Dự án hồ chứa nước Đông Thanh (Lâm Đồng): Nhanh chóng khắc phục sự cố, sớm hoàn thiện để tránh lãng phí

Khắc phục sạt trượt bằng giải pháp thuận thiên

Sau khi đánh giá hiện trạng, các chuyên gia, chính quyền nhận thấy cần phải xử lý chống trượt rồi mới có thể triển khai tiếp dự án hồ chứa nước. “Do khối trượt bên ngoài phạm vi dự án hồ chứa nước nên phải lập một dự án khắc phục độc lập. Đó là chưa tính thời gian theo dõi diễn biến khối trượt hơn 1 năm, rồi thời gian mời chuyên gia khảo sát, đánh giá, lập đoàn khảo sát nên dự án hồ chứa nước Đông Thanh phải dừng từ tháng 7/2023 đến nay, dù đã thi công được 75%”, ông Nguyễn Ngọc Phúc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng nói.

Về biện pháp khắc phục, trong quá trình nghiên cứu, các đơn vị tư vấn cùng giới chuyên gia đề xuất một số giải pháp như xây dựng công trình nhân tạo ngăn chặn các cung trượt; hạ tải toàn bộ khu vực sụt lún sạt trượt đất; xây dựng giếng chìm thu nước ngầm…

Tuy nhiên, kết quả khảo sát nghiên cứu cho thấy các khối trượt có quy mô lớn, phức tạp nên xây dựng công trình không khả thi vì quy mô lớn, tiêu tốn nhiều kinh phí, không đảm bảo ổn định lâu dài; các khối trượt dịch chuyển, có nguy cơ kích hoạt các cung trượt cổ bên dưới nên hạ tải có nguy cơ tạo hiểm họa lớn; rồi đào giếng chìm cũng không khả thi do địa chất khu vực gồm đá lăn đá tảng được lấp nhét bằng sét.

Do đó, các chuyên gia nhận định giải pháp khắc phục hiệu quả nhất là không chống lại khối trượt và không tác động tiêu cực tạo cơ chế kích hoạt các cung trượt mà chọn giải pháp thuận theo tự nhiên kết hợp biện pháp tăng sự ổn định địa chất, hạ tải một phần và gia tải ở chân khối trượt, di chuyển các hạng mục công trình ra ngoài phạm vi tác động của cung trượt.

Cụ thể như xây dựng hệ thống tiêu thoát nước mặt bằng hệ thống rãnh, xây dựng hệ thống tiêu thoát nước ngầm, đắp đất phản áp giữ chân khối trượt cuối cùng. Các giải pháp này đã được áp dụng tại Singapore, cũng đã được áp dụng khắc phục sự cố sạt trượt ở hồ Đăk N’Ting ở Đắk Nông cũ, xử lý sạt trượt Kè Phó ở Vĩnh Phúc (cũ) vào các năm 2022, 2023 và đến nay các công trình ổn định, chưa thấy hiện tượng chuyển vị. Do đó, việc áp dụng nhiều giải pháp kỹ thuật kết hợp như trên hoàn toàn bảo đảm an toàn, ổn định lâu dài cho khu vực bị ảnh hưởng.

Đối với dự án hồ chứa nước Đông Thanh, trên cơ sở ý kiến các chuyên gia, đoàn khảo sát đã đưa ra những giải pháp cụ thể đối với từng hạng mục. Chẳng hạn, với khu vực thân đập chính chưa ghi nhận chuyển vị cung trượt, biến dạng liên quan sạt trượt nên có thể giữ nguyên và có giải pháp bổ sung tuyến định hướng khu vực này để dẫn hướng các cung trượt về phía thượng và hạ lưu đập.

