Giải mã bí ẩn “bóng đè”

Giải mã bí ẩn “bóng đè”
Đó là một đêm bình thường, nhưng Salma, một sinh viên 20 tuổi ở Đại học Mỹ ở Cairo, Ai Cập, đã có một trải nghiệm vô cùng kinh hoàng. Cô tỉnh dậy, không thể nhúc nhích và cảm thấy như có kẻ đột nhập vào giường ngủ của mình. Cô nhìn thấy thứ giống như một sinh vật có răng nanh, đẫm máu trong phim kinh dị đang đứng bên cạnh giường.
Salma sau đó kể lại trải nghiệm của mình với các nhà nghiên cứu đang tiến hành một cuộc khảo sát về chứng bóng đè (sleep paralysis), một hiện tượng phổ biến nhưng có phần khó lí giải. Tới 40% mọi người thông báo từng trải nghiệm hiện tượng ngủ dậy và cảm thấy không nhúc nhích được như vậy vào thời điểm nào đó trong cuộc đời họ. Và một vài người, giống như Salma, còn bị ảo giác về một kẻ xâm nhập đáng sợ nào đó đè lên người mình.
Các nhà nghiên cứu cho biết, hiện tượng bóng đè xảy ra khi một người thức dậy trong giai đoạn ngủ động mắt nhanh (REM). Trong giai đoạn ngủ này, mọi người thường đang mơ, nhưng các cơ của họ gần như bị tê liệt - đây có thể là một sự thích nghi tiến hóa, nhằm ngăn cản con người hành động trong khi mơ.
Rất khó để lí giải tại sao một số người trải nghiệm chứng bóng đè cảm thấy một đối tượng đe dọa nào đó trong phòng của họ hoặc đè lên ngực họ. Tuy nhiên, một giả thuyết cho rằng, ảo giác có thể là cách bộ não loại bỏ sự rối loạn, khi có sự xáo trộn trong vùng não nắm giữ bản đồ thần kinh về cơ thể hoặc "bản thân", theo chuyên gia thần kinh học Baland Jalal thuộc Đại học California (Mỹ).
Ông Jalal giải thích, có thể, trong quá trình xảy ra hiện tượng bóng đè, các thùy đỉnh giám sát các tế bào thần kinh trong bộ não đang phát đi mệnh lệnh cử động, nhưng không phát hiện bất kỳ dịch chuyển thực tế nào ở các chi, vốn đang bị tê liệt tạm thời. Điều này có khả năng dẫn đến sự nhiễu loạn trong cách bộ não tạo dựng cảm giác về hình ảnh cơ thể. Sự xuất hiện của kẻ xâm nhập giường ngủ có thể do bộ não cố gắng chiếu hình ảnh cơ thể của chủ nhân vào một đối tượng bị ảo giác.
Ông Jalal nói, ý tưởng trên dù khá thú vị nhưng rất khó để kiểm chứng. Một cách để thu thập các bằng chứng chỉ rõ điều này có phải là những gì đang xảy ra bên trong bộ não hay không, sẽ là kiểm tra những người có các hình ảnh cơ thể cá biệt. Chẳng hạn như, nếu ý tưởng trên là đúng, những người bị mất một tay/chân có thể ảo giác về những người cùng bị mất tay/chân đó.
Tuy nhiên, theo ông Jalal, những người sở hữu các hình ảnh cơ thể cá biệt như vậy nhiều khả năng chỉ là một nhóm nhỏ dân số, nên rất khó tiến hành thử nghiệm kiểm chứng như trên.
Ngoài ra, cũng có khả năng là, các trải nghiệm bóng đè khác nhau của mọi người bắt nguồn từ những khác biệt trong tín ngưỡng văn hóa của họ. Nghiên cứu trước đây từng hé lộ, các quan điểm nhất định trong các nền văn hóa của con người có thể định hình cách chúng ta trải nghiệm những hiện tượng cụ thể.
Chẳng hạn như, trong một nghiên cứu đăng tải năm 2013 trên tạp chí Cultural, Medicine, and Psychiatry, ông Jalal và đồng nghiệp Devon Hinton thuộc Trường Y Havard đã xem xét tỉ lệ bóng đè và mức độ stress mà mọi người cảm thấy vì trải nghiệm đó ở 2 nền văn hóa khác nhau: Ai Cập và Đan Mạch. Kết quả cho thấy, so với người dân Đan Mạch (một trong những đất nước có nhiều người theo thuyết vô thần nhất thế giới), những người ở Ai Cập (một nền văn hóa sùng đạo) trải nghiệm chứng bóng đè thường xuyên hơn, lâu dài hơn với nỗi sợ chết vì trải nghiệm đó lớn hơn.
Các chuyên gia kết luận, những người tin vào các thế lực siêu nhiên có xu hướng trải nghiệm chứng bóng đè lâu hơn và sợ hãi hơn khi xảy ra hiện tượng đó. Nỗi sợ được cho là thậm chí có thể góp phần làm tăng tính nghiêm trọng của chứng bóng đè và ngược lại.

