Gặp lại người thầy

0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Chợ sớm tấp nập, cảnh bán hàng rổn rảng. Tiếng mời mọc, mặc cả, cười đùa làm cái tinh sương trở nên ấm áp. Mấy bác bán rau vừa hạ xong xe hàng, ngồi hút thuốc lào sòng sọc.

Thầy Thái định mua ít rau, mớ cá và vài thứ lặt vặt để dùng trong ngày. Người già thường dậy sớm, tập thể dục, tranh thủ đi chợ, về nấu ăn sáng rồi tưới cây. Có bạn đến thì trà nước, đánh cờ, nói chuyện nhân tình thế thái, nghe tiếng chim hót. Một cái thú đã thành thương hiệu của thầy. Bỗng có tiếng ai đó gọi: “Dạ, cho con hỏi có phải thầy là thầy Thái không ạ?”. Thầy Thái quay lại. Người kia như reo lên: “Đúng là thầy rồi”. Thầy còn nhìn, ngẫm ngợi, túi cá trên tay cứ nặng dần. “Chào anh. Anh là ai?”. “Dạ, thưa thầy, con là Quyết. Quyết có biệt danh là Quyết quýt đây ạ. Lâu rồi con không gặp, thầy cũng không già đi nhiều”. Thầy chợt nhớ ra. “Phải rồi, tôi nhớ ra rồi. Anh Quyết ở xã Vân Hà đây mà. Thế lâu nay làm ăn thế nào hả anh Quyết? Sao lại đi chợ, lại xuất hiện ở đây thế này?”. “Dạ, sau nhiều năm lăn lộn ở ngoài đời, bây giờ con quyết định về quê mình, nương vào sông quê, trồng rau sạch, tham gia mấy dự án làm nấm. Hôm nay gia đình có làm cơm, mời anh em đã vất vả cùng gây dựng trang trại ạ”.

Thầy Thái mời Quyết hôm nào rảnh đến chơi. Quyết xin vâng, hẹn thầy vào một ngày gần nhất. Thầy quay về nhà, gió thu mát rượi. Thầy ấn tượng bởi cậu học trò giỏi văn, nhưng khá tinh nghịch năm xưa, có mái tóc bồng bềnh nghệ sĩ. Trong thầy hiện lên, rõ mồn một những ký ức về một cậu học trò đã lan tỏa cho chính công việc của thầy trên bục giảng.

***

Ngày xưa thầy dạy cấp ba thuần túy. Nhiều năm thầy chủ nhiệm đội tuyển học sinh giỏi văn, chuyên thi huyện, thành phố và quốc gia, gặt được khối thành tích kếch xù. Nhưng môi trường giáo dục, đâu phải lúc nào cũng êm thấm. Đâu phải đồng nghiệp nào cũng nghĩ và làm với tư duy trong veo như giọt nước. Thầy Thái, với ngờm ngợp nhiệt huyết, sau bao năm cố gắng giảng dạy, cống hiến cũng được giao trọng trách tổ trưởng tổ văn. Thầy còn nấu rượu để bán cho các mối quen, và làm thơ. Người ta bảo cả ba thứ ấy đều làm cho đời thầy không thể nhạt được. Dạy môn văn cho thầy sự lai láng trẻ trung, với rất nhiều bài học được tưới tắm nhiệt huyết, giúp học trò trở nên yêu môn học và tâm hồn được bồi bổ. Chúng cho thầy chất liệu sống và sự an nhiên. Rượu là chất xúc tác mà bao đời qua con người vịn vào để cuộc sống trở nên đậm đà lãng mạn. Với thầy, việc nấu rượu còn cho thầy thêm thu nhập. Còn thơ, rõ ràng, được chưng cất từ rất nhiều thứ cộng lại, trong đó có cả sự sum vầy tình cảm của học trò và rượu. Ai cũng thấy thầy phơi phới lạc quan, dù thầy lúc đó đang đi qua một khúc sông buồn. Vợ thầy lắm tật nhiều bệnh. Thầy phải cố gắng gánh vác con thuyền gia đình, tận tâm tận lực chạy chữa. Nhưng ở trường có sự thay đổi. Thầy Đào, tổ phó tổ văn luôn đố kỵ tài năng thầy Thái. Thầy Thái nhận được sự kính yêu của trò, sự tin cậy của phụ huynh học sinh. Thầy Đào mong chiếm lĩnh vị trí đó. Có điều, tài năng và vầng hào quang của một người giỏi giang, đâu dễ bị xóa đi. Thế là thầy Đào tìm cách xin anh trai mình - tân hiệu trưởng, cất nhắc mình lên thay. Muốn thay được phải tìm cách làm giảm uy tín thầy Thái. Sau bao chuyện, cuối cùng, thầy Đào lên thay. Nhưng đám học trò lúc nào cũng yêu quý, mến mộ. Một hôm trong tiết văn, sau khi phát biểu xong về truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, Quyết có nói về thầy: “Thầy Thái tỏa ra một luồng hào quang, như thực như ảo”. Thầy hỏi: “Sao anh lại nói vậy?”. Quyết thưa: “Dạ, vì thầy đã truyền dạy cho chúng em nụ cười lạc quan, trên mọi hoàn cảnh. Và còn giữ khí chất nữa”. Cả lớp vỗ tay hoan hô. Thầy cười. Thầy đoán được tâm trạng của các học trò. Đúng là chúng cũng biết phân biệt phải trái, trắng đen.

