Trong số những thành công ban đầu của đại dịch vào năm 2020, Việt Nam nổi bật là nước giỏi nhất trong việc ngăn chặn dịch ở biên giới và các trường hợp trong cộng đồng, bài học rút ra từ dịch SARS. Nhờ đó, nền kinh tế Việt Nam được hưởng lợi từ điều này và tiếp tục phát triển cho đến khi xuất hiện của biến thể Delta. Các ca nhiễm và tử vong đã tăng vọt, các đợt cách ly xã hội ở các khu vực rộng lớn đã gây ra khó khăn đáng kể cho nền kinh tế.
Sau khi khống chế được đợt dịch thứ 4 với sự lây lan của biến chủng Delta với các biện pháp ngòng ngừa, chống dịch nghiêm ngặt, Việt Nam đang chuyển từ chiến lược "không COVID" sang chiến lược "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19". Cùng với việc đẩy nhạy độ phủ vaccine, Việt Nam đang dần dần khôi phục sản xuất, cũng như khắc phục các hậu của dịch COVID-19 đối với nền kinh tế - xã hội.
Theo Bộ Y tế Việt Nam, tốc độ tiêm vaccine COVID-19 của Việt Nam hiện nay ở mức độ cao so với nhiều nước trên thế giới, có nhiều ngày vượt trên 1 triệu liều/ngày. Số liệu trên Cổng thông tin tiêm chủng vaccine COVID-19, đến trưa 15/10/2021, trên toàn quốc đã thực hiện tiêm được gần 60 triệu mũi tiêm vaccine phòng COVID-19.
 |
Nhân viên y tế tại một điểm phong tỏa do bùng phát COVID-19 tại Đà Nẵng tháng 5/2021. Ảnh: The Diplomat |
Tỉ lệ bao phủ tiêm ít nhất 1 mũi vaccine cho dân số từ 18 tuổi trở lên có 4 tỉnh, thành phố đạt trên 90%; có 2 tỉnh đạt từ 70-80%; 4 tỉnh đạt 50 -70%; còn khoảng hơn 50 tỉnh có tỉ lệ bao phủ dưới 50%.
Tại Singapore, với thành công ban đầu từ kinh nghiệm đối phó dịch SARS và cảnh giác ngay khi virus lây lan như cháy rừng trong các ký túc xá công nhân nước ngoài, quốc gia này đã phải vượt qua một bước lùi vào năm 2020.
Khi chiến lược tiêm chủng trở nên nổi bật, Singapore nhanh chóng chuyển hướng sang một chiến lược mới và tăng cường tiêm chủng. Hiện Singapore là một trong những quốc gia được tiêm chủng cao nhất trên thế giới, nhưng vẫn "quá thận trọng trong việc mở cửa trở lại" như thể hiện trong Xếp hạng khả năng phục hồi của Bloomberg.
Brunei, sau khi làm tốt trước khi biến chủng Delta xuất hiện, cũng đã mất điểm đáng kể kể từ đó. Với qui mô dân số nhỏ, 64 người đã chết vì COVID-19 đưa tỷ lệ số người chết trên 100.000 người ở quốc gia này tăng lên 14,77.
Tương tự, Campuchia, một thành công ban đầu khác với dân số trẻ và chương trình tiêm chủng thành công, có tỷ lệ tử vong là 15,20 trên 100.000 dân hiện nay do biến thể Delta.
Chỉ có Lào, với dân số trẻ và ít đô thị hóa hơn nên biến thể Delta ít gây tổn thương hơn, giữ được tỷ lệ tử vong ở mức 0,36 trên 100.000 dân.
 |
Tiêm vaccine phòng COVID-19 tại Thái Lan ngày 19/6/2021. Ảnh: THX |
Thái Lan và Malaysia nằm trong nhóm trung bình của các nước Đông Nam Á trong việc đối phó với COVID-19 vào năm 2020. Thái Lan bây giờ vẫn ở vị trí đó. Chương trình tiêm chủng của Thái Lan bắt đầu chậm chạp do các vấn đề về nguồn cung cấp vaccine và dù đã có sự tăng trưởng kể từ đó, Thái Lan vẫn đang bị tụt hậu với khoảng 33% dân số được tiêm chủng đầy đủ cho đến nay và 50% tiêm ít nhất một liều.
Trong khi các ca bệnh tăng cao do biến thể Delta, khả năng tiếp cận và sức mạnh của hệ thống y tế của Thái Lan vẫn giữ tỷ lệ tử vong ở mức 25,41 trên 100.000 dân.
