Thao túng đấu thầu thuốc ra sao?
Các bị cáo đều là nguyên cán bộ Sở Y tế tỉnh Gia Lai, gồm: Phùng Xuân Quýnh (SN 1953, nguyên Giám đốc), Nguyễn Công Nhân (SN 1955, nguyên Phó Giám đốc), Đặng Đức Châu (SN 1963, nguyên Phó Giám đốc), Phan Minh Hiếu (nguyên Phó phòng Nghiệp vụ y), Đoàn Cường (nguyên Phó phòng Nghiệp vụ dược), Bùi Ngọc Thư (nguyên Phó phòng Kế hoạch tài vụ), Lê Khánh Lân (nguyên cán bộ Phòng Kế hoạch tài chính), Nguyễn Thị Kim Liên (nguyên chuyên viên Phòng Nghiệp vụ dược), Rmah Plih (nguyên Trưởng phòng Kế hoạch tài vụ).
Trước đó, vào năm 2013, vụ án này đã được TAND tỉnh Gia Lai đưa ra xét xử sơ thẩm đối với 9 bị cáo nói trên. Cũng trong năm này, TAND Tối cao tại Đà Nẵng đã xét xử cấp phúc thẩm.
Sau đó, TAND Tối cao đã có kháng nghị đề nghị Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy toàn bộ Bản án hình sự phúc thẩm số 292/2013/HSPT ngày 23/8/2013 của tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại Đà Nẵng và Bản án hình sự sơ thẩm số 26/2013/HSST ngày 26/4/2013 của TAND tỉnh Gia Lai.
TAND Tối cao kháng nghị hủy 2 bản án nói trên về trách nhiệm hình sự, dân sự, án phí đối với 9 bị cáo nguyên là cán bộ, lãnh đạo Sở Y tế tỉnh Gia Lai để xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.
Theo kháng nghị của TAND Tối cao, HĐXX cấp sơ thẩm đã đánh giá không đúng tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội của các bị cáo, áp dụng không đúng quy định của pháp luật về chế định án treo, chưa thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật và chưa đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Năm 2015, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xét xử giám đốc thẩm đã tuyên hủy 2 bản án trên. Ngay sau đó, toàn bộ hồ sơ vụ án đã được chuyển đến Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Gia Lai để điều tra lại.
Theo cáo trạng của VKSND tỉnh Gia Lai, thực hiện quy định của Nhà nước về đấu thầu thuốc, từ năm 2008 - 2010, UBND tỉnh Gia Lai giao cho Sở Y tế tổ chức đấu thầu tập trung những loại thuốc có nhu cầu sử dụng thường xuyên, ổn định và có số lượng lớn cho tất cả các cơ sở y tế công lập trên địa bàn tỉnh. Từ đó, các cơ sở y tế công lập căn cứ kết quả đấu thầu này để ký kết hợp đồng mua thuốc theo nhu cầu của năm.
Để tiến hành hoạt động đấu thầu thuốc, ông Phùng Xuân Quýnh khi đó là Giám đốc Sở Y tế tỉnh Gia Lai đã có quyết định thành lập tổ chuyên gia đấu thầu thuốc theo từng năm. Cụ thể, năm 2008 gồm các thành viên Đặng Đức Châu (Tổ trưởng), Rmah Plih, Phan Minh Hiếu, Lê Khánh Lân, Đoàn Cường và Nguyễn Thị Kim Liên.
Năm 2009 gồm các thành viên Nguyễn Công Nhân (Tổ trưởng), Đặng Đức Châu, Lê Khánh Lân, Phan Minh Hiếu và Đoàn Cường. Năm 2010 gồm các thành viên Nguyễn Công Nhân (Tổ trưởng), Đặng Đức Châu, Bùi Ngọc Thư, Phan Minh Hiếu và Đoàn Cường.
Trên cơ sở thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, tổ chuyên gia đã tiến hành các hoạt động đấu thầu như: xây dựng danh mục chi tiết thuốc đấu thầu, xây dựng kế hoạch đấu thầu, xây dựng hồ sơ mời thầu… để trình Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Gia Lai thẩm định, rồi trình UBND tỉnh phê duyệt. Từ đó, trên cơ sở kết quả phê duyệt của UBND tỉnh Gia Lai, tổ chuyên gia tiến hành triển khai hoạt động xét thầu.
