Đột phá truyền thông về giáo dục nghề nghiệp: Không gì hơn nghe, nhìn từ “người thật, việc thật”

Tại các quốc gia có thế mạnh về dạy nghề và học nghề như Anh, Đức, Hàn Quốc, Australia mô hình Đại sứ kỹ năng nghề đã phát triển thành công nhiều năm. Năm 2020, chương trình Đại sứ kỹ năng nghề Việt Nam bắt đầu được khởi động nhằm mục đích đề cao giá trị của người lao động có kỹ năng nghề, tuyên truyền, tôn vinh về giá trị, vai trò của giáo dục nghề nghiệp và phát triển kỹ năng nghề trong tình hình mới để góp phần làm tăng năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia…

Năm 2020 đã có 10 cá nhân được lựa chọn Đại sứ kỹ năng nghề Việt Nam. Họ là các cựu thí sinh có thành tích xuất sắc tại kỳ thi kỹ năng nghề quốc tế: giành từ huy chương đồng trở lên đối với kỳ thi Kỹ năng nghề ASEAN, giành từ chứng chỉ kỹ năng nghề xuất sắc trở lên đối với kỳ thi Kỹ năng nghề châu Á và thế giới. Bên cạnh đó, người lao động có trình độ kỹ năng nghề nghiệp cao hoặc có chứng nhận kỹ năng nghề từ bậc ba trở lên theo khung trình độ kỹ năng nghề quốc gia, đồng thời có thành tựu nổi bật, thành đạt, nổi tiếng trong cuộc sống và hoạt động xã hội nghề nghiệp, có sức ảnh hưởng lớn trong cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, có đóng góp tích cực cho sự tiến bộ của xã hội. Ngày 14/7/2021, tại Diễn đàn quốc tế về tương lai Việt Nam trong bối cảnh đại dịch COVDI và Cách mạng công nghiệp 4.0, Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp Trương Anh Dũng đã trao Quyết định bổ nhiệm 10 Đại sứ kỹ năng nghề Việt Nam năm 2021, trong đó có 3 Đại sứ là nữ.

Muốn giúp nhiều người chọn đúng lối đi hướng nghiệp

Nhữ Thị Phương là 1 trong 10 Đại sứ nghề năm 2021 vừa được bổ nhiệm. Hiện Nhữ Thị Phương là giảng viên môn Nghiệp vụ nhà hàng và Nghiệp vụ pha chế đồ uống, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội.

Chục năm về trước, trước khi được chọn là Đại sứ nghề, Phương không thể nghĩ mình sẽ có ngày hôm nay. Tốt nghiệp THPT năm 2009 ở quê nhà Bắc Giang, Phương ban đầu cũng chọn học đại học để trở thành sinh viên như đa số bạn bè cùng thời. Nhưng kết quả thi đại học năm ấy không như mong muốn làm Phương hụt hẫng. Phân vân giữa con đường ôn lại sang năm thi tiếp hay đi học nghề, cuối cùng Phương quyết định chọn học nghề bởi một lý do đơn giản: không bỏ lỡ mất một năm tuổi trẻ và đại học cũng không phải con đường duy nhất để thành công từ gương nhiều người đi trước.

Vốn yêu thích du lịch, Phương quyết định đăng ký học nghề Quản trị khách sạn của Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng. “Bài học kỹ năng nghề đầu tiên tôi được học là trải khăn bàn và gấp khăn ăn. Chỉ đơn giản là chiếc khăn vuông nhưng biến tấu ra nhiều hình khác nhau, vừa giữ gìn vệ sinh cho khách vừa trang trí bàn ăn cực đẹp. Từ đó tôi có đam mê và quyết tâm chinh phục nghề ở những kỹ năng khác nữa” - chia sẻ với truyền thông tại thời điểm được bổ nhiệm Đại sứ nghề Phương cho biết.

Rồi cứ thế, cùng với đam mê và quyết tâm chinh phục nghề nghiệp, chỉ sau 3 năm học nghề, Phương vượt qua các kỳ thi kỹ năng nghề cấp trường, cấp thành phố, quốc gia. Phương giành giải Nhì Kỳ thi tay nghề Quốc gia năm 2012, cũng trong năm đó tại Indonesia, Phương nhận chứng chỉ tay nghề xuất sắc tại Kỳ thi tay nghề ASEAN. Năm 2013 tại Đức, Phương nhận chứng chỉ tay nghề xuất sắc tại Kỳ thi tay nghề thế giới.

Năm 2012 tốt nghiệp, được Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng giữ lại làm giảng viên, Phương rất vui vì cô cho rằng nếu như chỉ làm cho một cơ sở, doanh nghiệp thì sẽ không phát huy hết được những gì đã học hỏi ở các chuyên gia. Mà chỉ có đi giảng dạy mới giúp cô truyền đạt tiếp những kiến thức cô đã tích lũy được cũng như giúp cô có thêm nhiều kinh nghiệm và kỹ năng mới.

