Ghi nhận đất ở liền kề, chỉ hỗ trợ bồi thường

Dự án tái định cư tại nhằm phục vụ giải phóng mặt bằng (GPMB) đường cao tốc Hà Nội- Hải Phòng đoạn chạy qua các xã huyện An Lão gặp không ít khó khăn khi cấp xã, huyện ghi nhận nguồn gốc đất phải thu hồi là đất ở liền kề; Tuy nhiên, các ngành chức năng chỉ chấp nhận chi trả ở mức hỗ trợ khiến người dân quyết “bám đất” không bàn giao mặt bằng… 

Ghi nhận đất ở liền kề

Để tái định cư cho những hộ dân bị thu hồi đất thực hiện dự án đường cao tốc Hà Nội- Hải Phòng, UBND TP Hải Phòng quyết định thu hồi đất tại khu vực bưu điện thôn Tân Nam, xã Mỹ Đức (huyện An Lão, TP Hải Phòng), để xây dựng các khu tái định cư. Theo đó, gần 2.000 m2 đất của 24 hộ dân nằm bám mặt đường 354 được Ban đền bù GPMB huyện An Lão xác nhận là đất nông nghiệp.

Trước phương án bồi thường GPMB không sát thực tế, các hộ dân vội xuất trình chứng cứ: Từ năm 1979, hưởng ứng việc chính quyền địa phương lấy đất nắn, mở đường giao thông, làm sân kho HTX, xây nhà trẻ … vào đất ở, các hộ dân đã đổi đất cho HTX, được HTX nông nghiệp chuyển đổi một phần diện tích ra ngoài mặt đường 354; có sự xác nhận của HTX. Thậm chí, một số trường hợp đã được cấp đo trích lục nhằm xác định nguồn gốc đất ở của bộ phận địa chính, chính quyền cấp xã.

Đất người dân đổi cho chính quyền trước đây để xây dựng trụ sở

Theo ghi nhận của Thanh tra huyện An Lão tại văn bản số 93 ngày 11/12/2009: các hộ dân đều có đất ở nông thôn cũ, sử dụng ổn định trước năm 1980, việc đổi đất đều có xác nhận từ thôn, xóm khu dân cư, lãnh đạo UBND xã; khi xác nhận việc chuyển đổi, lãnh đạo địa phương có hứa với dân sẽ chuyển đổi mục đích sử dụng đất khi Nhà nước có quy hoạch.

 Việc đổi đất giữa các xã viên với HTX nông nghiệp tuy chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở theo quy định. Tuy nhiên, trên cơ sở xác minh, Thanh tra huyện An Lão đã đề nghị các ngành chức năng của Hải Phòng cho phép UBND huyện An Lão được vận dụng bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân có đất đổi vườn có nguồn gốc từ đất ở nông thôn được bồi thường hỗ trợ theo quy định tương ứng.

Các ngành chức năng thông qua phương án hỗ trợ

Trong văn bản mới nhất, tại báo cáo số 08 ngày 09/ 4/ 2010, Sở TN – MT Hải Phòng mặc dù đề nghị được xác định là đất ở đối với các trường hợp sử dụng đất trước ngày 18/12/1980. Ghi nhận là thế, chính cơ quan này lại viện dẫn: Diện tích đất đổi ra vị trí mới đang canh tác, nay dự án đường cao tốc Hà Nội- Hải Phòng thu hồi, đề nghị UBND TP Hải Phòng cho phép được tính theo giá đất nông nghiệp và vận dụng quy định để hỗ trợ khoản chênh lệch giữa giá đất ở (tại vị trí cũ) với giá đất nông nghiệp.

Theo đó, mức bồi thường được tính toán là đất nông nghiệp, được cộng thêm khoản hỗ trợ chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp với giá đất vườn ao liền kề (trích công văn số 3669 ngày 09/7/2009 của UBND TP Hải Phòng). Trong văn bản số 08 ngày 09/4/2010, liên cơ quan còn nhấn mạnh: Khoản hỗ trợ trên chỉ áp dụng cho Dự án đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, là dự án đặc thù, trọng điểm nhằm bảo đảm tiến độ thực hiện dự án.

Theo quy định của Luật Đất đai, người sử dụng đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn được bồi thường như có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nếu thỏa mãn các điều kiện như sử dụng ổn định, không có tranh chấp, và phù hợp quy hoạch. Trong trường hợp này, việc xem xét yếu tố phù hợp quy hoạch cần được cơ quan chức năng của Hải Phòng xác định là quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở nông thôn của huyện An Lão trước khi có quy hoạch xây dựng đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng.

Mặt khác, việc UBND huyện An Lão, các ngành chức năng của Hải Phòng trong các văn bản của mình đã “đặt tên” cho những diện tích này là đất ở nông thôn có nguồn gốc chuyển đổi nhưng chỉ chấp nhận hỗ trợ mà không tính toán việc bồi thường là chưa đúng với các quy định của Luật Đất đai. Các ngành chức năng của Hải Phòng cần phân định: Bồi thường là việc thực thi các quy định của pháp luật; Việc hỗ trợ chỉ căn cứ vào các quy định dưới luật. Hay nói cách khác, việc hỗ trợ GPMB phần nhiều phụ thuộc vào các quy định trong điều kiện có thể của từng địa phương.

Trong các trường hợp này, mặc dù được liên cơ quan đề nghị UBND TP Hải Phòng hỗ trợ GPMB ở mức tối đa với lý do đây là dự án trọng điểm cũng chưa thực sự thỏa đáng còn bởi yếu tố: Nếu xác định đây là việc phải bồi thường GPMB, quyền lợi của người bị thu hồi đất có thể được xét giao, cấp một diện tích đất ở tái định cư hoặc bồi thường bằng tiền tương ứng với diện tích đất ở bị thu hồi. Đây cũng là mong muốn chung của những hộ dân có đất ở được chuyển đổi bị thu hồi.

Tuy nhiên, như đã phân tích: Do chỉ đồng ý phương án hỗ trợ GPMB, UBND huyện An Lão và các ngành chức năng của Hải Phòng đã đề nghị UBND TP Hải Phòng giao cấp đất tái định cư cho những hộ tự nguyện nhận tiền bồi thường, hỗ trợ và bàn giao mặt bằng. Coi đây như một điều kiện để được hưởng chính sánh bồi thường GPMB. 

Để đảm bảo quyền lợi cho người có đất bị thu hồi; kịp thời GPMB, không ảnh hưởng đến tiến độ thi công Dự án, UBND huyện An Lão, các ngành chức năng của Hải Phòng cần giải quyết thấu tình đạt lý nhằmỏ quyền lợi cho người dân.

Linh Nhâm