Về nhà, càng nghĩ, thầy càng thấy mình chẳng làm gì nên tội. Vậy thì chẳng phải giải thích, chẳng phải ghen ghét. Thầy như cái cây, cứ làm xanh cho đời. Từ đó, thầy càng nhiệt tình với công việc, đối xử tốt với đồng nghiệp và cả người đã gieo họa cho mình. Thân mẫu ông Đào mất, thầy nhiệt tình làm nghĩa tử. Thế đã sao nào. Đến ngày nhận quyết định nghỉ hưu, ông Đào đã gặp trực tiếp, tỏ lòng xin lỗi vì đã có những hành xử chưa đẹp với thầy Thái. Ông ấy còn rành rọt: “Tôi ân hận lắm. Và thú thật, tôi đã bôi nhọ thầy, nhưng càng bôi thầy Thái càng sáng”. Thầy nói với ông ấy rằng, mình không để bụng, cũng không bao giờ hằn học. Sau cùng chính ông Đào là chỗ tâm giao với thầy Thái. Ông ấy còn giúp kết nối, cho cháu nội thầy có việc làm.

***

Không gian lặng lẽ nhưng không u sầu. Đó là cách thầy Thái tạo dựng cho thế giới của mình. Màu xanh và tiếng chim luôn là những thứ được thầy chăm chút nhất, vì nó giúp thầy tĩnh tại. “Nào, anh chàng vào đây”. Con bồ câu mổ lích chích trong không khí, bên cạnh chậu nguyệt quế trổ những đóa hoa nhỏ xinh.

- Ta dùng trà nhé - thầy nói rồi mời Quyết ngồi xuống ghế.

Hương trà sen thơm tỏa. Làn gió mát dội lại, phả trong không gian cảm giác an lành.

- Này nhé, tôi nhớ lắm, ngày xưa, chính những người như anh đã làm thầy tôi ở một khía cạnh đấy. Không có các anh chị quý mến, chắc tôi đã không giữ được hòa khí. Mà thiếu hòa khí thì dễ làm liều. Thế nào, những năm qua, anh đã đi những đâu, làm những gì?

Ngày mới đi làm, Quyết nhiệt tình bao nhiêu thì từ khi bị o ép trở nên hờ hững, trễ nải trong phấn đấu bấy nhiêu. Ở cơ quan, chuyện thay đổi cán bộ là thường. Nhưng với Quyết sao nó nặng nề thế. “Ông sếp” trước đó quý anh bao nhiêu thì đến ông này lại để ý, tủn mủn bấy nhiêu. Những người được cho là vây cánh của viện trưởng mới cũng hách dịch, thích thể hiện, luôn tìm cách đốt cho không khí trở nên nóng bừng, ngột ngạt. Anh nghĩ đến chuyện buông bỏ. Ai nói gì cũng mặc. Ai làm gì cũng kệ. Việc của mình chỉ cố cho xong. Chẳng cống hiến gì nữa. Anh nghĩ đến điều tiêu cực: Chẳng nghe, chẳng nói, chẳng thấy. Đó là tư duy “tam tật”. Mấy chị ở phòng, trước đó coi anh như “mì chính cánh” thì nay thấy sự thay đổi của Quyết, cũng thấy buồn lòng.

