Trắng tay, nợ nần vì ký gửi nông sản
Rạng sáng ngày 12/3, khi nghe tin Cty TNHH MTV Hoàng Sang (ở tổ dân phố 1, thị trấn Ia Kha, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai) vỡ nợ, hàng trăm người dân đã kéo đến Cty này để đòi nợ. Nhiều người bức xúc đã lao vào Cty, nhà của giám đốc Cty để siết tài sản. Theo đó, nhiều bàn ghế, cửa và vật dụng trong gia đình giám đốc Cty đã bị người dân dỡ về nhà.
Theo xác minh ban đầu của cơ quan Công an huyện Ia Grai, Cty TNHH MTV Hoàng Sang này bà Thái Thị An (SN 1973, ngụ tổ dân phố 2, thị trấn Ia Kha) làm người đại diện hợp pháp theo quy định của pháp luật. Cty đặt trụ sở kinh doanh, kho chứa và chế biến hàng tại tổ dân phố 1. Bà An cùng chồng là ông Ngô Văn Chuẩn (SN 1971) là người thực hiện công việc kinh doanh tại Cty. Trong quá trình kinh doanh, Cty có nhận ký gửi nông sản, chủ yếu là cà phê và điều của người dân trên địa bàn.
Đến rạng sáng ngày 12/3, vợ chồng bà An có ký bàn giao một số tài sản trong gia đình cho một số hộ dân đã ký gửi nông sản trước nó.
Khi thông tin này được truyền ra, nghi ngờ vợ chồng bà An bị vỡ nợ và trốn đi khỏi địa phương nên nhiều người dân đã tập trung trước Cty và nhà riêng của ông bà để đòi nợ.
Ngay sau khi nhận được tin báo, Công an huyện Ia Grai đã cử lực lượng đến để đảm bảo an ninh trật tự tại những khu vực này. Qua nắm tình hình, Công an huyện Ia Grai xác định có khoảng 50 hộ dân ký gửi cà phê và điều, trị giá gần 10 tỷ đồng tại Cty này. Hiện gia đình bà An không có mặt tại địa phương và chưa xác định được đang ở đâu.
Theo ông Cao Văn Tĩnh (nhà gần Cty), vào tháng 12/2017, ông ký gửi vào Cty này trên 10 tấn cà phê nhân, trị giá khoảng 376 triệu đồng, dự tính khi cà phê lên giá sẽ bán lấy tiền. Vào rạng sáng 12/3, thấy Cty ồn ào, có nhiều người tụ tập, ông cũng dậy qua xem thì mới biết Cty vỡ nợ. Ông hối hả gọi điện cho đại diện Cty nhưng không liên hệ được.
“Tôi sống gần nhà, vì tin nên mới ký gửi. Nay bao nhiêu cà phê thu hoạch được vụ mùa vừa rồi, tôi ký gửi vào đó có nguy cơ mất, xót lắm”, ông Tĩnh xót xa.
Tương tự, chị Trịnh Thị Dương (nhà gần Cty) cũng ký gửi 3 đợt vào DN này với khoảng 7 tấn cà phê nhân, hơn 250 triệu đồng.
“Khi nghe tin Cty vỡ nợ, tôi giật mình chạy lên xem, rồi liên hệ với người của Cty nhưng không ai nghe máy. Tôi cũng nhắn tin xin lại tiền để trả nợ ngân hàng nhưng chẳng được phản hồi. Bây giờ tiền có nguy cơ mất trắng, tôi biết lấy gì để sống đây”, chị Dương nói.
 |
| Hàng trăm người kéo đến Cty TNHH MTV Hoàng Sang đòi nợ |
Anh Huỳnh Tấn Đạt (ngụ xã Ia Tô, huyện Ia Grai) bức xúc: “Tôi làm đại lý thu gom điều để nhập cho Cty TNHH MTV Hoàng Sang từ nhiều năm nay. Tôi đã nhập cho Cty hơn 35 tấn hạt điều với tổng trị giá hơn 1 tỷ đồng nhưng chưa lấy được đồng nào. Gia đình tôi còn nợ lại nông dân khi mua điều của họ để nhập cho Cty. Vậy là hết rồi! Làm ăn bao nhiêu năm thành tay trắng”.
Ông Dương Mah Tiệp - Chủ tịch UBND huyện Ia Grai, cho biết: “Chúng tôi đã chỉ đạo cho cơ quan công an thống kê số người bị nợ và số tiền Cty TNHH MTV Hoàng Sang nợ. Đồng thời chỉ đạo cơ quan công an bảo đảm an toàn trật tự, tránh để xảy ra việc người dân từ bị hại thành bị can. Hiện giám đốc Cty không có mặt tại địa phương, chưa thể khẳng định trốn hay không”.
Vỡ nợ thật hay chỉ là chiêu trò?
Từ nhiều năm nay, trên địa bàn tỉnh Gia Lai liên tục xảy ra các vụ vỡ nợ lớn liên quan đến hình thức ký gửi nông sản. Có nhiều lý do về thiếu kho bãi, tiện lợi trong việc bán nông sản, mua phân bón trả chậm và thậm chí là có lãi suất khi tham gia ký gửi nên rất nhiều người nông dân sẵn sàng ký gửi nông sản tại các cơ sở thu mua, đại lý.
