Gia tăng tình trạng trẻ em lao động nặng nhọc

Em phải nai lưng vì cái nghèo

Bên cạnh số trẻ em tham gia làm kinh tế để phụ giúp gia đình thì ngày càng có nhiều em phải làm thuê, làm việc như người lớn để nuôi mình, nuôi gia đình. Theo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, lao động trẻ em chỉ xuất hiện trong khu vực kinh tế gia đình, ở những nơi pháp luật lao động không phát huy hiệu lực. Các em thường phải làm việc nhiều giờ như giúp việc gia đình, bán vé số, đánh giày… Có nhiều trường hợp, các em còn phải làm những việc nặng nhọc như bán hàng rong, phụ hồ, làm lò gạch, khai thác vật liệu xây dựng…

Ảnh minh họa. Nguồn Internet

Một thống kê cho thấy, có tới gần 50% trẻ en trong số này phải làm việc trên 7 giờ một ngày, 13,8% phải làm việc cả ngày chủ nhật, ban đêm. Một số trẻ em là nạn nhân của sự bóc lột thậm tệ trong các mỏ vàng, khai thác gỗ, vận chuyển hàng hoá và một số công việc nguy hiểm khác như buôn bán, vận chuyển ma tuý... Không chỉ bị lạm dụng về sức khoẻ, những trẻ em còn bị lạm dụng về thời gian lao động, tâm lý (đánh, mắng khi làm việc) và tệ hơn là xâm hại tình dục.

Vấn đề kinh tế là nguyên nhân chính yếu dẫn tới việc trẻ phải lao động sớm. 53,6% trẻ có hoàn cảnh gia đình quá nghèo khó, 23,6% muốn có tiền để tự tiêu dùng riêng, chỉ 9,7% trẻ em bị gia đình bắt phải đi làm. Trẻ lao động sớm đóng góp được khá nhiều cho gia đình, thậm chí có những em là thu nhập chính: 42,2% trẻ có thu nhập trên 20.000 đồng một ngày, gần 10% có thu nhập cao hơn mức này; 39% trẻ lao động sớm còn lại có thu nhập 6.000 - 10.000 đồng một ngày (theo thống kê năm 2007).

Điều đáng lưu ý là tỷ lệ trẻ em tự kiếm sống có xu hướng tăng, trong đó lứa tuổi phổ biến bị lạm dụng rơi vào trẻ từ 14-18 tuổi ngày càng tăng. Nhưng không dễ dàng cấm một đứa trẻ làm việc. Bởi ở những nơi nghèo khó, số tiền chúng kiếm được sẽ nuôi sống bản thân cũng như cung cấp một phần đáng kể cho gia đình.

Xử phạt tượng trưng

Hiện, các cơ quan chức năng gặp khó trong việc xử lý những cơ sở sử dụng lao động trẻ em vì người sử dụng lao động không xuất trình được bất kỳ giấy tờ gì của các em, nên chỉ có thể căn cứ vào lời khai của các bên liên quan để xác định độ tuổi của các em. Tuy nhiên, theo lời khai này, các em đều được tăng lên trên 15 tuổi (bắt đầu bước vào độ tuổi lao động theo quy định của Bộ luật Lao động). Đa phần các chủ cơ sở sử dụng lao động trẻ em bao biện là trẻ ở đây vừa học vừa thực hành nghề mà vẫn có lương. Vì thế, dù biết có nhiều em dưới độ tuổi này nhưng không đủ căn cứ để xử lý.

Nguyên nhân khiến việc quản lý tình trạng sử dụng lao động trẻ em gặp khó khăn là do chính quyền nhiều địa phương có thái độ thờ ơ. Vì thế mà từ trước đến nay, chỉ những vụ việc đã xảy ra và gây hậu quả nghiêm trọng thì mới bị phát hiện, xử phạt. Nhưng với mức phạt chỉ mang tính tượng trưng như hiện nay (vài triệu đồng một lần), thì tác dụng răn đe của luật pháp hầu như là không có.

Theo ông Nguyễn Hải Hữu (Cục trưởng Cục Bảo vệ, chăm sóc trẻ em, Bộ LĐ-TB&XH) xu hướng gia tăng lao động trẻ em là điều đáng lo ngại. Việc ngăn ngừa, giải quyết vấn đề lao động trẻ em cũng không chỉ bằng một biện pháp, một chính sách đơn lẻ mà đòi hỏi phải có một chiến lược tổng thể về xóa bỏ lao động trẻ em và sự chung tay, góp sức của cả cộng đồng trong nước và quốc tế. Để giải quyết vấn đề này, phương pháp hữu hiệu nhất vẫn là tuyên truyền, giáo dục về nhận thức cho xã hội; tăng cường công tác quản lý địa bàn ở cơ sở. Cần thiết phải tăng nặng các hình thức chế tài, thậm chí có thể hình sự hóa những vi phạm nghiêm trọng để từ đó những kẻ ngược đãi, bạo lực và bóc lột lao động trẻ em như trường hợp tương tự như em Bình ở Hà Nội, em Hào Anh ở Cà Mau sẽ bị pháp luật sẽ trừng trị nghiêm khắc

Dương Thùy