Trung bình một ngày có 3 trẻ sơ sinh tử vong
Trước đây, tình trạng trẻ sơ sinh bị tử vong diễn ra khá nhiều tại các huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa, trong đó có huyện Ngọc Lặc. Đây là sự mất mát lớn lao, trong khi đó các nguyên nhân gây tử vong hoàn toàn có thể phòng tránh được hoặc điều trị khỏi bằng các phương tiện đơn giản.
Năm 2008, được sự tài trợ của Quỹ Bill và Melinda Gates, Tổ chức Cứu trợ trẻ em tại Việt Nam triển khai thí điểm đơn nguyên sơ sinh (ĐNSS) đầu tiên tại huyện miền núi có tỷ lệ tử vong sơ sinh cao ở Ngọc Lặc. Sau nhiều năm hoạt động, ĐNSS đã cứu sống được hàng nghìn trẻ sơ sinh đẻ thiếu tháng, nhẹ cân, ngạt khi đẻ và mắc các bệnh nguy hiểm.
ĐNSS là một khoa phòng trực thuộc khoa Nhi hoặc khoa cấp cứu nhi của bệnh viện tuyến huyện, được thiết lập lên với mục tiêu chăm sóc các trường hợp sơ sinh bệnh lý, được sinh tại bệnh xá, cộng đồng, bệnh viện huyện.
Việc thiết lập ĐNSS tại tuyến huyện đem lại lợi ích tích cực cho ngành y tế và cho sức khỏe người dân. Đây là cầu nối giữa tuyến cơ sở và tuyến cao hơn trong việc điều trị liên tục các trường hợp tai biến sơ sinh; giảm tải cho bệnh viện tuyến trên trong việc điều trị các trường hợp bệnh lý sơ sinh thông thường theo phân tuyến kỹ thuật; giúp công tác chỉ đạo tuyến được thuận lợi hơn do bệnh viện có khả năng làm các dịch vụ chăm sóc sơ sinh; giúp bệnh viện quản lý tốt hơn tất cả các ca bệnh lý sơ sinh trên địa bàn huyện thông qua hệ thống ghi chép sổ sách tại ĐNSS.
Việc thiết lập ĐNSS tại tuyến huyện đem lại lợi ích tích cực cho ngành y tế và cho sức khỏe người dân. Đây là cầu nối giữa tuyến cơ sở và tuyến cao hơn trong việc điều trị liên tục các trường hợp tai biến sơ sinh; giảm tải cho bệnh viện tuyến trên trong việc điều trị các trường hợp bệnh lý sơ sinh thông thường theo phân tuyến kỹ thuật; giúp công tác chỉ đạo tuyến được thuận lợi hơn do bệnh viện có khả năng làm các dịch vụ chăm sóc sơ sinh; giúp bệnh viện quản lý tốt hơn tất cả các ca bệnh lý sơ sinh trên địa bàn huyện thông qua hệ thống ghi chép sổ sách tại ĐNSS.
Sau khi nghe một vài lời giới thiệu ngắn gọn của các bác sĩ bệnh viện, phóng viên đến thăm Khoa Nhi của Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Ngọc Lặc. Bước vào phòng chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh, nhìn những khuôn mặt bầu bĩnh ngủ trong lồng ấp, không ai nghĩ rằng nếu không được cấp cứu kịp thời tại đơn nguyên sơ sinh, các bé đã nguy hiểm đến tính mạng.
Trong phòng ĐNSS, hiện có 7 trẻ sơ sinh, bé đang thở máy, bé được chiếu đèn vàng da. Chúng tôi gặp gia đình bé Phạm Thái Hoàng (ở Vinh Sơn, Ngọc Lặc, Thanh Hóa), sinh ra nặng 1,5kg, tím tái toàn thân và phải thở bằng máy. Bé bị trướng bụng, nôn dịch dạ dày, da xanh nhợt, nổi vân tím, không có phản xạ bú, đặc biệt thường bị ngừng thở trên 20 giây, có những cơn ngừng thở kéo dài. Các bác sĩ đã cho bé thở bằng máy, nuôi dưỡng tim mạch, dưỡng sinh toàn thân.
