Tham gia FTA thế hệ mới đã mở ra nhiều cơ hội để Việt Nam tăng trưởng, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài, mang lại những tác động tích cực đối với phát triển kinh tế - xã hội cả nước nói chung, của từng địa phương nói riêng.
Trong bối cảnh EU tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đạt được các hiệp định thương mại với các nước lớn còn lại trong khu vực ASEAN cũng như bản thân các quốc gia này cũng đẩy mạnh tìm kiếm FTA với các quốc gia và khu vực trên thế giới, những lợi thế của Việt Nam với 17 FTA ký kết với các nền kinh tế trên thế giới đang được dự báo cho thấy có dấu hiệu suy giảm.
Minh chứng điển hình, Thái Lan và EFTA ký kết FTA sẽ tác động trực tiếp đến vị thế cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường EU. Do cấu trúc sản phẩm xuất khẩu của hai nước có nhiều điểm tương đồng, doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với áp lực cạnh tranh lớn hơn từ phía Thái Lan. Mặc dù Việt Nam từng có lợi thế về giá cả, nhưng ưu đãi thuế quan mà Thái Lan sắp được hưởng sẽ làm giảm thiểu khoảng cách này.
Để vượt qua những thách thức này và tận dụng cơ hội từ các FTA, theo lãnh đạo Sở Công Thương tỉnh Bắc Giang, doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào một số lĩnh vực trọng điểm sau:
Các doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng đến việc nâng cao chất lượng sản phẩm, không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế mà còn tạo ra sự khác biệt về giá trị. Cùng với đó, đầu tư vào công nghệ, tự động hóa và cải thiện quy trình sản xuất.
Việt Nam có nhiều sản phẩm, ngành hàng có lợi thế cạnh tranh như nông sản, thủy sản, dệt may, giày dép, điện tử… Doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào việc phát triển các ngành này, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm, đẩy mạnh xuất khẩu vào các thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản.
Việc xây dựng hệ thống logistics hiệu quả, nắm bắt được các yêu cầu và tiêu chuẩn của các thị trường quốc tế (như tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, chứng nhận xuất xứ…) là rất quan trọng. Doanh nghiệp cần chuẩn bị nguồn lực và đội ngũ nhân sự chuyên trách để xuất khẩu sản phẩm ra thế giới.
Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là EVFTA (FTA giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu). Doanh nghiệp Việt Nam cần tận dụng tối đa những lợi ích mà các hiệp định này mang lại, như miễn giảm thuế quan, tạo điều kiện cho việc thâm nhập vào các thị trường lớn và mở rộng cơ hội hợp tác.
Theo lãnh đạo Sở Công Thương tỉnh Bắc Giang, doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng đổi mới sáng tạo trong sản phẩm và dịch vụ. Đừng chỉ chạy theo số lượng mà cần tập trung vào sự khác biệt và giá trị gia tăng. Việc sáng tạo trong thiết kế, bao bì, marketing và dịch vụ khách hàng sẽ giúp sản phẩm Việt Nam nổi bật trên thị trường quốc tế.
Các doanh nghiệp nên tìm cách hợp tác với nhau trong các ngành hàng, không nên cạnh tranh lẻ tẻ mà nên liên kết để gia tăng sức mạnh. Hợp tác cũng có thể giúp doanh nghiệp chia sẻ chi phí đầu tư, nghiên cứu phát triển sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Việc chú trọng đến yếu tố bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong sản xuất sẽ giúp doanh nghiệp tạo dựng thương hiệu mạnh mẽ, không chỉ đối với người tiêu dùng trong nước mà còn đối với các đối tác quốc tế...
Các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam sẽ cần phải xem xét lại chiến lược gia tăng xuất khẩu sang EU trong bối cảnh Thái Lan được hưởng các ưu đãi thuế quan. Chẳng hạn, nếu Thái Lan có các sản phẩm tương tự nhưng giá thành thấp hơn nhờ giảm thuế quan, các sản phẩm của Việt Nam có thể gặp khó khăn trong việc duy trì thị phần tại EU.
Sau khi Thái Lan gia nhập FTA với EU, đại diện lãnh đạo Sở Công Thương tỉnh Bắc Giang lưu ý: Doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào nâng cao chất lượng sản phẩm để tạo ra sự khác biệt, nhất là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản, dệt may. Việc áp dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất, chế biến và bao bì sẽ giúp nâng cao giá trị của sản phẩm và tạo sự khác biệt rõ rệt với sản phẩm Thái Lan. Thay vì chỉ xuất khẩu nguyên liệu thô, doanh nghiệp cần chú trọng đến việc phát triển các sản phẩm chế biến sâu hoặc có giá trị gia tăng cao hơn...
Ngoài ra, doanh nghiệp cần mở rộng thị trường sang các khu vực khác như ASEAN, Trung Đông, hoặc các thị trường mới nổi tại châu Á, châu Phi, và Mỹ Latin. Việc đa dạng hóa thị trường giúp doanh nghiệp giảm sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất và giảm rủi ro từ sự cạnh tranh của các đối thủ.
