Nhiều thương hiệu lớn tháo chạy…
Theo ông Đỗ Trọng Hiếu, Phó trưởng phòng Phân phối hàng hóa và dịch vụ thương mại, Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), tốc độ tăng trưởng thị trường gas và khí hóa lỏng cao, trong đó, cơ sở công nghiệp và giao thông vận tải tiêu thụ khoảng 35%, 65% còn lại thuộc về cơ sở thương mại, dịch vụ và hộ gia đình. Tuy nhiên, kinh doanh gas vẫn gặp rất nhiều khó khăn như chi phí kinh doanh, bán hàng cao; đặc biệt khó khăn do cạnh tranh không lành mạnh.
Ông Trần Trọng Hữu, Tổng Thư ký Hiệp hội Gas Việt Nam cũng khẳng định, vấn đề nổi cộm trong suốt thời gian qua và liên tục kéo dài đến hiện nay là tình trạng sang chiết nạp gas trái phép, thu gom, chiếm dụng bình gas của nhau, thậm chí có những đơn vị, cá nhân đã mài chữ nổi trên vỏ chai của các hãng khác, cắt tai, mài vỏ, thay đổi kết cấu, logo để biến thành bình gas của mình, tung ra trên thị trường. Chính vì những hành vi gian lận như vậy đã làm thiệt hại cho nhà kinh doanh gas chân chính.
Cũng theo ông Hữu, các hành vi trên ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển lành mạnh thị trường gas, làm giảm lòng tin của người tiêu dùng và nghiêm trọng hơn là gây bất ổn an ninh, trật tự trong xã hội. Các hình thức GLTM này đã ảnh hưởng rất lớn đến môi trường kinh doanh gas tại thị trường Việt Nam. Điển hình là các thương hiệu nổi tiếng như Shell gas, Total gas, BP gas, Thăng Long gas phải thu gọn lại hoặc phải rút khỏi Việt Nam do tình trạng GLTM.
Kinh doanh gas là một loại hình kinh doanh có điều kiện. Bình chứa gas là một loại bao bì đặc biệt chịu áp lực, có liên quan mật thiết đến quá trình tồn trữ, sang chiết, nạp, vận chuyển và sử dụng, vì vậy có yêu cầu rất nghiêm ngặt trong thiết kế, chế tạo, kiểm định, về an toàn lao động, về phòng cháy, chữa cháy, an toàn trong chiết nạp, vận chuyển, sử dụng gas. Đây cũng chính là kẽ hở để các đối tượng làm ăn bất chính lợi dụng, làm lợi trên nguồn vốn và sự đầu tư công sức của các thương nhân kinh doanh gas chân chính.
Truy xuất nguồn gốc gas để bảo vệ thị trường
Theo đại diện Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương, việc bảo vệ thị trường gas Việt Nam đã được thực hiện từ khoảng 10 năm nay nhưng chưa thể xử lý triệt để do có nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, trong đó có nhiều vấn đề như hệ thống văn bản pháp lý chưa chặt chẽ, chưa có chế tài đủ mạnh để răn đe các đối tượng gian lận.
Tổng Thư ký Hiệp hội Gas Việt Nam phân tích: Khi bước chân vào thị trường kinh doanh gas, thương nhân phải đầu tư rất lớn, lên đến hàng trăm tỷ đồng vào bình gas. Thực tế họ là chủ sở hữu bình gas, đăng ký nhãn hiệu, kiểm định, bảo dưỡng, sửa chữa, kiểm định định kỳ theo quy định và phải chịu trách nhiệm về an toàn khi sử dụng bình gas đi vào từng hộ người tiêu dùng với hàng trăm ngàn bình nên chủ sở hữu rất khó khăn trong công tác quản lý.
Trong khi đó, các đối tượng kinh doanh trái phép lại không chịu sự quản lý này và tiến hành thu lợi bất chính bằng cách giả các nhãn hiệu lớn, uy tín, hoán cải bình gas, chiếm giữ bình gas trái pháp luật. Dù công tác kiểm tra xử lý các hành vi vi phạm đã ngày càng tăng nhưng không xuể vì đối tượng gian lận rất nhiều mánh khóe để qua mặt các cơ quan chức năng. Ngoài ra, theo đại diện Hiệp hội này, chuyện xử lý sau kiểm tra cũng đang là vấn đề khiến nhiều thương nhân kinh doanh gas thấy khó hiểu (!?).
Trên thực tế, việc xử lý các vỏ bình gas bị tịch thu đã diễn ra rất khác nhau, tùy từng địa phương dù cùng một hành vi vi phạm.Ví như có nơi trả lại bình gas cho đối tượng vi phạm (sau khi phạt vi phạm hành chính), có nơi lại lại đem tiêu hủy, có địa phương thì trả lại chủ sở hữu, có địa phương lại mang bán đấu giá, điều này gây nên nhiều hạn chế về hiệu quả, hiệu lực về thực thi pháp luật kinh doanh gas.
Do đó, theo đại diện Hiệp hội Gas Việt Nam, để tăng cường các biện pháp phòng chống GLTM trong kinh doanh gas, cần phải xây dựng và ban hành thông tư về xử lý trách nhiệm hình sự đối với một số hành vi vi phạm kinh doanh gas. Đối với hành vi thu gom vỏ bình gas, sang chiết, nạp trái phép…, đây là hành vi vi phạm phổ biển nhất hiện nay, cần phải tịch thu bình gas vi phạm trả lại chủ sở hữu.
Ngoài ra, còn một cách khác nữa có thể tiến hành quản lý thị trường gas để đảm bảo lợi ích cho các doanh nghiệp kinh doanh chân chính. Đó là truy xuất nguồn gốc. Ông Trần Hữu Tuấn, Trưởng phòng Phát triển Kinh doanh Công ty Alttek Global JSC cho rằng, có thể áp dụng các công cụ truy xuất nguồn gốc, các mã điện tử sản phẩm để quản lý từ khâu xuất nhập hàng đại lý đến các sản phẩm bán lẻ.
Ông Tuấn khẳng định, bằng một chiếc điện thoại thông minh, người tiêu dùng hoàn toàn có thể kiểm tra đơn giản, nhanh chóng xem bình gas sử dụng trong gia đình có phải hàng sở hữu chính hãng hay không, tương tự như truy xuất nguồn gốc các mặt hàng nông sản đang được áp dụng khá rộng rãi hiện nay.