Chỉ sau 10 ngày, bé đã ổn định hơn, nhờ chăm sóc theo ĐNSS, chỉ 20 ngày, giờ cháu đã sắp được xuất viện. Không giấu được niềm vui, nhìn con âu yếm, chị Lê Thị Ngân, mẹ cháu Hoàng cho biết gia đình chị mang ơn các bác sĩ nhiều lắm.
“Lúc mới sinh, vợ chồng em tưởng sẽ phải mất cháu, nhiều lần cháu ngừng thở nhưng nhờ có các bác sĩ trong phòng ĐNSS mà con em đã được cứu sống”, chị Ngân bày tỏ.
Thạc sĩ Bùi Thị Loan - Trưởng Khoa Nhi BVĐK khu vực Ngọc Lặc, người trực tiếp chăm sóc trẻ tại ĐNSS cho biết, từ khi có ĐNSS, bệnh viện đã cứu sống được rất nhiều trường hợp trẻ sinh non, nhẹ cân, có cháu sinh ra khi người mẹ mang thai mới chỉ 28 tuần tuổi và nặng 1,2kg; nhiễm trùng huyết làm sức đề kháng của trẻ kém đi, không thích nghi được, thiếu oxy ở các tổ chức, trong đó có dạ dày, ruột.
Từ ngày có ĐNSS, bệnh nhiễm trùng huyết ở trẻ đã được giảm xuống, hiệu quả điều trị rõ rệt, đẩy lùi nhiều ca tử vong ở trẻ sinh non…
Cứu sống trẻ 7 lạng nhờ ĐNSS
Nói về những lợi ích mà ĐNSS mang lại, ThS Hoàng Văn Minh - Giám đốc BVĐK Ngọc Lặc cho biết: “Trước đây tất cả các trẻ sơ sinh nhẹ cân, non tháng, suy hô hấp, vàng da nhẹ... trên địa bàn huyện đều phải chuyển tuyến tỉnh điều trị. Do vậy, tỷ lệ tử vong sơ sinh tại huyện Ngọc Lặc còn khá cao (hơn 20%). Sau khi triển khai ĐNSS tại tuyến xã, tất cả các trạm y tế đều được trang bị thiết bị hồi sức sơ sinh.
Cán bộ trạm y tế đều được tập huấn về hồi sức sơ sinh cơ bản và phát hiện tốt những dấu hiệu bất thường, nguy hiểm sơ sinh, do vậy tất cả trẻ sơ sinh nhẹ cân, bất thường đều được chuyển lên ĐNSS kịp thời. Từ đó giảm tỷ lệ tử vong sơ sinh xuống còn 10%, tỷ lệ này sẽ còn giảm nữa trong những năm tới”.
Có thể nói, nhờ có ĐNSS, nhiều trẻ em được sinh ra tại Ngọc Lặc và các vùng lân cận khi có vấn đề về sức khỏe có thể điều trị ngay tại viện, không phải chuyển tuyến. Đỉnh điểm nhất là bệnh viện đã cứu được trẻ chỉ nặng 7 lạng nhờ chăm sóc tại ĐNSS.
Được biết, sau khi ĐNSS triển khai thí điểm ở 2 huyện Như Thanh và Ngọc Lặc, đến nay vẫn duy trì và hoạt động hiệu quả, tiếp nối những thành công đó, năm 2011 Thanh Hóa là tỉnh đầu tiên trong cả nước thành lập Quỹ chăm sóc sơ sinh.
Cùng với Chương trình mục tiêu quốc gia và nguồn tài trợ của Liên minh Châu Âu, cuối năm 2015 toàn tỉnh đã thiết lập được 23/27 ĐNSS tại bệnh viện đa khoa các huyện, thị, thành phố, góp phần giảm tử vong sơ sinh, đồng thời tạo cầu nối giữa tuyến cơ sở với tuyến cao hơn trong điều trị liên tục các trường hợp tai biến sơ sinh. Phấn đấu hết năm 2016, ĐNSS sẽ bao phủ 100% BVĐK tuyến huyện.