Một lần, Quyết thấy một người ngồi trên xe lăn bán rong vài thứ lặt vặt được treo quanh người. Người này dò dẫm đi lao đầu vào phía ô-tô. May chiếc xe phanh kịp. Chiếc xe lăn vẫn từ từ lăn bánh. Nó hướng về cái hố sâu. Anh hét lên, nhưng người đó không nghe thấy. Sao thế nhỉ? Quyết thắc mắc. Sau cùng anh chạy đến giữ chiếc xe lăn lại. “Này anh kia, đi đứng kiểu gì nguy hiểm thế?”. Anh không thấy có phản ứng. Trời ơi, anh ta còn mù mắt nữa. Lúc này, một người lành lặn chạy đến, cảm ơn rối rít. Quyết hỏi: “Anh ta làm sao mà hết lao vào xe ô-tô, giờ lại muốn lao xuống hố?”. Người kia nói: “Khổ quá. Em chỉ đi vệ sinh tí xíu, mà… À. Đây là anh trai em. Anh ấy vừa câm, mù, lại điếc. Đi bán hàng như này đều phải em đẩy xe. Anh ấy không biết gì đâu”. “Sao không để anh ấy ở nhà nghỉ?”. Người kia trả lời: “Ở nhà thì lấy gì mà ăn. Em phải đưa anh ấy đi, người ta thương, mua cho ít đồ…”.

Quyết mua hàng giúp họ. Mặt anh trở nên đờ đẫn khi nghĩ đến người tàn tật. Trời ơi, câm mù điếc. Lại còn liệt chân. Vậy là “tứ tật” chứ không còn “tam nữa”. Thế mà họ vẫn khát sống, vẫn đi bán hàng để tồn tại. Mình sức dài vai rộng. Sao mình hèn thế! Từ đó, Quyết yêu mến cả người đã ghét bản thân mình, hành hạ, xấc xược với anh.

- Con có lúc cũng nghĩ, năm xưa thầy còn chịu nhục, đối đãi tốt với người nói xấu mình, vậy chuyện cỏn con ở cơ quan con có là gì.

- Thế là hai chúng ta có điểm giống nhau đấy - thầy Thái cười thật tươi - Rồi sao anh lại bỏ về quê, đi trồng rau sạch?

- Dạ, nguồn cơn là thế này ạ. Con bị đẩy vào miền trung làm đại diện cho viện. Mọi người đối đãi không tốt, xấc xược thế nào con cũng bỏ qua. Họ càng không tử tế con càng tốt lại. Với cấp trên con vẫn hằng mua quà biếu. Thế rồi, người ta thấy lạ lùng, người ta đặt câu hỏi với con. Khi biết con chẳng có lòng dạ nào đối đầu với họ, bản tính khiêm nhu, nên buộc họ phải thay đổi cách nghĩ, cách ứng xử. Thế là ban lãnh đạo lại đưa con về bắc sau một năm “đi xứ”. Nhưng con vẫn thấy dù làm gì mình cũng không thể có của ăn của để. Vậy là, nhờ những người anh em tâm huyết, khởi nghiệp động viên, con đã quyết định về đây.

- Được gần quê cũng là cái thú, anh nhỉ? Anh chuẩn bị đến đâu rồi?

Quyết lại đưa thầy về với câu chuyện anh đã nỗ lực vượt qua chính mình. Có chút vốn liếng trở về, anh bị nhiều người phản đối. Trời ơi, bao năm học hành để thoát khỏi cảnh đồng ruộng, thế mà một anh cán bộ lại về đầu tư trồng rau, đầu tắt mặt tối. Quyết bỏ ngoài tai tất cả. Dấn thân cho một lĩnh vực mới, không thể tránh những ý kiến trái chiều. Để chắc chắn, Quyết tính toán kỹ lưỡng đầu ra. Nhờ những năm lăn lộn ngoài đời, anh có vài mối quan hệ thân tình. Đầu ra của sản phẩm dễ dàng được đón nhận. Anh cũng phải chịu sự chê bai, ỷ ôi của nhiều người. Song với ai anh cũng chỉ cười.

- Năm đầu thắng lợi, bây giờ ai cũng nể con lắm thầy ạ.

***

Từ hôm đó, có thời gian rảnh là Quyết sang chơi với thầy Thái. Thầy cởi mở, đón tiếp nồng hậu bởi thầy thấy ở Quyết có nhiều điểm chung. Những năm qua, thầy Thái nghỉ hưu, nhưng vẫn dạy phụ đạo cho học sinh trong xóm làng. Thầy viết sách về giáo dục, đức hy sinh cũng như lòng tri ân tổ tiên, tình yêu quê hương đất nước. Thầy Thái vừa in xong cuốn “Yêu thiên nhiên, làm người tốt” mà thầy ấp ủ suốt những năm tháng còn đứng lớp. Bây giờ mới có thời gian, chỉnh sửa và đưa in. Hôm nay thầy gọi Quyết đến tặng sách. Nâng niu cuốn sách trong tay, mắt Quyết sáng lên:

- Em cảm ơn thầy, em sẽ đọc kỹ và hôm gần nhất, em xin được chia sẻ ạ.