Malaysia đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ đã đẩy tỷ lệ tử vong lên 85,54 trên 100.000 dân, con số chính thức cao nhất trong khu vực. Quốc gia này đã phải vật lộn để kiểm soát sự tấn công dữ dội của biến thể Delta do không nhất quán trong thông điệp chính sách.
Tình trạng phong tỏa kéo dài cũng gây ra khó khăn trên diện rộng cho các nhóm thu nhập thấp, khiến các nhóm tự lực cộng đồng phải tiến tới cung cấp cho các hộ gia đình đang tuyệt vọng những thứ thiết yếu cơ bản.
 |
Giám sát hành khách phòng dịch tại sân bay Changi (Singapore) tháng 1/2020. Ảnh: Straits Times |
Philippines và Indonesia là những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong khu vực vào năm 2020 nhưng tình hình vẫn tốt hơn nhiều quốc gia bên ngoài khu vực khi đó.
Hiện vẫn chưa rõ liệu điều này có còn xảy ra hay không. Philippines đã phải vật lộn để có đủ vắc xin và hiện có tỷ lệ tử vong chính thức là 36,65 trên 100.000.
Indonesia là tâm chấn toàn cầu của virus trong một thời kỳ khi số ca mắc hàng ngày của nước này tăng vọt. Với nhiều hành động ở cấp thành phố và động lực tiêm chủng hiện đang tăng lên, nó đã báo cáo tỷ lệ tử vong chính thức chỉ là 52,71 trên 100.000.
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng con số chính thức của cả Philippines và Indonesia đều bị đánh giá thấp hơn đáng kể. Có thể có một số sự thật trong điều này khi The Economist đặt các con số có thể có của họ ở mức cao hơn nhiều - 83 đến 210 trên 100.000 đối với Philippines và 110 đến 410 trên 100.000 đối với Indonesia.
Tình hình ở Myanmar khó đánh giá vì thiếu dữ liệu.
Mặc dù mở cửa hiện đang là xu hướng gia tăng trên toàn Đông Nam Á, nhưng vẫn chưa rõ đại dịch COVID-19 sẽ còn kéo dài bao lâu nữa.
Người ta không thể loại trừ khả năng một biến thể mới khác có thể xuất hiện sau đó để thay thế biến thể Delta, đòi hỏi phải áp dụng các chiến lược mới một lần nữa và có lẽ cần thiết phải thực hiện các chương trình tiêm chủng mới.
Trong điều kiện đó, CNA cho rằng, các chính phủ ở Đông Nam Á sẽ cần tiếp tục cải tiến lại chính mình với một tư duy nhanh nhẹn và linh hoạt hơn để có thể dẫn đầu cuộc chơi.
Biến thể Delta có khả năng lây truyền và gây chết người nhiều hơn so với virus COVID-19 ban đầu.
Các công cụ y tế để đối phó với bệnh tật dưới dạng bộ dụng cụ chẩn đoán, phác đồ điều trị, vaccine và thuốc chống virus đã phát triển nhanh chóng. Tình trạng kiến thức về căn bệnh và tốc độ tiến hành và chia sẻ các nghiên cứu y tế cũng tăng nhanh đến mức không thể nhận biết được.
 |
Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt của Đông Nam Á về COVID019 tháng 4/2020. Ảnh: AA |
Trong môi trường thay đổi này, các chiến lược đối phó với căn bệnh này cũng phải phát triển. Ban đầu, chiến lược thích hợp là ngăn chặn bằng cách sử dụng lệnh cấm đi lại, kiểm soát biên giới hoặc kết hợp cả hai.
Và khi hàng rào phòng thủ đó bị phá vỡ, nó đã trở thành một cuộc chạy đua để làm phẳng đường lây nhiễm bằng cách làm chậm sự lây lan của virus thông qua giãn cách xã hội và đóng cửa.
Khi các loại vaccine hiệu quả trở nên có sẵn, cuộc đua trở thành một cuộc chạy đua để tiêm chủng cho cộng đồng.
Bây giờ, với biến thể Delta, rõ ràng là ngay cả tỷ lệ tiêm phòng cao cũng sẽ không ngăn chặn hoàn toàn sự lây lan của virus trong môi trường đô thị dày đặc, trừ khi nó được kết hợp với thuốc điều trị và mức độ miễn dịch cộng đồng.
Tuy nhiên, việc tiêm chủng đã có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh nghiêm trọng và tử vong do nhiễm virus corona. Với việc tiêm phòng đầy đủ, cuộc đua hiện tại là mở cửa lại nền kinh tế và sống chung với virus ở mức mà hệ thống y tế mỗi quốc gia có thể đối phó.
