Dư luận thế giới phẫn nộ trước vụ hơn 200 nữ sinh bị bắt cóc tại Nigeria

Đêm kinh hoàng

Ngồi trầm ngâm trên bậc cửa ở một khu nhà ở Abuja, một người đàn ông trẻ Nigeria tên Lawan cho biết, những ngày gần đây, anh gọi điện cho những người thân đang sống ở thị trấn Chibok, bang Borno 2, 3, thậm chí 4 lần mỗi ngày. Lần nào cũng vậy, mẹ và những người anh của Lawan đáp lời anh bằng giọng điệu buồn bã, bất lực còn các chị dâu vẫn khóc nấc lên.

Sở dĩ không khí trong gia đình Lawan ảm đạm như vậy là bởi em gái và 2 cháu gái của anh nằm trong số hơn 200 thiếu nữ đã bị nhóm phiến quân Hồi giáo Boko Haram bắt cóc gần 1 tháng nay. Em gái của Lawan 15 tuổi còn 2 đứa cháu con của anh trai mới 12 và 14 tuổi.

Vụ bắt cóc em gái và các cháu của Lawan xảy ra tại trường trung học thị trấn Chibok vào tối 14/4/2014, khi các em học sinh đang tụ tập đông đủ tại trường để làm kỳ thi cuối kỳ. Theo thông tin từ giới chức sở tại, đêm 14/4, một nhóm người đàn ông với súng hạng nặng trên tay đã đột kích vào ký túc xá của trường. Chúng đã chĩa súng và ép các nữ sinh phải lên những chiếc xe tải. Sau đó, chúng đã đưa các nạn nhân tới các khu rừng hoang vắng ở giáp biên giới Cameroon. 

Truyền thông Nigeria cho biết, chỉ có 2 binh lính đóng quân ở gần ngôi trường. Họ đã nhanh chóng bị những tay súng với vũ khí và số lượng áp đảo khống chế. 2 bính sỹ đã bị sát hại và 170 ngôi nhà đã bị phóng hỏa đốt cháy trong vụ tấn công. 

Sau khi các nữ sinh bị bắt đi, ban đầu, nhà chức trách Nigeria thông báo phần lớn các nữ sinh đã trốn thoát. Song, thông tin này đã bị gia đình các nạn nhân phản bác. Tranh cãi qua lại, cảnh sát mới chịu thừa nhận thông tin của họ là không chính xác. 

Viên cảnh sát trưởng địa phương Tanko Lawan cho rằng việc đưa ra con số chính xác về những bé gái bị mất tích là “thực sự khó khăn” vì khi xảy ra vụ việc học sinh từ các trường khác cũng có mặt tại hiện trường để làm bài kiểm tra cuối kỳ. Trong khi đó, nhà trường không có hồ sơ điểm danh chi tiết con số các học sinh đến trường.

Các thống kê hiện nay đều cho biết đã có 276 nữ sinh bị bắt cóc đi nhưng có 56 em đã may mắn trốn thoát và hiện vẫn còn khoảng 220 nữ sinh chưa rõ tung tích. Các nữ sinh hầu hết đang ở độ tuổi từ 16 đến 18. Nhiều người cho rằng các nữ sinh đã bị đưa đến giam giữ ở những khu rừng rậm rạp trải dài từ gần Chibok tới nước láng giềng Cameroon.

Ngay sau vụ tấn công, những gia đình có con bị bắt cóc cũng đã tổ chức những đợt tìm kiếm với hy vọng giải cứu được con em mình từ những khu rừng nhưng không thành. Trong khi đó, chính phủ Nigeria lại vấp phải chỉ trích kịch liệt vì phản ứng chậm chạp trong vụ việc. Thậm chí, cảnh sát còn bắt giữ người phụ nữ đã đứng đầu cuộc biểu tình đòi chính phủ phải nỗ lực tìm kiếm và giải thoát các nạn nhân. 

Bên cạnh đó còn có các cáo buộc về việc các lực lượng an ninh Nigeria đã nhận được các cảnh báo về vụ tấn công của nhóm Boko Haram trong vòng hơn 4 giờ trước khi xảy ra vụ việc nhưng họ đã không thực hiện đủ các biện pháp để ngăn chặn thảm họa này. 

Boko Haram là ai?

Ít ngày sau vụ tấn công, ngày 20/4, Abubakar Shekau - người được coi là thủ lĩnh của nhóm phiến quân Boko Haram - đã công bố một video, trong đó xác nhận nhóm này chính là thủ phạm bắt cóc các nữ sinh. Trong đoạn video, Abubakar Shekau nói các cô gái lẽ ra không được phép đi học, mà phải đi lấy chồng. “Chúa đã chỉ thị cho tôi phải đem chúng đi bán, chúng là tài sản của Chúa và tôi sẽ thi hành những chỉ thị từ Người”, tên này nói. 

Một nhóm thành viên Boko Haram

Sau đó, Hãng tin AP dẫn các nguồn tin cho biết, một số thiếu nữ bị bắt cóc đã bị ép phải cưới những kẻ tấn công sau khi chúng bỏ ra số tiền hồi môn, mà thực chất là tiền mua cô dâu theo “giá” phổ biến hiện nay là 12 USD. Bên cạnh đó, một số người còn cho rằng các em sẽ phải làm vợ chung của những phiến quân Boko Haram.