Tin cùng chuyên mục

Triển lãm truyền tải ý nghĩa về ánh sáng đất trời, tri thức, văn hóa và lịch sử lâu đời đất Thăng Long (ảnh P.V)

Triển lãm “Thiên Quang” - câu chuyện ánh sáng đất trời Thăng Long

(PLVN) - Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của trời và đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống diễn ra tại khu Thái Học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội). Từ ngày 22/12/2024 đến ngày 25/3/2025

Đọc thêm

Các thí sinh với trang phục dân tộc tại bán kết 'Hoa hậu Thương hiệu Việt Nam 2024'

Các thí sinh với trang phục dân tộc đại diện cho bản sắc văn hoá của 54 dân tộc anh em. (ảnh BTC)
(PLVN) - Các thí sinh với trang phục dân tộc đại diện cho bản sắc văn hoá của 54 dân tộc anh em. Tiết mục đã khiến tất cả mọi người trong như vừa được sống lại với không khí hào hùng và mang đầy hào khí của dân tộc Việt Nam qua hơn 4.000 năm lịch sử tại đêm Bán kết “Hoa hậu Thương hiệu Việt Nam 2024 - Miss Brand VietNam 2024” vừa diễn ra tại thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai.

Nhạc Trịnh qua phong cách jazz

Nhạc Trịnh qua phong cách jazz do ca sĩ Quỳnh Phạm thể hiện vừa phóng khoáng vừa có chút tự sự. (Ảnh: Hanoi Blues Note)
(PLVN) - Trong Album “Rồi như đá ngây ngô”, 5 ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn được ca sĩ Quỳnh Phạm thể hiện theo phong cách jazz của riêng cô, vừa có chút phóng khoáng vừa có chút tự sự, trong không khí lắng đọng đến từ những trải nghiệm cuộc đời.

Phần thi mới lạ xuất hiện ở Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024

Phần thi mới lạ xuất hiện ở Hoa hậu Quốc gia Việt Nam 2024
(PLVN) - Cuối tuần qua, tại TP HCM, các thí sinh Hoa hậu Quốc gia Việt Nam tham gia 2 phần thi: Người đẹp tài năng và Người đẹp nữ công gia chánh. Phần thi Người đẹp nữ công gia chánh là phần thi mới lạ, mang tinh thần tôn vinh văn hóa và truyền thống của người phụ nữ Việt.

Dương Trà Giang đăng quang Hoa hậu Sinh viên Việt Nam 2024

Dương Trà Giang đăng quang Hoa hậu Sinh viên Việt Nam 2024
(PLVN) - Tối 15/12, tại Quảng trường Biển Marina Bay, TP Hạ Long, Quảng Ninh, vượt qua 26 thí sinh nổi bật, Dương Trà Giang, người đẹp đến từ Trường Quản trị và Kinh doanh - Đại học Quốc Gia Hà Nội xuất sắc đăng quang, trở thành tân Hoa hậu cuộc thi Hoa hậu Sinh viên Việt Nam 2024.

Sẽ diễn ra Concert 3 Anh trai vượt ngàn chông gai tại TP. HCM vào tháng 3/2025

Concert 2 của chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai diễn ra vào tối qua (14/12) tại Vinhomes Ocean Park 3 (Ảnh: Page Anh trai vượt ngàn chông gai).
(PLVN) - Tối qua (14/12), Concert 2 của chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai đã diễn ra thành công tại Vinhomes Ocean Park 3 (tỉnh Hưng Yên). Đêm diễn kéo dài khoảng 5 giờ đồng hồ, 31 anh tài cùng dàn khách mời mang đến nhiều tiết mục âm nhạc được đầu tư công phu, chỉn chu thu hút hàng ngàn khán giả tham gia. Các "anh trai" đã làm nên hiện tượng chưa từng có ở thị trường nhạc Việt.

Chuyện tình đẹp như mơ của “Đôi song ca miền thùy dương”

Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết được biết đến với mối tình thủy chung. (Nguồn: Thegioigiaitri)
(PLVN) - Vào thập niên 50, 60, cặp đôi danh ca Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết là một trong những “ngôi sao” của làng tân nhạc Việt Nam. Gần 60 năm bên nhau, cặp đôi Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết không chỉ ghi dấu trong lòng người hâm mộ bằng những câu hát rung động lòng người, mà còn bằng mối tình sắt son, thủy chung của cả hai.

Xiếc 'Đám cưới chuột' sắp 'trình làng'

“Đám cưới chuột” đậm chất lễ hội dân gian qua ngôn ngữ xiếc (Ảnh: BTC)
(PLVN) - Chương trình xiếc tạp kỹ “Đám cưới chuột” được dàn dựng thông qua ngôn ngữ hành động của xiếc với các thể loại: nhào lộn, tung hứng, thăng bằng, ảo thuật… để kể lại một câu chuyện vừa hài hước, hóm hỉnh, vừa mang ý nghĩa giáo dục một cách hấp dẫn, đậm chất lễ hội dân gian.

'Gương mặt vặn vẹo' - đối mặt nhiều vụ án ly kỳ, hóc búa

Phim khai thác đề tài tâm lý tội phạm. (Ảnh: BTC)
(PLVN) - Bộ phim xoay quanh hành trình điều tra và truy bắt tội phạm gian nan của “Đội 7”, đối mặt nhiều vụ án ly kỳ, hóc búa. Hình ảnh nhân vật phản diện được xây dựng từ những ám ảnh thời thơ ấu, tổn thương tâm lý cho đến những biến cố không thể lường trước trong cuộc sống. Chính những điều này đã biến họ từ con người bình thường thành những kẻ tội phạm đáng sợ, nhưng cũng khiến người xem ít nhiều hiểu và đồng cảm.