“Đường Hồ Chí Minh trên biển” -con đường huyền thoại

Phó đô đốc Nguyễn Văn Tình

(Bí thư Đảng uỷ, Chính uỷ Quân chủng Hải quân)

Ngày 23-10-1961, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập đoàn 759, (tiền thân của lữ đoàn 125 ngày nay) với nhiệm vụ trước: “ mua sắm phương tiện, tiến hành vận chuyển các loại hàng tiếp tế cho chiến trường miền Nam bằng đường biển”. Ngày 8-4-1962, chuyến tàu đi trinh sát và mang chỉ chị của Trung ương về “Mở đường vận chuyển chiến lược trên biển” do đồng chí Bông Văn Dĩa chỉ huy đã đến miền Nam. Ngày 11-10-1962, chiếc tàu vỏ gỗ gắn máy chở vũ khí dưới quyền chỉ huy của đồng chí Lê Văn Một và Bông Văn Dĩa rời bến Đồ Sơn ( Hải Phòng), ngày 16-10 tàu cập bến Vàm Lũng an toàn, khai thông tuyến đường vận chuyển vũ khí trên biển nối liền hai miền Nam-Bắc. Ngày 23-10 hằng năm trở thành ngày truyền thống mở “Đường Hồ Chí Minh trên biển” và thành lập lữ đoàn 125 Hải quân.

       Cùng với đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn, đường Hồ Chí Minh trên biển Đông là sự kết nối vững bền của hai miền Nam - Bắc. Khai thông con đường đã khó, việc giữ bí mật con đường càng khó khăn hơn, bởi phải hành trình trong khu vực biển địch kiểm soát, tàu địch lùng sục gắt gao. Trước tình hình đó, Trung ương trực tiếp chỉ huy trong giai đoạn đầu thực hiện nhiệm vụ vận tải, trụ sở của Đoàn 759 đóng tại Hà Nội. Khi con đường bị lộ (sau sự kiện Vũng Rô), Trung ương quyết định tạm dừng một thời gian để tìm phương thức vận chuyển mới. Đó là một quyết định sáng suốt nhằm làm giảm tổn thất về lực lượng và phương tiện.

            Đường Hồ Chí Minh trên biển Đông là biểu hiện sinh động của tinh thần đoàn kết quân dân, giữa cán bộ, chiến sĩ Hải quân Nhân dân Việt Nam với nhân dân các địa phương ven biển. Từ những chuyến vượt biển đầu tiên của các đội thuyền Cà Mau, Trà Vinh, Bến Tre...cho đến lúc hình thành “tập đoàn đánh cá Sông Gianh”, sau này là Đoàn 759, Đoàn 125, tuyến vận tải đường biển vẫn nằm trong lòng nhân dân, được sự hỗ trợ tích cực của cấp uỷ Đảng và các lực lượng nơi có bến bãi tiếp nhận vũ khí. Có nhân dân con đường mới được khai thông. Có nhân dân con đường mới giữ được bí mật trong một khoảng thời gian dài, những chuyến hàng có thể giải phóng nhanh gọn, những con tàu "không số" mới có thể vào Nam, ra Bắc trót lọt. Việc xây dựng lực lượng của Đoàn 125 thể hiện quân đội từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu. Nhiều cán bộ, chiến sĩ của Đoàn 125 được tuyển chọn từ phong trào đấu tranh cách mạng miền Nam.

       Hành trình của những con tàu "không số" trên con đường biển huyền thoại đã đến bao nhiêu bến, bãi dọc bờ biển Việt Nam, có sự đóng góp công lao to lớn của Đảng bộ và nhân dân các tỉnh ven biển: Hải Phòng, Quảng Ninh, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Cà Mau, Trà Vinh, Bến Tre ... Cán bộ, chiến sĩ được che chở, nuôi giấu trong lòng dân. Con đường Hồ Chí Minh trên biển còn được xây dựng bằng tinh thần, trí tuệ của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ của đoàn tàu "không số" luôn trung thành vô hạn với Đảng, với nhân dân, nêu cao ý chí quật cường, tinh thần mưu trí, sáng tạo, sẵn sàng xả thân chiến đấu hy sinh để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Mỗi chuyến đi là một cuộc đấu trí căng thẳng, quyết liệt với kẻ thù, với thiên nhiên, với mọi khó khăn, thử thách, ra đi là xác định cảm tử. Địch phong toả gần bờ, ta đi trên vùng biển xa; địch phong toả đường biển dài, ta đi phân đoạn, đồng thời khéo léo nguỵ trang, nghi binh, bí mật thọc sâu vào bến nhanh chóng và bất ngờ. Sau Hội nghị Giơ-ne-vơ (1954), nước ta bị chia cắt làm hai miền. Miền Bắc tiến lên xây dựng CNXH, miền Nam nằm dưới ách kìm kẹp của chủ nghĩa thực dân mới. Việc mở thông con đường vận tải trên biển tiếp thêm sức mạnh cho cả miền Nam đánh Mỹ tạo nên những chuyển biến trong sự phát triển cục diện cách mạng Việt Nam. Từ năm 1961 đến 1975, cán bộ, chiến sĩ Đoàn 125 vượt qua hơn 20 cơn bão lớn, vượt qua hàng trăm cuộc vây ráp của kẻ thù, đưa hàng nghìn tấn vũ khí chi viện cho chiến trường, ở những nơi đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn chưa thể vươn tới. Nếu như những chuyến hàng trong những năm 1962-1965 góp phần giúp quân và dân miền Nam đánh thắng chiến lược “chiến tranh đặc biệt”, thì sự tiếp tế trong những năm tiếp theo góp phần làm phá sản chiến lược “chiến tranh cục bộ”, “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ-ngụy. Trong chiến dịch đại thắng Mùa Xuân 1975, Đoàn 125 đã thực hiện nhiệm vụ chuyên chở vũ khí, phương tiện, hàng chục nghìnn cán bộ, chiến sĩ thần tốc vào chiến trường, giải phóng các đảo ...

      Chiến tranh đã qua đi hơn 30 năm, cả đất nước đang đẩy mạnh sự nghiệp CNH-HĐH và hội nhập kinh tế “ Đường Hồ Chí Minh trên biển”-con đường huyền thoại vẫn là điểm tựa tinh thần để chúng ta vượt qua mọi khó khăn trong cuộc hành trình tiến ra biển và làm chủ biển. Nhiệm vụ của các thế hệ hôm nay là phải biến những giá trị lịch sử truyền thống thành sức mạnh hiện tại; biến những bài học kinh nghiệm của ngày hôm qua thành một phần quan trọng trong quá trình hoạt động và xây dựng Hải quân Nhân dân Việt Nam ngày càng lớn mạnh, thực sự là lực lượng nòng cốt của nền quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân trên biển, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo, thềm lục địa của Tổ quốc. Lịch sử của con đường là một minh chứng về tầm quan trọng của biển đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Bài học kinh nghiệm về con đường huyền thoại trên biển mang tên Bác Hồ kính yêu sẽ tiếp tục được nhân lên gấp bội. Hải quân Nhân dân Việt Nam quyết tâm cùng với cả dân tộc bước vào một cuộc hành trình mới, đưa nước ta trở thành một quốc gia mạnh về biển trong khu vực và trên thế giới./.