Trong khoảng sân rộng, thầy vẫn giữ nào cây vối, khế, mẫu đơn, trạng nguyên, hoàng lan, ngọc lan… Những thứ cây gắn bó suốt tuổi thanh xuân, suốt đời nhà giáo đang dâng hương, dâng sắc diệp lục. Những thứ cây lớn lên cùng bao lớp học trò thầy dạy dỗ, không chỉ gợi sự mộc mạc về tình yêu quê, mà còn để lan truyền giá trị mùi hương, giá trị làm người.

Tin cùng chuyên mục

Bay lên từ nước

Bay lên từ nước

(PLVN) - Màn đen hun hút, gió thổi rát mặt đêm. Bà Nhường cảm nhận chuyện chẳng lành với đàn cò nên đã gọi con trai dậy, cầm đèn pin ra vườn.

Đọc thêm

Miền thơ ấu

Ảnh minh họa. (Nguồn: B.T)
(PLVN) - Sáng đi học, chiều vừa chăn bò, cắt cỏ. Nếu không cắt cỏ thì phải vơ lá. Thôi thì đủ các loại lá, lá tre, lá vải, gốc cây ngô, dây bù lào già (cây bí đỏ)… để về làm củi đun.

Báu vật của người già

Ảnh minh họa
(PLVN) - Có một lần, một người bạn của tôi đăng lên mạng thông tin “Tìm bố lạc”. Trong bài viết ấy, bạn nói rằng bố bạn đã bỏ nhà đi mấy hôm nay. Kèm theo thông tin ấy là tấm ảnh một người đàn ông hơn 65 tuổi, trông còn minh mẫn, nét mặt sáng sủa, hiền lành.

Thám tử

Ảnh minh họa - Nguồn: ST
(PLVN) - Gã thích đội mũ nỉ đen, mặc áo ba đờ xuy đen và đeo kính râm mỗi khi ra đường mà không cần biết đó là mùa đông hay mùa hạ.

Gánh hàng rong

Hàng rong gây thương nhớ. (Ảnh: Pinterest)
(PLVN) - Đó là lúc canh khuya sương lạnh, trên con đường vắng tanh, có người mẹ, người chị kẽo kẹt gánh hàng rong ra chợ. Ánh lửa bập bùng từ bếp lò than sáng lên màu hồng tươi trong đêm đen, chuyển động nhịp nhàng theo bước chân chạy lúp xúp, rong ruổi, đánh thức sự sống ngày mới.

Sốt nhẹ

Ảnh minh họa: PV
(PLVN) - Rồi thì trong họ cũng không biết được rằng tình cảm ai nặng hơn: một người vốn luôn vui vẻ, chân thành lại vì một người chỉ cần nhắc đến tên là rơi lệ; và một người vốn lúc nào cũng lạnh nhạt, hờ hững với đời lại trở thành một người lãng mạn, biết quan tâm. Tình yêu muôn loại, ta sẽ không thể nào biết được toàn tâm, toàn ý vì một người hay thay đổi vì một người, cái nào sâu nặng hơn.

Giọt thu

Tranh minh họa: Nguyễn Văn Học
(PLVN) - An đến khi những cơn mưa mùa thu vẫn lất phất gõ đều trên mái hiên gỗ. Quán nằm trong con hẻm nhỏ. Giàn hoa phong sương vẫn biêng biếc lá. Bao năm rồi, quán vẫn cũ kỹ nằm nghe tàu lửa chạy sầm sập qua. Những bản tình ca cũng da diết như ngày nào. Chỉ có người ta sẽ trôi vào guồng quay bất tận của thời gian rồi dần dà thay đổi, chứ cái quán này muôn đời vẫn vậy, trừ khi ông lão họa sĩ mất đi mà thôi.

Ngắm 'năm cửa ô Hà Nội' qua 3D

Không gian “Hà Nội vùng đứng lên” trong triển lãm 3D trực tuyến “Hỡi đồng bào Thủ đô!”. (Nguồn: BTC)
(PLVN) - Hướng đến kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), UBND quận Hoàn Kiếm phối hợp với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I tổ chức triển lãm 3D trực tuyến “Hỡi đồng bào Thủ đô!”.