Mặt khác, chủ các đại lý lợi dụng sự tín nhiệm của người dân rồi vận động dân ký gửi, đến khi làm ăn thua lỗ thì tuyên bố vỡ nợ khiến nông dân lao đao, lâm cảnh trắng tay. Đây là hình thức ký gửi rất thuận lợi cho người dân nhưng tiềm ẩn lắm nguy cơ.
Điển hình như trong những ngày giáp Tết Mậu Tuất 2018, cơ sở thu mua nông sản của ông Phạm Quốc Trung (ở xã Hải Yang, huyện Đăk Đoa) tuyên bố vỡ nợ với số tiền khoảng 20 tỷ đồng. Năm 2017, doanh nghiệp thu mua nông sản Nguyệt Tỉnh (ở xã Kdang, huyện Đăk Đoa) do bà Nguyễn Thị Nguyệt làm giám đốc tuyên bố vỡ nợ với số tiền gần 40 tỷ đồng khiến hàng chục hộ dân khóc gào thảm thiết.
Sau đó, doanh nghiệp thu mua nông sản Sáu Đào (xã Ia Glai, huyện Chư Sê) lại lần nữa gây rúng động khi tuyên bố vỡ nợ với số tiền 50 tỷ đồng. Và nay, nông dân ở huyện Ia Grai lại khổ sở vì chủ DN ôm hàng chục tỷ đồng bỗng “không cánh mà bay”…
Câu chuyện lòng tin và những lỗ hổng pháp lý trong việc vay mượn, ký gửi nông sản tiếp tục được nhắc đến trong vụ vỡ nợ này. Những tờ giấy ghi nợ viết bằng tay hay những hóa đơn ký gửi nông sản không quy định rõ ràng việc ký gửi vẫn được lưu hành rộng rãi. DN sau khi nhận nông sản của nông dân vẫn có thể tùy ý sử dụng mà không chịu bất cứ một ràng buộc pháp lý nào. Bên cạnh đó, những cơ ngơi bề thế của DN khiến nông dân dễ đặt hết niềm tin, giao tài sản mà không nghĩ đến rủi ro.
Cũng giống như nhiều vụ vỡ nợ trước đây ở Gia Lai, nhân tố quan trọng dẫn đến vụ vỡ nợ của Cty TNHH MTV Hoàng Sang, đó là tín dụng đen. Bị hấp dẫn bởi lãi suất rất cao, nhiều nông dân đã chấp nhận rủi ro cho vay tiền hoặc bán nông sản xong rồi đem tiền ấy cho DN vay để kiếm lời. Và khi DN tuyên bố vỡ nợ, họ không còn cách nào hơn là chầu chực thông tin từ cơ quan chức năng và chờ những lời hứa trả nợ trở thành hiện thực.
Điệp khúc doanh nghiệp vỡ nợ, dân khóc ròng vẫn không thay đổi. Muốn lấy lại tài sản, nông dân chỉ có cách kiện ra tòa phân xử, tuy nhiên việc còn tài sản để đền bù hay không lại là chuyện khác. Bởi, trước đó chủ nợ đã tẩu tán hết sạch tài sản và sống nhởn nhơ. Thậm chí, có những trường hợp hôm nay nhận ký gửi, ngày mai tuyên bố phá sản và rõ ràng hành vi này có dấu hiệu “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” nhưng việc xử lý lại rất khó.
Đã gần chục năm nay kể từ khi làn sóng vỡ nợ ở các đại lý thu mua nông sản lan rộng ra cả Tây Nguyên, hầu như không có mấy ai đòi được số nợ của mình. Cũng chưa từng thấy phiên tòa nào được mở ra để giúp đòi nợ cho nông dân. Những lỗ hổng pháp lý trong ký gửi nông sản vẫn còn đó, hoạt động tín dụng đen vẫn hoành hành và những vụ vỡ nợ vẫn tiếp diễn, kéo theo hàng trăm, hàng nghìn nông dân điêu đứng.
Theo quy định pháp luật, từ ngày 1/1/2018, chủ nợ sẽ có thể bị khép vào tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” khi tuyên bố vỡ nợ, có tài sản mà chây ì không chịu chi trả cho người ký gửi, cho mượn tiền. Vì vậy, khi chủ nợ tuyên bố vỡ nợ, người dân cần đến cơ quan chức năng trình báo và nhờ pháp luật can thiệp mới mong lấy lại tài sản.
Nhận ký gửi, mua hàng với giá cao hơn thị trường, chậm trả và sau đó tuyên bố vỡ nợ là câu chuyện khá phổ biến đối với nông dân ở Tây Nguyên trong nhiều năm trở lại đây. Để tạo dựng uy tín, trong vài năm, những DN, cơ sở thu mua sẵn sàng chấp nhận lỗ, đến khi có đủ lòng tin với khách hàng và thu gom được lượng hàng lớn, họ tuyên bố vỡ nợ. Vì tin tưởng nên hầu hết giao kèo, hợp đồng ký gửi của nông dân với cơ sở được ký kết sơ sài, thậm chí nhiều người chỉ cam kết bằng lời. Đây là cơ sở để những người thu mua có ý đồ chiếm đoạt dễ dàng thực hiện hành vi của mình.
