland Jalal thuộc Đại học California (Mỹ).
Ông Jalal giải thích, có thể, trong quá trình xảy ra hiện tượng bóng đè, các thùy đỉnh giám sát các tế bào thần kinh trong bộ não đang phát đi mệnh lệnh cử động, nhưng không phát hiện bất kỳ dịch chuyển thực tế nào ở các chi, vốn đang bị tê liệt tạm thời. Điều này có khả năng dẫn đến sự nhiễu loạn trong cách bộ não tạo dựng cảm giác về hình ảnh cơ thể. Sự xuất hiện của kẻ xâm nhập giường ngủ có thể do bộ não cố gắng chiếu hình ảnh cơ thể của chủ nhân vào một đối tượng bị ảo giác.
Ông Jalal nói, ý tưởng trên dù khá thú vị nhưng rất khó để kiểm chứng. Một cách để thu thập các bằng chứng chỉ rõ điều này có phải là những gì đang xảy ra bên trong bộ não hay không, sẽ là kiểm tra những người có các hình ảnh cơ thể cá biệt. Chẳng hạn như, nếu ý tưởng trên là đúng, những người bị mất một tay/chân có thể ảo giác về những người cùng bị mất tay/chân đó.
Tuy nhiên, theo ông Jalal, những người sở hữu các hình ảnh cơ thể cá biệt như vậy nhiều khả năng chỉ là một nhóm nhỏ dân số, nên rất khó tiến hành thử nghiệm kiểm chứng như trên.
Ngoài ra, cũng có khả năng là, các trải nghiệm bóng đè khác nhau của mọi người bắt nguồn từ những khác biệt trong tín ngưỡng văn hóa của họ. Nghiên cứu trước đây từng hé lộ, các quan điểm nhất định trong các nền văn hóa của con người có thể định hình cách chúng ta trải nghiệm những hiện tượng cụ thể.
Chẳng hạn như, trong một nghiên cứu đăng tải năm 2013 trên tạp chí Cultural, Medicine, and Psychiatry, ông Jalal và đồng nghiệp Devon Hinton thuộc Trường Y Havard đã xem xét tỉ lệ bóng đè và mức độ stress mà mọi người cảm thấy vì trải nghiệm đó ở 2 nền văn hóa khác nhau: Ai Cập và Đan Mạch. Kết quả cho thấy, so với người dân Đan Mạch (một trong những đất nước có nhiều người theo thuyết vô thần nhất thế giới), những người ở Ai Cập (một nền văn hóa sùng đạo) trải nghiệm chứng bóng đè thường xuyên hơn, lâu dài hơn với nỗi sợ chết vì trải nghiệm đó lớn hơn.
Các chuyên gia kết luận, những người tin vào các thế lực siêu nhiên có xu hướng trải nghiệm chứng bóng đè lâu hơn và sợ hãi hơn khi xảy ra hiện tượng đó. Nỗi sợ được cho là thậm chí có thể góp phần làm tăng tính nghiêm trọng của chứng bóng đè và ngược lại.

Đọc thêm

Chương trình nghệ thuật chính luận “Vĩ tuyến 17 - Khát vọng hòa bình”

Cụm di tích lịch sử Cầu Hiền Lương – Sông Bến Hải- Vĩĩ tuyến 17 (Ảnh: Trần Tiến)
(PLVN) -  Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống Khu vực Vĩnh Linh (25/8/1954 -25/8/2024), Báo Nhân Dân phối hợp tỉnh Quảng Trị tổ chức Chương trình nghệ thuật chính luận “Vĩ tuyến 17 - Khát vọng hòa bình”. Chương trình sẽ diễn ra vào tối ngày 19/7/2024 tại Kỳ đài Bờ Bắc – Khu Di tích Đôi bờ Hiền Lương, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

Vở nhạc kịch Shrek - hạnh phúc khi là chính mình

Hành trình đưa nhạc kịch đến với khán giả khắp Việt Nam mang tên "Shrek: On National Tour". (Ảnh BTC)
(PLVN) - Vở nhạc kịch Shrek đã phá vỡ những định kiến thông thường, đem lại thông điệp vô cùng ý nghĩa: Mỗi người dù là ai, đều thật đẹp khi là chính mình và đều xứng đáng có được hạnh phúc. Chính thông điệp này đã chạm đến trái tim của những khán giả thưởng thức vở nhạc kịch và để lại những dư âm thật sâu sắc, rực rỡ.

Xem phim kinh điển trên Hanoi On

Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội ra mắt ứng dụng nội dung đa phương tiện Hanoi On (ảnh P.V)
(PLVN) - Hanoi On là một hệ sinh thái nội dung số cho Hà Nội và về Hà Nội. Ứng dụng này gồm các chương trình truyền hình, thông tin điện tử, chương trình phát thanh và các nội dung nghe nhìn đặc sắc. Ngoài ra, Hanoi On còn có hàng vạn chương trình âm nhạc, hàng nghìn sách nói, cùng thư viện phim bộ đặc biệt là bộ sưu tập những bộ phim kinh điển của Việt Nam và nước ngoài.

