Dự án Luật Đường sắt (sửa đổi): Phải có tầm nhìn, định hướng 50 - 100 năm

Phó Thủ tướng yêu cầu thay đổi cơ bản tư duy quản lý đường sắt một cách toàn diện, đồng bộ, tiên tiến và đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành đường sắt trong hiện tại và tương lai. Quá trình xây dựng, hoàn thiện Dự thảo Luật cần tiếp cận, tham khảo kinh nghiệm về phương thức đầu tư, công nghệ, quản lý từ các quốc gia đã phát triển đường sắt hàng trăm năm cho đến những quốc gia hình thành mạng lưới đường sắt tốc độ cao chỉ trong vài chục năm.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ, Luật Đường sắt (sửa đổi) phải có tính kế thừa, học hỏi kinh nghiệm các nước có ngành đường sắt phát triển, thể chế hoá các cơ chế, chính sách giúp công tác xây dựng, vận hành, quản lý hệ thống đường sắt của đất nước phục vụ tốt nhất, hiệu quả nhất, an toàn nhất cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng.

Theo Phó Thủ tướng, Luật Đường sắt (sửa đổi) phải xác định rõ phạm vi, nội hàm, mục tiêu xuyên suốt trong quá trình xây dựng từ khâu lập chiến lược, quy hoạch đến xây dựng, vận hành, quản lý hạ tầng, phương tiện, duy tu, bảo dưỡng,… phân định với những vướng mắc chung liên quan đến thu hút đầu tư, cơ chế, chính sách đặc thù liên quan đến vốn, đất đai… đã được quy định, điều chỉnh trong các luật, văn bản pháp luật chuyên ngành.

"Luật cần làm rõ lĩnh vực nào quản lý thống nhất trên phạm vi quốc gia, những vấn đề phân cấp cho địa phương. Bảo đảm tính đồng bộ, tổng thể của hệ thống đường sắt quốc gia kết nối với quốc tế, kết nối giữa các địa phương cũng như với các phương thức vận tải khác", Phó Thủ tướng đặt vấn đề và cho rằng cùng với công cụ quy hoạch, thì cần chỉ rõ vai trò, trách nhiệm của Chính phủ, Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp. Luật cần có quy định về nguyên tắc đối với phát triển hệ thống hạ tầng đường sắt (hành lang an toàn, ga dừng đỗ, hệ thống phụ trợ kèm theo...), sau đó cụ thể, chi tiết hoá trong các văn bản dưới luật.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của an toàn đường sắt, Phó Thủ tướng đề nghị quy định rõ trách nhiệm trong quy hoạch, phát triển hạ tầng, hệ thống thông tin tín hiệu, trách nhiệm của các chủ thể tham gia… và tiếp tục được cụ thể bằng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; đồng thời có lực lượng, cơ chế, chính sách để bảo vệ các công trình đường sắt.

Phó Thủ tướng cũng cho ý kiến về quy định đối với doanh nghiệp quản lý, vận hành, khai thác, kinh doanh, duy tu, bảo trì… phải tính đến đặc thù của lĩnh vực đường sắt; phân biệt về công nghệ, phương thức kết nối giữa đường sắt tốc độ cao với đường sắt đô thị, đường sắt chuyên dụng; định hướng phát triển công nghiệp đường sắt (công nghệ, đào tạo nhân lực)…

Phát biểu tại cuộc họp, các ý kiến cho rằng Dự thảo Luật cần xác định rõ phạm vi điều chỉnh, đồng thời rà soát, tránh chồng chéo với các luật liên quan (đấu thầu, quản lý tài sản công, đất đai, ngân sách, khoa học công nghệ…) khi xử lý khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực đường sắt; chỉ quy định nguyên tắc và sẽ được chi tiết hoá trong các văn bản dưới luật như nghị định, thông tư; chú trọng đến hoạt động vận tải đường sắt, an toàn đường sắt; bảo đảm tính đồng bộ giữa quy hoạch đường sắt với quy hoạch quốc gia, vùng, địa phương… Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh đánh giá, Dự thảo Luật đã đẩy mạnh, quy định rõ phân cấp, phân quyền từ Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng, từ Trung ương cho địa phương sẽ tháo gỡ được nhiều vướng mắc trong phát triển hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng, đường sắt địa phương.