Đồng USD có dễ dàng mất địa vị độc tôn?

Đề xuất thay thế

Do vị trí đứng đầu của Mỹ trong nền kinh tế toàn cầu, USD hiện là đồng tiền dự trữ chủ yếu trên thế giới. Song khủng hoảng kinh tế ngày càng trầm trọng cùng vị thế đang yếu đi của nền kinh tế Mỹ làm dấy lên lo ngại về sự sụp đổ của đồng tiền được sử dụng rộng rãi trong kinh doanh trên toàn thế giới này.

Nga đề nghị thành lập một loại tiền tệ dự trữ mới, do một thể chế tài chính quốc tế phát hành để dần thay thế địa vị tiền tệ dự trữ toàn cầu của đồng USD. Theo đó, đơn vị dự trữ thay thế USD là Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) do Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) lập ra làm tài sản dự trữ quốc tế. Mặc dù cuối cùng ý tưởng xây dựng một đồng tiền siêu quốc gia mới có thể thay thế đồng USD làm nguồn tiền dự trữ trong tương lai không được đề cập đến tại hội nghị G-20, song nó nhận được sự hưởng ứng của nhiều nước, đặc biệt là Trung Quốc, Bra-xin, Ấn Độ, Vê-nê-xu-ê-la… Cùng thời điểm, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc Chu Tiểu Xuyên đề nghị tất cả các nước ngừng quy đổi nội tệ theo tỷ giá USD, kêu gọi cải cách hệ thống tiền tệ toàn cầu để cho phép sử dụng rộng rãi hơn SDR.

Đề xuất thay thế USD bằng đồng tiền dự trữ khác lập tức vấp phải sự phản đối của Mỹ. Tổng thống Obama khẳng định mặc dù nền kinh tế đầu tàu thế giới đang trải qua giai đoạn khó khăn, song các nhà đầu tư vẫn đặt niềm tin vào đồng nội tệ của Mỹ. Còn Bộ trưởng  Bộ Tài chính Mỹ Geithner khẳng định USD vẫn tiếp tục là đồng tiền dự trữ chủ yếu của thế giới và nước Mỹ sẽ làm những gì cần thiết để duy trì vi thế của nó.

Thực tế, SDR chỉ là đơn vị quy ước, được sử dụng để tính toán chứ không thực sự tồn tại trong lưu thông, do vậy người ta không thể tiêu nó như các loại tiền tệ khác. Các nhà phân tích cũng nghi ngờ ý định đằng sau lời đề xuất sử dụng SDR của các nước trên, đặc biệt là Trung Quốc, nước có dự trữ ngoại hối lớn nhất thế giới (khoảng 2000 tỷ USD). Phần lớn dự trữ ngoại hối của nước này là trái phiếu kho bạc Mỹ và các trái phiếu khác có mệnh giá tính bằng USD, nên Bắc Kinh lo ngại trong tương lai, nguồn dự trữ này có thể mất giá đáng kể khi Chính phủ Mỹ liên tục bơm tiền cứu hệ thống ngân hàng và các ngành công nghiệp then chốt. Bên cạnh đó, với việc đề nghị thay thế đồng tiền dự trữ chủ yếu của thế giới vào thời điểm trước hội nghị G-20, giới quan sát cho rằng Bắc Kinh muốn tạo thêm đòn bẩy trong đàm phán với Mỹ và các nước khác tại hội nghị này về thương mại và về những giải pháp ổn định hoá nền kinh tế toàn cầu.

Khó "hạ bệ"

Đây là nhận định của giới chuyên gia về vai trò của đồng USD. Đồng tiền Mỹ vẫn sẽ tiếp tục thống lĩnh hệ thống tài chính quốc tế trong một thời gian dài nữa. Đơn giản do Mỹ vẫn là cường quốc kinh tế số một thế giới và USD vẫn đang là đồng tiền dự trữ chủ yếu của các nước. Theo ước tính của IMF, trong tổng số dự trữ ngoại tệ trị giá tương đương 6.900 tỷ USD trên toàn cầu, khoảng hai phần ba là đồng USD.

Quả thực, USD đã có được địa vị mà khó có đồng tiền nào có thể vượt qua và thay thế trong một thời gian ngắn. Bản thân đồng tiền chung hùng mạnh của châu Âu – euro- đi vào lưu thông được 10 năm vẫn “lép vế” so với USD. Ngay cả trong bối cảnh khủng hoảng hiện nay, thế giới vẫn đang tập trung vào việc ngăn chặn suy giảm, khôi phục tăng trưởng hơn là tính đến một hệ thống tiền tệ và tài chính mới có thể loại trừ sự độc quyền của đồng USD.

Bảo Bình tổng hợp