60 thí sinh vào bán kết Hoa hậu Du lịch Việt Nam 2024

Thí sinh tham dự Hoa hậu Du lịch Việt Nam 2024. (Ảnh T.Thanh)
(PLVN) - Tại vòng Bán kết, top 60 thí sinh xuất sắc nhất đến từ khắp đất nước tập trung tại Sa Pa (Lào Cai) và bắt đầu chuỗi hành trình quảng bá, lan tỏa vẻ đẹp của du lịch Sa Pa nói riêng và Việt Nam nói chung đến cộng đồng.

Hội thảo về Danh nhân Lưu Đình Chất

Tham luận của các nhà nghiên cứu, nhà sử học góp phần làm rõ nét hơn về cuộc đời và sự nghiệp của vị đại quan Lưu Đình Chất. (Ảnh: Y. Khương).
(PLVN) - Ngày 6/7/2024, Hội thảo “Vai trò của danh nhân Lưu Đình Chất trong lịch sử dân tộc và việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản về ông” diễn ra tại huyện Hoằng Hóa, (Thanh Hóa), góp phần làm rõ nét hơn về cuộc đời và sự nghiệp của vị đại quan Lưu Đình Chất, cũng như đóng góp của ông trong lịch sử dân tộc.

Ca sĩ Phương Linh từng ở ẩn để chữa bệnh

Ca sĩ Phương Linh trở lại với sân khấu sau thời gian dài điều trị bệnh (ảnh P.V)
(PLVN) - Hạn chế việc đi hát, ít ai biết được rằng ca sĩ Phương Linh phải đối diện với việc bị tràn dịch khớp gối. Sau nhiều năm điều trị từ Đông y đến Tây y, đến nay nữ ca sĩ mới phục hồi được 80%.

Nhiều người trẻ tâm huyết với nghệ thuật hát bội

Nhiều người trẻ tâm huyết với nghệ thuật hát bội
(PLVN) - Trước dòng chảy như vũ bão của nghệ thuật hiện đại với sự du nhập của nhiều loại hình giải trí mới, các loại hình nghệ thuật truyền thống như hát bội rơi vào khủng hoảng, bấp bênh. Lo ngại di sản niên đại hàng trăm năm của ông cha đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền, các bạn trẻ Gen Z đã tâm huyết, nỗ lực tổ chức nhiều chương trình giới thiệu, đưa các loại hình nghệ thuật truyền thống đến gần công chúng, tạo cầu nối giữa nghệ thuật truyền thống và hiện đại…

Vẻ đẹp Tây Hồ trên khuôn nhạc

Vẻ đẹp mênh mang của Hồ Tây luôn dễ chạm vào trái tim người nghệ sĩ, tạo nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca. (Ảnh: Zing.vn)
(PLVN) - Hồ Tây là góc lãng mạn nhất trong bức tranh Hà Nội đa màu, là thế giới của những làn gió trong trẻo, sự phóng khoáng và giàu chất thơ. Như một lẽ rất tự nhiên, vẻ đẹp mênh mang của Hồ Tây luôn dễ chạm vào trái tim người nghệ sĩ, tạo nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca, nhạc họa, văn chương bao đời nay. Vẻ đẹp lung linh, lãng mạn của Hồ Tây được hiện lên trên từng khuôn nhạc.

'Vui lên nào, anh em ơi' - bộ phim ca ngợi sức mạnh tình bạn

"Vui lên nào, anh em ơi" hướng đến khẳng định giá trị bản thân, sức mạnh của tình bạn (ảnh trong phim)
(PLVN) - “Vui lên nào, anh em ơi” khẳng định sức mạnh của tình bạn, giá trị của niềm tin, sự khích lệ và lối sống tích cực. Bộ phim không chỉ mang đến cho khán giả những tiếng cười mà còn truyền tải những bài học quý giá về cuộc sống, khơi dậy sự lạc quan trong mỗi người.

18 tác phẩm hội họa tại 'Hồng Sen'

Một số bức tranh hoa sen với nét vẽ tài hoa của các họa sĩ đương đại Việt Nam (ảnh Sơn Tùng).
(PLVN) - 18 tác phẩm hội họa có chủ đề về hoa sen thuộc bộ sưu tập “Hồng Sen” của nhà sưu tập Thúy Anh được trưng bày tại Hà Nội. Những bức tranh hoa sen với nét vẽ tài hoa của các họa sĩ đương đại Việt Nam xuất hiện bên áo dài, nón lá đã tạo điểm nhấn đẹp đẽ, khó phai, góp phần tôn vinh vẻ đẹp của đất nước, con người Việt Nam.

Triển lãm “Cuộc sống quanh ta 2024” tôn vinh nét đẹp bình dị

Cuộc sống quanh ta 2024” tôn vinh nét đẹp đời thường (Ảnh: BTC).
(PLVN) - Triển lãm “Cuộc sống quanh ta 2024” trưng bày 63 tác phẩm, là những sáng tác mới của 62 tác giả thuộc thuộc Câu lạc bộ Mỹ thuật sáng tác đề tài xây dựng Tổ quốc. Người xem có thể bắt gặp những hình ảnh bình dị với làng gốm, làng thổ cẩm, làng nón, phong cảnh bốn mùa, đình làng, Khuê Văn Các...