Theo kết luận giám định lại số 1485/KL-BYT của Hội đồng giám định Bộ Y tế giám định về trình tự, thủ tục hồ sơ đấu thầu thuốc và kết luận số 01/GĐV-TC của Giám định viên tài chính giám định thiệt hại đấu thầu thuốc của Sở Y tế tỉnh Gia Lai từ năm 2008 - 2010 đều khẳng định, các bị cáo trong tổ chuyên gia đã có hành vi xét thầu sai, gây thiệt hại lớn cho tài chính Nhà nước.
Cụ thể, hành vi xét thầu sai lần thứ nhất, gồm: 8 mặt hàng có đầy đủ các tiêu chí theo quy định tại hồ sơ mời thầu nhưng bị loại, thay vào đó có 8 mặt hàng thuốc dự thầu khác có giá chào thầu cao hơn lại được trúng thầu. Trong đó, có một mặt hàng không ký kết hợp đồng mua thuốc nên xác định còn 7 mặt hàng có giá chào thầu cao hơn được trúng thầu, gây thiệt hại cho tài sản của Nhà nước gần 5 tỷ đồng.
Hành vi xét thầu sai phạm thứ hai, gồm: 7 mặt hàng thuốc dự thầu sai nơi sản xuất. Nếu đúng nguyên tắc thì phải loại ngay không xét tiếp, nhưng các bị cáo lại cho xét đạt rồi trúng thầu. Hành vi này gây thiệt hại cho tài sản Nhà nước trên 1 tỷ đồng.
Trong 3 năm (2008 - 2010), Sở Y tế tỉnh Gia Lai đã loại các mặt hàng thuốc có giá thấp của Công ty Xuất nhập khẩu y tế tỉnh Gia Lai để lấy các mặt hàng thuốc có giá cao của Công ty Dược vật tư y tế tỉnh Gia Lai, cho trúng thầu sai, gây thiệt hại ngân sách hơn 6 tỷ đồng.
Cáo trạng của VKSND tỉnh Gia Lai xác định, Phan Minh Hiếu có quan hệ với nhà thầu, làm tiếp thị cho Công ty Dược vật tư y tế tỉnh Gia Lai. Đoàn Cường có quan hệ với nhà thầu, từ đó gửi danh mục thuốc mời thầu cho Võ Đình Hiệp ở Công ty Dược vật tư y tế tỉnh Gia Lai là đơn vị được chỉ định thầu. Nguyễn Thị Kim Liên là thành viên xét thầu, nhưng lại “gửi gắm” mặt hàng thuốc cho nhà thầu tham gia dự thầu.
Nguyên giám đốc sở lãnh 18 tháng tù
Tại phiên tòa xét xử, các bị cáo đã khai nhận toàn bộ hành vi của mình và mong muốn nhận được sự khoan hồng của pháp luật để còn chăm sóc gia đình, vợ con.
HĐXX cũng đã làm rõ trách nhiệm đối với bị cáo Phùng Xuân Quýnh vào năm 2009 và 2010 đã ủy quyền cho bị cáo Nguyễn Công Nhân thực hiện toàn bộ nhiệm vụ tổ chức đấu thầu. Do đó, bị cáo Quýnh không phải chịu trách nhiệm hình sự về thiệt hại về hành vi xét thầu sai năm 2009 và 2010. Vì vậy, bị cáo Quýnh chỉ phải chịu trách nhiệm về các sai phạm trong năm 2008 với số tiền hơn 400 triệu đồng.
Sau 2 ngày xét xử sơ thẩm, chiều 19/6, HĐXX TAND tỉnh Gia Lai đã tuyên án đối với các bị cáo nói trên hơn 30 năm tù về các tội danh “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” và “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”.
Cụ thể, HĐXX đã tuyên phạt bị cáo Phùng Xuân Quýnh 18 tháng tù về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Các bị cáo còn lại đều bị tuyên phạt tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”, gồm: Nguyễn Công Nhân 5 năm tù, Đặng Đức Châu, Phan Minh Hiếu, Đoàn Cường cùng mức án 6 năm tù, Bùi Ngọc Thư, Lê Khánh Lân cùng mức án 3 năm 6 tháng tù. Riêng Nguyễn Thị Kim Liên bị tuyên phạt 2 năm 6 tháng tù và Rmah Plih 2 năm tù nhưng cho hưởng án treo.
