Doanh nghiệp hoạt động nghệ thuật biểu diễn: Cần thiết áp dụng điều kiện kinh doanh?

Theo Dự thảo Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn, “kinh doanh dịch vụ biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, tổ chức thi người đẹp, người mẫu” được quản lý bằng điều kiện kinh doanh đối với chủ thể kinh doanh và cấp phép đối với từng hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, tổ chức thi người đẹp, người mẫu.

Trên thực tế, yếu tố tác động đến lợi ích công cộng chủ yếu liên quan đến các hoạt động nghệ thuật cụ thể mà doanh nghiệp kinh doanh cung cấp (biểu diễn nghệ thuật, tổ chức thi người đẹp, người mẫu, thời trang) mà không phải là bản thân doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ này. Ví dụ, doanh nghiệp có thể đã đáp ứng tất cả các điều kiện yêu cầu nhưng không có gì bảo đảm rằng một hoạt động nghệ thuật cụ thể mà doanh nghiệp này tổ chức đáp ứng các yêu cầu.

Vì lý do này mà Nhà nước cần thiết phải kiểm soát từng hoạt động, thông qua thủ tục cấp phép cho từng hoạt động biểu diễn nghệ thuật, thi người mẫu, người đẹp…, dù chủ thể tổ chức là ai.

“Và cũng chính vì đã kiểm soát từng hoạt động biểu diễn cụ thể nên kiểm soát đối với chủ thể cung cấp dịch vụ không còn cần thiết nữa, bởi dù chủ thể nào thì cũng sẽ bị kiểm soát theo hoạt động cụ thể. Do đó, việc áp đặt điều kiện kinh doanh cho doanh nghiệp tổ chức biểu diễn nghệ thuật, thi người mẫu, người đẹp là không cần thiết” – cộng đồng doanh nghiệp góp ý về Dự thảo Nghị định quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn trong văn bản mà Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Vì vậy, VCCI đề nghị bỏ các điều khoản về điều kiện và thủ tục cấp phép kinh doanh biểu diễn nghệ thuật, thi người đẹp, người mẫu. Theo VCCI, việc không quy định về Giấy phép kinh doanh đối với ngành nghề kinh doanh này về nguyên tắc không trái với quy định tại Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện của Luật Đầu tư, bởi điều kiện kinh doanh thì cũng không nhất thiết phải là Giấy phép kinh doanh mà có thể là điều kiện kinh doanh không cần Giấy phép.

Các chuyên gia pháp luật và cộng đồng doanh nghiệp cũng kiến nghị đưa “Kinh doanh dịch vụ biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, tổ chức thi người đẹp, người mẫu” ra khỏi Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện trong Phụ lục 4 Luật Đầu tư.

Phân tích về các điều kiện kinh doanh cụ thể, các chuyên gia cho rằng, việc xác định “Kinh doanh dịch vụ biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, tổ chức thi người đẹp, người mẫu” là ngành nghề kinh doanh có điều kiện là chưa hợp lý, vì vậy các điều kiện kinh doanh được thiết kế cho doanh nghiệp kinh doanh ngành nghề này đều khiên cưỡng, không nhằm đảm bảo bất kì mục tiêu nào quy định tại khoản 1 Điều 7 Luật Đầu tư 2014. 

Cụ thể, theo quy định tại Điều 9, Điều 25 Dự thảo thì điều kiện của doanh nghiệp tổ chức biểu diễn nghệ thuật, thi người đẹp, người mẫu: (1) Doanh nghiệp đăng ký kinh doanh ngành, nghề hoạt động sáng tác, nghệ thuật và giải trí là ngành, nghề kinh doanh chính; (2) Điều kiện của người điều hành trực tiếp hoạt động biểu diễn nghệ thuật: tốt nghiệp đại học ngành nghệ thuật biểu diễn hoặc được phong tặng danh hiệu Nhà nước về văn học, nghệ thuật theo quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng.

Quy định trên cần được xem xét, bởi điều kiện (1) chưa phù hợp với Luật Doanh nghiệp vì theo quy định của Luật này giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp không còn ghi ngành, nghề đăng ký kinh doanh. Mặt khác, trong các văn bản pháp luật quy định về điều kiện kinh doanh và thủ tục cấp phép, cơ quan quản lý không còn xem xét việc đăng ký ngành nghề xin cấp phép khi đăng ký kinh doanh nữa.

Trong khi đó, mục tiêu của điều kiện (2) được suy đoán là nhằm đảm bảo chất lượng (theo nghĩa nội dung của các hoạt động này không vi phạm các điều cấm) của hoạt động biểu diễn nghệ thuật, thi người đẹp, người mẫu. Mục tiêu này có thể là hợp lý, tuy nhiên, do mỗi buổi biểu diễn nghệ thuật, thi người đẹp, người mẫu phải được cấp phép riêng, nội dung của hoạt động biểu diễn nghệ thuật, thi người đẹp, người mẫu về nguyên tắc đã được cơ quan quản lý kiểm soát rồi. Vì vậy, yêu cầu trình độ chuyên môn của nhân sự của doanh nghiệp là không cần thiết và chưa hợp lý.

Mặt khác, khái niệm “người điều hành trực tiếp hoạt động biểu diễn” là chưa rõ ràng: là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp hay là nhân viên thực hiện việc tổ chức hoạt động biểu diễn?