Vụ tấn công đã khiến dư luận hướng sự chú ý vào nhóm phiến quân có tên gọi Boko Haram. Boko Haram là tiếng địa phương, có nghĩa là “Giáo dục phương Tây là tội lỗi”. Nhóm này được thành lập ở khu vực phía Bắc Nigeria vào đầu những năm 2000. Theo các nhà nghiên cứu, nhóm này chủ trương tập hợp quanh một lãnh tụ kiểu cứu thế, kẻ tự xưng là có thể nói chuyện với Thượng đế và yêu cầu các tín đồ nộp hết tài sản cho nhóm.

Trước đây, Boko Haram hoạt động theo mô hình của nhóm cực đoan Taliban ở Afghanistan, với việc chủ yếu nhắm vào các mục tiêu mang tính chất biểu tượng của chính quyền như doanh trại quân đội, đồn cảnh sát và giới chính trị gia. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhóm này đã chuyển hướng mục tiêu cũng như địa bàn hoạt động xuống phía Nam Nigeria.

Boko Haram được cho là thủ phạm đứng sau hàng loạt vụ tấn công nhằm vào các nhà thờ, các ký túc xá và những ngôi làng có nhiều người dân sinh sống. Nhóm này cũng bị cáo buộc đã bắt cóc nhiều phụ nữ và bé gái, nhiều em mới chỉ 12 tuổi, rồi bán họ làm nô lệ tình dục hoặc ép họ trở thành những chiến binh trong lực lượng của chúng.

Đặc biệt, với chủ trương chống đối giáo dục nên Boko Haran đã gây ra một loạt vụ tấn công nhằm vào các em học sinh. Tháng 7/2013, 29 học sinh được cho là đã bị nhóm phiến quân này giết chết. 2 tháng sau, chúng lại gây ra vụ thảm sát 40 học sinh nữa. Hồi tháng 2 vừa qua, những tay súng có liên quan tới Boko Haram được cho là đã tấn công một ngôi trường ở bang Yobe, sát hại 59 học sinh. Trong số đó có nhiều nạn nhân đã bị chúng cứa cổ và bị nhốt vào trong ký túc rồi phóng hỏa sát hại.

Ít ngày sau vụ bắt cóc gây chấn động tại Chibok, Boko Haram tiếp tục tấn công vào thị trấn Gamboru Ngala, gần biên giới Cameroon và gây ra vụ thảm sát dân thường ngay tại một khu chợ đông đúc. Người dân địa phương và các nghị sỹ Nigeria cho biết đã có khoảng 300 người thiệt mạng trong cuộc tấn công kéo dài 5 giờ đồng hồ này trong khi con số mà chính phủ Nigeria cung cấp chỉ là 150 người. Ngoài ra, cũng trong tuần qua, nhóm phiến quân này cũng đã bắt cóc thêm 8 bé gái cũng ở bang Borno.

Với phương thức gây án tàn độc như trên, thủ lĩnh Shekau của Boko Haram đã bị Mỹ liệt vào nhóm những tên khủng bố đặc biệt và treo thưởng 7 triệu USD cho người nào cung cấp thông tin dẫn đến việc bắt giữ hoặc tiêu diệt tên này.

Quốc tế cùng hành động

Vụ bắt cóc hàng trăm nữ sinh tại Nigeria đã thu hút sự chú ý của đông đảo dư luận trên thế giới. Làn sóng biểu tình phản đối vụ bắt cóc chấn động đã lan rộng trong dư luận ở nhiều nước và trên các trang mạng xã hội trong những ngày qua. Đệ nhất phu nhân Mỹ Michelle Obama cũng đã gửi thông điệp cầu nguyện cho các nữ sinh bị bắt cóc và gia đình họ, đồng thời kêu gọi nhà chức trách tìm mọi biện pháp để đưa các em trở về nhà. 

Cho đến nay, hàng trăm nghìn người ở khắp nơi trên thế giới đã ký vào bản kiến nghị ở trang web www.change.org để kêu gọi giải cứu các nữ sinh. Cựu Tổng thư ký Liên hợp quốc Kofi Annan cũng đã lên tiếng chỉ trích chính quyền Nigeria và các nước châu Phi khác không hành động nhanh để giải cứu các nữ sinh.

Trước diễn biến này, một loạt các nước đã cam kết sẽ trợ giúp việc tìm kiếm các nữ sinh bị bắt cóc. Chính phủ Mỹ đã tuyên bố sẽ điều động binh lính đến giúp tìm kiếm và giải thoát các nữ sinh bị bắt cóc. Thủ tướng Anh David Cameron cũng thông báo sẽ cử một nhóm đặc nhiệm từ Bộ Quốc phòng, các cố vấn quân sự cấp cao đến Nigeria để giúp nước này lên các kế hoạch tìm kiếm các nạn nhân đã bị bắt cóc. Chính phủ Pháp trong khi đó nói sẽ đưa khoảng 3.000 binh lính tới các nước láng giềng của Nigeria để giúp giải giáp các nhóm phiến quân Hồi giáo ở khu vực này.

Cựu Thủ tướng Anh Gordon Brown - cố vấn đặc biệt của Liên hợp quốc về giáo dục cho trẻ em gái - cho biết sẽ tới Nigeria để phát động một chiến dịch gây quỹ và tăng cường nhận thức về hoàn cảnh của trẻ em gái. “Chúng ta không thể ngay lập tức ngăn chặn chủ nghĩa khủng bổ nhưng chúng ta có thể đảm bảo rằng thủ phạm của vụ việc nhận thức được việc bắt giữ và sát hại các học sinh là hành vi phạm tội tàn ác mà giới chức trên toàn thế giới quyết tâm trừng phạt”.