Khi mạng xã hội thành “sàn diễn”

Khi mạng xã hội thành “sàn diễn”
(PLVN) - Trong thời đại số hóa, mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối và chia sẻ, mà còn trở thành “sân khấu” để nhiều người phô diễn. Sống ảo, "phông bạt" trên mạng đang dần trở thành một hiện tượng đáng lo ngại trong xã hội hiện đại.

Vùng trời tím biếc

Vùng trời tím biếc
(PLVN) - Nghe tiếng, tôi biết ông Đúc đến tìm bố, nên hờ hững bảo “họa sĩ ở trong phòng”. Tôi phụng phịu quay lại bức tranh đang vẽ dở. Cây khế lúc lỉu quả và hoa với lích chích tiếng chim kêu chẳng làm tôi tĩnh tâm được, có lẽ vì thế các bức vẽ chẳng bao giờ ra hồn. Chiều qua bố trúng gió nên có hơi sốt, tôi chỉ mua thuốc rồi đặt lên bàn mà không nói gì. Suốt bao năm qua tôi cứ tự đẩy bố xa khỏi mình.

Triển lãm thầy trò 3 miền đất nước

Triển lãm thầy trò 3 miền đất nước
(PLVN) - “Gặp gỡ mùa thu” là triển lãm của họa sĩ Ngô Đăng Hiệp và 4 học trò Đoàn Tuyên, Hà Văn Chúc, Nguyễn Thị Ngọc Ánh, Trần Trọng Đạt với những điều khác biệt, không chỉ về sắc màu, thời gian mà còn cả không gian.

Những cuộc chia ly

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Nỗi buồn nhỏ giọt từng chút một trong đêm, cứ tựa như những giọt sương đang nấp đâu đó trên mái nhà vắng, rồi rơi tõm vào lòng người cô tịch. Miệng mở ra nói câu đầy kiêu hãnh: “Người như tôi đau rồi sẽ chừa” nhưng rồi cuối cùng mọi thứ lại lặp lại, cứ như chưa từng có bài học nào, chưa từng có kí ức buồn thương nào lưu lại. Tôi, rồi lại tiếp tục đi vào vết xe đổ của chính tôi.

Triệu chứng kẹt xe

Tranh minh họa: V. Học
(PLVN) - Sẽ không có gì đáng nói nếu như ông bố không rút “lệnh cho nhà”. Quân sẽ ngoan ngoãn nghe lời ông và không có gì oán thán. Đằng này ông cụ lại quay ngoắt một trăm tám mươi độ làm anh cay cú. Ngôi nhà cũ anh sẽ đầu tư xây mới, biến thành biệt thự tân thời. Một mình sở hữu hai căn, vậy coi như ổn với gã đàn ông một vợ, hai con.

Triển lãm “Non nước biên thùy” của Họa sĩ Đỗ Đức

Tác phẩm "Trên nương" của họa sĩ Đỗ Đức.
(PLVN) -  Ngày 11/9, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, diễn ra Lễ khai mạc triển lãm mỹ thuật "Non nước biên thùy" của họa sĩ Đỗ Đức. Đây là triển lãm cá nhân lần thứ 7 của họa sĩ Đỗ Đức ở Hà Nội, sau triển lãm "Ngựa trên núi" cách đây đúng 10 năm (2014).

Buông

Ảnh minh họa
(PLVN) - Nếu mà bà không thương ổng thì buông tha cho người ta để người ta còn đi lấy vợ nữa chứ?

Đôi mắt

Đôi mắt
(PLVN) - Tôi nhìn từng vạt nắng đang trườn một cách chậm rãi từ những mé bờ tường rồi bắt đầu thả rơi mình buông xuống mặt đất.

Người già “mất làng”

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Giờ về làng, một khung cảnh quen thuộc là những ngôi nhà lớn trống vắng trẻ nhỏ và thanh niên. Những người già ngồi tư lự, khi bên cạnh láng giềng cũng bỏ làng đi rồi.

Sông tình

Sông tình
(PLVN) - Quán dịu dàng. Tình cờ trời mưa. Mưa phương nam ào ạt xối xả. Tôi lựa một góc, ngồi nhìn những hạt mưa không biết toan tính, ngân vang theo cách của chúng, xuyên qua không gian để về hợp với dòng nước. Mưa khác hẳn cảm giác buồn vui lẫn lộn pha vị đắng trong tôi.