Bộ Tài chính cho biết, quy định về dự án BT áp dụng hình thức thanh toán bằng tiền và bằng quỹ đất cho nhà đầu tư đã được triển khai trong giai đoạn trước đây. Kể từ năm 2021, Luật PPP dừng triển khai hợp đồng BT đối với dự án đầu tư mới do còn tồn tại một số bất cập như giá trị công trình BT được xác định không chính xác, đa số dự án có suất đầu tư cao hơn so với dự án sử dụng vốn đầu tư công, việc lựa chọn nhà đầu tư chủ yếu được thực hiện thông qua hình thức chỉ định thầu không cạnh tranh; công tác giám sát bị xem nhẹ dẫn đến chất lượng công trình không bảo đảm…
Hiện nay, Điều 45 Luật PPP (được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 57/2024/QH15) đã bổ sung quy định loại hợp đồng BT với kỳ vọng huy động được nguồn lực của khu vực tư nhân, giúp giảm áp lực về vốn đầu tư công để đáp ứng nhu cầu đầu tư cho phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng ngày càng tăng mạnh.
Do vậy, Nghị định quy định chi tiết về dự án áp dụng loại hợp đồng BT được nghiên cứu, xây dựng theo hướng đổi mới toàn diện cách thức thực hiện và thanh toán cho nhà đầu tư, khắc phục tối đa các bất cập, vướng mắc trong việc thực hiện loại hợp đồng BT trước đây, đồng thời bảo đảm khả thi, đồng bộ với các quy định pháp luật khác.
Việc ban hành Nghị định nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với dự án áp dụng loại hợp đồng BT thanh toán bằng quỹ đất, hợp đồng BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước, đặc biệt là nguồn lực, phương thức thanh toán cho nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án.
Quy trình thực hiện Dự án BT
Dự thảo Nghị định quy định quy trình thực hiện 02 nhóm dự án BT theo thẩm quyền quyết định chủ trương. Trong đó, đối với dự án thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Bộ trưởng, người đứng đầu cơ quan trung ương, cơ quan khác, HĐND, UBND cấp tỉnh, quy trình thực hiện dự án được rút gọn theo hướng lồng ghép thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư đồng thời phê duyệt dự án (bỏ qua bước lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi).
Quy trình này sẽ được hoàn thiện để bảo đảm đồng bộ với quy trình dự án PPP quy định tại Luật PPP hiện đang được sửa đổi tại Luật sửa đổi, bổ sung một điều của các Luật trong lĩnh vực tài chính.
Về nguyên tắc xác định quỹ đất, tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư dự án BT, Điều 7 dự thảo Nghị định quy định:
Khi lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi, giá trị quỹ đất, tài sản công dự kiến thanh toán phải tương đương với tổng mức đầu tư dự án BT hoặc chênh lệch so với tổng mức đầu tư dự án BT theo 02 phương án, trong đó:
Phương án 1: quy định tỷ lệ chênh lệch là 10% (giá trị quỹ đất, tài sản công dự kiến thanh toán cao hơn hoặc thấp hơn 10% so với tổng mức đầu tư dự án BT);
Phương án 2: không quy định tỷ lệ chênh lệch tối đa, cơ quan có thẩm quyền tự xác định quỹ đất, tài sản công thanh toán.
Dự thảo Nghị định xây dựng quy định theo hướng quỹ đất, tài sản công dự kiến thanh toán ở bước lập báo cáo nghiên cứu khả thi có thể thay đổi so với quỹ đất, tài sản công dự kiến thanh toán được phê duyệt tại quyết định chủ trương dự án. Trong đó, trường hợp thay đổi ranh giới, vị trí, diện tích quỹ đất, tài sản công dự kiến thanh toán thì cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện trình tự, thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án BT.
Khi lập hồ sơ mời thầu, chỉ khi dự án BT và hồ sơ mời thầu được phê duyệt khác năm thì bên mời thầu mới phải cập nhật giá trị quỹ đất thanh toán theo bảng giá đất hằng năm được duyệt của năm phê duyệt hồ sơ mời thầu.
Khi thanh toán, thời điểm thanh toán quỹ đất là thời điểm cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất cho nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án; giá trị quỹ đất được xác định theo quy định của pháp luật về đất đai tại thời điểm ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất.
Đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư
Về phương pháp, tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu, dự thảo Nghị định đề xuất quy định tiêu chuẩn đánh giá tài chính phù hợp cho dự án BT căn cứ loại hợp đồng BT quy định tại khoản 2a Điều 45 Luật PPP, theo đó:
Đối với hợp đồng BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước, áp dụng tiêu chuẩn về giá trị thanh toán, nhà đầu tư đề xuất giá trị thanh toán thấp nhất được xếp thứ nhất và xem xét đề nghị trúng thầu.
Đối với hợp đồng BT thanh toán bằng đất, áp dụng tiêu chuẩn về lợi ích xã hội, lợi ích nhà nước căn cứ theo giá trị chênh lệch dự kiến giữa giá trị quỹ đất thanh toán và giá trị công trình BT, tỷ lệ gia tăng nộp ngân sách nhà nước đối với quỹ đất thanh toán. Dự thảo Nghị định đề xuất 02 phương án quy định tỷ lệ này, trong đó:
Phương án 1: hồ sơ mời thầu không quy định tỷ lệ tối thiểu, nhà đầu tư sẽ tự đề xuất tỷ lệ này.
Phương án 2: hồ sơ mời thầu sẽ quy định tỷ lệ tối thiểu được xác định tương tự như quy định về tỷ lệ nộp ngân sách nhà nước (m) của dự án đầu tư có sử dụng đất tại Nghị định số 115/2024/NĐ-CP. Nhà đầu tư đề xuất tỷ lệ gia tăng nộp ngân sách nhà nước cao nhất được xem xét đề nghị trúng thầu. Giá trị gia tăng thực tế nộp vào ngân sách nhà nước sẽ được tính theo tỷ lệ mà nhà đầu tư đã đề xuất và giá trị quỹ đất thanh toán tại thời điểm giao đất, cho thuê đất.
Trên cơ sở kế thừa các quy định được áp dụng ổn định của Nghị định số 35/2021/NĐ-CP, dự thảo Nghị định quy định việc chuyển giao công trình theo hướng: sau khi công trình dự án BT được nghiệm thu, đủ điều kiện đưa vào khai thác, sử dụng thì nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án lập hồ sơ đề nghị xác nhận hoàn thành, chuyển giao công trình dự án BT gửi cơ quan có thẩm quyền để cơ quan này xác nhận và nhận chuyển giao, quản lý, vận hành, khai thác công trình.