Đối với vai phải của hồ chứa nước Đông Thanh có nền địa chất yếu, với các cung trượt lớn và vùng ảnh hưởng sâu. Việc sửa chữa hoặc đặt lại đoạn tràn tại đây sẽ tốn kém và thiếu ổn định về lâu dài. Ngược lại, vai trái của hồ chứa nước Đông Thanh có địa hình - địa mạo ít bất thường nên việc xây dựng tràn mới tại vai trái là giải pháp khả thi và bền vững hơn về mặt kinh tế và kỹ thuật. Từ đó chủ đầu tư đưa ra giải pháp xây mới đập tràn xả lũ tại vai trái đập với thiết kế phù hợp đã được phê duyệt, hạ lưu được gia cố bằng rọ đá…

“Quan điểm thiết kế giải pháp khắc phục là không chống lại khối trượt và không tác động tiêu cực tạo cơ chế kích hoạt các cung trượt lớn hơn mà chọn giải pháp thuận theo tự nhiên kết hợp các giải pháp giúp cho tính chất cơ lý của đất tầng phủ trong khối trượt dần cố kết tăng hệ số ổn định và trở lại trạng thái cân bằng. Do đó, việc chủ đầu tư đề xuất chọn giải pháp xây dựng mới tràn xả lũ phía vai trái đập (ngoài phạm vi tác động của các cung trượt) để thay thế tràn xả lũ cũ (trong phạm vi tác động của các cung trượt) là phù hợp nhất”, ông Hoàng Ngọc Thành, lãnh đạo Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Lâm Hà, đơn vị thực hiện nhiệm vụ chủ đầu tư dự án thông tin.

Cũng theo ông Thành, công trình tràn xả lũ dự kiến xây mới tại vị trí khác đã được mua bảo hiểm nên không làm tăng tổng mức đầu tư dự án hồ chứa nước Đông Thanh.

Nỗ lực sớm khởi động lại dự án hồ chứa nước Đông Thanh

Ông Nguyễn Ngọc Phúc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng cho biết, ngay sau khi xảy ra sự cố sạt trượt, UBND tỉnh Lâm Đồng liên tục có chỉ đạo nhằm nhanh chóng khắc phục sự cố, bảo đảm tiến độ dự án hồ chứa nước Đông Thanh. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cần xác định rõ nguyên nhân sự cố, theo dõi diễn biến địa chất, khảo sát, đề xuất giải pháp.

“Việc triển khai tiếp dự án hồ chứa nước Đông Thanh ra sao phải tuỳ thuộc vào đánh giá mức độ ảnh hưởng của sạt trượt để đánh giá triển khai tiếp dự án có bảo đảm an toàn, hiệu quả hay không. Sau khi đánh giá các chuyên gia, chính quyền nhận thấy cần phải xử lý chống trượt rồi mới có thể triển khai tiếp dự án hồ chứa nước. Do khối trượt bên ngoài phạm vi dự án hồ chứa nước nên phải lập thành một dự án độc lập. Đó chính là lý do dự án hồ chứa nước Đông Thanh phải dừng từ tháng 7/2023 đến nay dù đã thi công được 75%”, ông Phúc cho hay.

Cũng theo ông Phúc, hiện nay UBND tỉnh đã chỉ đạo lập dự án chống sạt trượt, cố gắng hoàn thành thủ tục trong mùa mưa năm 2025 để có thể khởi công vào đầu năm 2026, dự án này thuộc về ngân sách đầu tư của tỉnh Lâm Đồng. Còn dự án hồ chứa nước Đông Thanh, tỉnh Lâm Đồng đã có các báo cáo giải trình về việc chậm tiến độ, đề xuất Bộ NNMT tiếp bố trí vốn ngân sách giai đoạn 2026 - 2030. Hai dự án sẽ được triển khai song song.

“UBND tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị liên quan khẩn trương triển khai các nội dung liên quan, mục đích cao nhất là sớm khắc phục sự cố sạt trượt đất, sớm hoàn thành và đưa dự án hồ chứa nước Đông Thanh vào sử dụng để phục vụ Nhân dân, tránh lãng phí”, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Ngọc Phúc nhấn mạnh.

Việc xử lý sụt lún, sạt trượt đất tại thôn Đông Anh, xã Đông Thanh, huyện Lâm Hà (nay là xã Nam Ban Lâm Hà) song song với việc xử lý khắc phục các hạng mục của cụm công trình đầu mối thuộc dự án hồ chứa nước Đông Thanh sẽ đảm bảo dự án hồ chứa nước Đông Thanh đủ điều kiện tiếp tục triển khai thi công, đảm bảo an toàn, ổn định lâu dài, giúp các hộ dân dần ổn định sản xuất và đời sống.