Đó là quan điểm của nhiều Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) trong phiên thảo luận tại Hội trường về dự án Bộ luật tố tụng dân sự (BLTTDS) sửa đổi hôm qua về “cơ chế đặc biệt để sửa chữa sai lầm”.
Viện kiểm sát “ngồi” phiên toà 100%?
Khẳng định vai trò của VKS theo tinh thần Nghị quyết 49 về cải cách Tư pháp của Bộ Chính trị, ĐB Hồ Văn Năm - Đồng Nai ủng hộ cao việc sửa đổi Điều 21 của BLTTDS (VKS chỉ tham gia phiên tòa khi có đơn khiếu nại của một trong các bên đương sự về thu thập chứng cứ của tòa án).
Trên cương vị Viện trưởng VKSND TP Hà Nội, ĐB Đặng Văn Khanh cho rằng, quy định tại Điều 21 hiện hành dẫn đến tình trạng hiện nay là rất nhiều trường hợp đương sự không thể tự mình thu thập xuất trình chứng cứ cho tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Thêm nữa, nhiều trường hợp đương sự không am hiểu pháp luật nên không thể bảo vệ quan điểm của mình, không thể phát hiện sự thiếu khách quan của Thẩm phán trong khi không phải đương sự nào cũng có thể thuê luật sư.
ĐB Khanh cũng chỉ rõ thực tế nhiều bản án dân sự ở cấp sơ thẩm bị chính Tòa án cấp trên phát hiện và kháng nghị. Cũng vì VKS bị hạn chế quyền năng nên tỷ lệ kháng nghị của VKS đối với bản án dân sự là rất ít, rất thấp. Ông Khanh tán thành với việc sửa đổi Điều 21 theo hướng VKS tham gia vào tất cả các phiên tòa, phiên họp về giải quyết các vụ án dân sự, vụ việc dân sự.
Không ủng hộ quan điểm VKS tham gia tất cả phiên toà, ĐB Vi Thị Hương - Điện Biên phản ứng “lý luận kiểm sát viên tham gia phiên tòa, phiên họp phát biểu ý kiến về việc giải quyết vụ án là trái với nguyên tắc bảo đảm quyền tranh luận của đương sự và nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự”.
Cho rằng, trước đây khi thực hiện giải quyết tranh chấp dân sự tại Tòa án theo Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự, Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế đã quy định VKS tham gia tố tụng, nhưng sau đó không thực sự cần thiết nên đã sửa đổi như quy định hiện hành. “Dự thảo luật lần này lại đưa VKS tham gia phiên tòa liệu có phải là một bước tiến hay không, có giải quyết được nguyên nhân sâu xa dẫn tới hạn chế bất cập trong giải quyết tranh chấp dân sự tại Tòa án hiện nay không hay đây lại là một bước lùi” ĐB Hương gay gắt.
Đồng tình, ĐB Nguyễn Duy Hữu - Đắc Lắk nhấn mạnh “để đảm bảo tính khách quan của vụ án, không có nghĩa cứ phải tham gia mà có thể đứng ngoài. Anh phải đứng ngoài thì anh mới thấy được sự đúng, sai của các bên. Quy định cho VKS tham gia chỉ gây rắc rối và cũng không đảm bảo tính đúng đắn của vụ án”.
Đừng dừng lại khi nhìn thấy sai
Với quy định xem xét lại các quyết định của Hội đồng thẩm phán về việc giám đốc thẩm, tái thẩm theo ĐB Trần Thế Vượng (Hải Dương) thì đây là vấn đề đặt ra từ nhiều năm nay, ĐB Vượng đồng ý với quan điểm thấy sai phải sửa chứ không thể nói phải “có điểm dừng”. Tuy nhiên, ĐB Vượng rất băn khoăn vì quy định chỉ có trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Ủy ban Tư pháp giám sát thấy có vấn đề sai thì lúc đó mới tiến hành xem xét lại.
ĐB Phan Trung Lý - Nghệ An đánh giá “đây là một cố gắng lớn của Ban soạn thảo để nhằm tìm giải pháp, tìm cơ chế để khắc phục một số tình trạng oan sai trong tố tụng hiện nay”. Nhưng ĐB Lý lưu ý thiết kế như Dự thảo “Cần có cơ chế đặc biệt nhưng phải làm sao bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, nhất là trong pháp luật tố tụng”.
Thu Hằng