Năm 2018, Nhữ Thị Phương chuyển công tác từ Trường Cao đẳng Du lịch Hải Phòng về Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội, giảng dạy bộ môn Nghiệp vụ nhà hàng và Nghiệp vụ pha chế đồ uống. Phương pháp giảng dạy của Phương là luôn luôn thực hành. Thực hành tại lớp và thực hành tại các cơ sở thực tế để học sinh có sự so sánh, từ đó đưa ra các giải pháp giúp cho quá trình làm nghề được hiệu quả hơn. Ngoài giờ lên lớp, Phương trở về với quán cà phê của mình để lo việc kinh doanh. Kỹ năng nghề sẵn có giúp Nhữ Thị Phương quản lý nhân viên, quản lý nguyên liệu, tránh thất thoát. Phương còn đào tạo, kiến tạo cửa hàng cà phê cho các đơn vị, đào tạo nhân viên nhà hàng cho doanh nghiệp.

Trở thành Đại sứ nghề năm 2021, Nhữ Thị Phương chia sẻ: “Với vai trò mới này, tôi phải cố gắng và nỗ lực hơn trong quá trình làm nghề và quảng bá nghề. Nhưng việc quan trọng nhất, tôi nghĩ sẽ làm sao để mọi người có thể nhận thức rõ những hiệu quả, tính tích cực của việc học nghề mà tôi đã thực sự thấm thía, nhất là học đại học không phải là con đường duy nhất dẫn đến thành công”.

Hệ sinh thái truyền thông về giáo dục nghề nghiệp

Từ năm 2017, thông tin tuyển sinh của Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức TP HCM đã được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi bằng nhiều hình thức tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh và phụ huynh dễ dàng tiếp cận. Kết quả cũng thấy ngay trong năm đó, khi nhà trường tuyển sinh trình độ cao đẳng 2.969 em, đạt 109,6%; trình độ trung cấp 616 em, đạt 102,7%. Tỷ lệ học sinh, sinh viên ra trường có việc làm theo đúng ngành học, qua các năm đều đạt từ 71% đến trên 81%... Ví dụ này cho thấy, đổi mới truyền thông để người học và gia đình họ lựa chọn học nghề là kênh đầu tiên khi tiếp cận với hướng nghiệp là một giải pháp quan trọng được đặt ra đối với các cơ sở giáo dục dạy nghề.

Lần đầu tiên Việt Nam có huy chương bạc tại Kỳ thi Kỹ năng nghề thế giới được tổ chức tại Nga năm 2019.

Theo TS. Trương Anh Dũng - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (GDNN), để tạo đột phá trong công tác tuyển sinh, từ cơ quan quản lý nhà nước đến các cơ sở đào tạo, Tổng cục GDNN đã kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn, tổ chức các hội nghị tuyển sinh. Trong đó, điểm nổi bật là giao tối đa quyền tự chủ cho các cơ sở đào tạo trong tuyển sinh học nghề, đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ sở đăng ký hoạt động GDNN; tổ chức, chỉ đạo hàng loạt các hoạt động tuyên truyền, tư vấn hướng nghiệp giúp người học tiếp cận đầy đủ thông tin về các ngành nghề đào tạo.

Từ năm 2017, nhiều trường có thương hiệu đã mạnh dạn đầu tư cho công tác tuyển sinh, đầu tư cho truyền thông tuyển sinh, giúp cho người học, các bậc phụ huynh thay đổi nhận thức, đặc biệt một số trường đã cam kết đảm bảo việc làm và thu nhập cụ thể. “Những thay đổi này đã tạo được niềm tin của xã hội với học nghề và chính là sức hút mạnh mẽ trong tuyển sinh học nghề” - Phó Tổng cục trưởng Trương Anh Dũng nhấn mạnh.

Hình thành và phát triển hệ sinh thái truyền thông GDNN là mục tiêu hướng tới của Quyết định 534/QĐ-LĐTBXH về Kế hoạch Truyền thông về GDNN giai đoạn 2021 - 2025 vừa được Bộ LĐ-TB&XH ban hành. Theo đó, giai đoạn 2021 -2025 sẽ tập trung xây dựng, phát triển không gian GDNN trên các phương tiện thông tin đại chúng, các cơ quan thông tấn báo chí, hệ thống nền tảng số. Đồng thời thực hiện truyền thông trên không gian công cộng như các điểm văn hóa, du lịch, công viên, phương tiện giao thông công cộng… tiến tới xây dựng hệ sinh thái truyền thông GDNN.