Theo hồ sơ, năm 2004, UBND tỉnh Lào Cai ban hành Quyết định 390/QĐUBND phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết Tiểu khu đô thị số 3, Khu đô thị mới Lào Cai - Cam Đường (giai đoạn 2004-2010); tổng diện tích quy hoạch 33ha. Ngày 20/5/2010, UBND TP Lào Cai ban hành Quyết định 750/QĐUBND về việc phê duyệt phương án tổng thể bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) dự án.
Đến ngày 27/11/2013, UBND TP phê duyệt Phương án 21/PAUBND giao đất tái định cư Tiểu khu đô thị số 3. Đây là dự án xây dựng khu đô thị mới, Cty CP Nam Tiến được UBND tỉnh lựa chọn là chủ đầu tư thực hiện.
Theo báo cáo của UBND TP Lào Cai và hồ sơ của Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cung cấp, Sở TN&MT đã tiến hành rà soát kết quả thực hiện công tác giao đất tái định cư, giao đất có thu tiền sử dụng đất (SDĐ) với 292 hộ bố trí tái định cư tại dự án. Trong đó số hộ giao đất diện chính chủ: 133 hộ; Phát sinh từ hộ chính chủ có đất ở thu hồi: 90 hộ; Số hộ có nhà trên đất nông nghiệp thu hồi: 14 hộ; Số hộ có nhà trên đất nông nghiệp của người khác: 55 hộ.
Qua rà soát, nhận thấy hồ sơ, tài liệu thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án không được lưu trữ theo quy định. Đa số hồ sơ thu hồi đất của các hộ gia đình thuộc dự án chưa được cập nhật chỉnh lý biến động về đất đai sau khi có quyết định thu hồi đất, các bản gốc giấy chứng nhận quyền SDĐ (GCN) chưa được thu hồi đầy đủ để quản lý.
Việc UBND TP Lào Cai phê duyệt giao đất cho các hộ chính chủ khi không có tài liệu gì để chứng minh các trường hợp không có chỗ ở nào khác trên địa bàn phường là thiếu căn cứ pháp lý. UBND TP thu hồi đất của các hộ gia đình, cá nhân đang SDĐ, chưa được cấp GCN (không có giấy tờ về quyền SDĐ theo quy định của Luật Đất đai) dù không có xác nhận của UBND phường về nguồn gốc SDĐ, tình trạng tranh chấp đất đai đối với thửa đất… là chưa đảm bảo theo quy định.
UBND TP đã thu hồi đất cho 12 trường hợp có Hợp đồng tặng cho, chuyển nhượng quyền SDĐ nhưng chưa thực hiện thủ tục đăng ký đất đai là không đúng đối tượng quy định theo Bộ luật Dân sự, Luật Đất đai, dẫn đến việc giao đất tái định cư cho 12 trường hợp sai đối tượng.
UBND TP Lào Cai đã xét duyệt giao đất cho 55 trường hợp không thuộc đối tượng bị thu hồi đất (có nhà trên đất người khác), không thuộc diện phát sinh từ hộ chính chủ có đất ở bị thu hồi là không đúng quy định pháp luật.
Theo Sở TN&MT Lào Cai, một trong những nguyên nhân để xảy ra sai phạm trên là do công tác quản lý đất đai, xây dựng chưa được chặt chẽ, vẫn còn để xảy ra tình trạng SDĐ sai mục đích, xây dựng nhà trên đất không phù hợp với mục đích SDĐ, xây dựng công trình tại đô thị không phép, xác định không đúng đối tượng thu hồi đất; Công tác xét duyệt, giao đất tái định cư chưa chặt chẽ; Một số trường hợp được xét duyệt tái định cư chưa đảm bảo điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định.
Từ những sai phạm trên, Sở TN&MT kiến nghị UBND tỉnh Lào Cai kiểm điểm trách nhiệm của lãnh đạo UBND TP Lào Cai do thiếu trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo đã để xảy ra các vi phạm trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nêu trên.
Đồng thời, chỉ đạo UBND TP kiểm tra, rà soát, thu thập tài liệu của 3 nhóm đối tượng, nếu đủ điều kiện giao đất thuộc diện phát sinh tại thời điểm bố mẹ bị thu hồi đất thì hoàn thiện hồ sơ theo quy định, không thực hiện thu hồi đất đã giao và phải thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai theo quy định. UBND TP phải chịu trách nhiệm về kết quả kiểm tra, rà soát và hoàn thiện hồ sơ của các đối tượng nêu trên.
Trường hợp không đủ điều kiện thì thực hiện thu hồi, với các trường hợp chưa ban hành quyết định giao đất tái định cư thì thực hiện hủy kết quả xét duyệt, hủy biên bản xác định vị trí tái định cư trên sơ đồ.
Sở TN&MT cũng kiến nghị UBND TP Lào Cai tổ chức làm rõ trách nhiệm và xử lý kỷ luật với các cơ quan, tổ chức, cá nhân đã để xảy ra vi phạm.
