Doanh nghiệp ham rẻ 'nhắm mắt' nhập lúa mì nhiễm cỏ kế đồng

Doanh nghiệp “hờ hững” với nguy hại của cỏ kế đồng

Trao đổi với Báo PLVN chiều 28/11, ông Lê Sơn Hà - Trưởng phòng Kiểm dịch thực vật, Cục Bảo vệ thực vật (BVTV), Bộ NN&PTNN cho biết, thống kê từ đầu năm 2018 đến nay, tổng sản lượng lúa mì các DN NK vào Việt Nam khoảng 4,5 triệu tấn. Tuy nhiên, đã có tới 1,9 triệu tấn lúa mì nhiễm cỏ kế đồng.

Trước đó, trong loạt bài về vấn đề này, Báo PLVN đã từng phản ánh ý kiến của các nhà khoa học về sự nguy hại của cỏ kế đồng. Theo đó, cỏ kế đồng hiện đã có mặt tại 40 quốc gia trên thế giới, mỗi bông cỏ chứa 5.000 hạt, nếu để lọt một bông cỏ ra môi trường, nguy cơ phát tán, lây lan sẽ rất lớn. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã ban hành các đạo luật cấm loại cỏ này khi có khả năng xâm hại, ảnh hưởng đến 27 loài cây trồng khác nhau.

Trước diễn biến phức tạp của việc nhập lúa mì nhiễm cỏ kế đồng, Cục BVTV đã tăng cường giám sát, cử thêm cán bộ để kiểm tra các lô hàng nhiễm cỏ kế đồng tại nơi nhập hàng của các DN. “Quan điểm của Cục BVTV là đối với các lô hàng lúa mì nhiễm cỏ kế đồng, Cục yêu cầu tái xuất, còn đối với các lô hàng không có cỏ kế đồng vẫn được phép nhập bình thường”, ông Lê Sơn Hà nói.

Để cảnh báo và hướng dẫn các DN thực hiện, Cục BVTV đã ra văn bản thông báo tới các DN NK lúa mì trong nước từ tháng 5/2018. Bà Trần Thị Nhinh - Phó Chi cục trưởng Chi cục KDTV vùng 1 cho biết, do số lượng cán bộ KDTV có hạn nên khi khối lượng lúa mì NK lớn đã vượt quá khả năng giám sát của lực lượng cán bộ tại chỗ.

“Mỗi một chuyến tàu chở hàng cho hàng chục DN tương ứng với hàng chục điểm nhận hàng nên anh em đi giám sát rất vất vả. Điều đáng nói, đến nhiều DN, chúng tôi hầu như chỉ gặp thủ kho hoặc cán bộ trông coi chứ không hề gặp trực tiếp người có thẩm quyền của DN, hoặc giám đốc để làm việc. Các DN không hợp tác, hay nói cách khác là “hờ hững” với việc hợp tác cùng cơ quan nhà nước trong quá trình triển khai quy trình kiểm dịch” - bà Nhinh cung cấp thêm.

Tại Cảng Vật Cách (TP Hải Phòng), nhiều tháng qua Chi cục KDTV vùng 1 đã nhiều lần phải xin hỗ trợ cán bộ từ Cục BVTV để tăng cường giám sát khâu bốc dỡ, vận chuyển lúa mì từ tàu về cảng. Từ khi phát hiện các lô hàng lúa mì nhiễm cỏ kế đồng, lực lượng KDTV đã làm việc hết công suất, tăng cường thêm nhân lực để kiểm soát tất cả các lô hàng, tránh tình trạng để cỏ kế đồng xâm nhập, phát tán ra môi trường.

Nguy cơ cỏ phát tán ra ngoài môi trường rất cao nên lúa mì thay vì được múc thẳng lên xe container, giờ đây buộc phải đưa qua phễu rót để hạn chế tối đa lúa mì lẫn bông cỏ kế đồng rơi vãi, phát tán ra môi trường. Còn phía dưới đất, cán bộ KDTV cũng yêu cầu phải trải bạt, quây toàn bộ khu vực bốc hàng. Sau mỗi ngày bốc hàng, công nhân tại cảng quét dọn, dùng máy hút công nghiệp hút sạch sẽ khu vực này rồi đem rác thải nghi ngờ có bông cỏ kế đồng đi đốt tiêu hủy.

Vấn đề nằm ở chỗ, nhiều DN không thỏa thuận được với các đối tác cũ (cụ thể là Australia) có nguồn hàng sạch về giá nên đã quay ra các thị trường khác có giá thấp hơn. Tuy nhiên, lúa mì ở các nguồn này lại nhiễm cỏ kế đồng, phẩm cấp thấp và không có biện pháp sàng lọc cần thiết.

Xem xét dừng nhập khẩu

Trao đổi với Báo PLVN, ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục BVTV cho biết, hiện Cục liên tục có văn bản thông báo đến cơ quan KDTV các nước Australia, Canada, Nga, Mỹ về tình trạng các lô hàng lúa mì nhiễm cỏ kế đồng khi các DN NK từ các quốc gia này. Các nước Nga và Mỹ đã có động thái tích cực phối hợp để xử lý dứt điểm các lô hàng nhiễm cỏ kế đồng trong tháng 12/2018, đồng thời kiểm soát chặt chẽ từ khâu kiểm dịch xuất khẩu trong nước.

Ông Trung cho rằng, trước việc các DN trong nước tiếp tục NK lúa mì  số lượng lớn, trong đó có hàng nghìn lô hàng lúa mì nhiễm cỏ kế đồng, với chiều hướng gia tăng đang gây áp lực lớn đối với ngành KDTV, nếu không muốn nói là quá sức. Để xử lý dứt điểm tình trạng này, ông Trung khẳng định, trong những tháng tới nếu tình hình vi phạm NK lô hàng nhiễm cỏ kế đồng không giảm, thì ngoài việc yêu cầu tái xuất các lô hàng vi phạm, Cục BVTV sẽ kiến nghị lên Bộ trưởng Bộ NN&PTNN dừng NK lúa mì từ các quốc gia có nhiều lô hàng phát hiện cỏ kế đồng để ngăn chặn nguy cơ xâm nhiễm vào Việt Nam.