Theo đó, năm nay cả 2 chỉ số lương, thưởng đều tăng so với năm trước, thậm chí tiền thưởng tết tăng tới 20%. Thật ra đây chỉ là tổng hợp từ một “nhóm” các doanh nghiệp có báo cáo gửi về Bộ này, còn thực tế những ngày qua là hàng loạt công nhân ngừng việc yêu cầu trả thưởng tết, nhiều doanh nghiệp giải thể, bỏ trốn… khiến công nhân không có thưởng.
Tràn lan ngừng việc đòi thưởng tết
Ngay sau khi nghe Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội (LĐTB&XH) công bố mức thưởng tết tăng 20% so với năm ngoái, gặp chúng tôi tại cuộc ngừng việc của công nhân (CN) Cty TNHH Carimax Sài Gòn (100% vốn Hàn Quốc; chuyên may túi xách, ba lô; xã Tân Thạnh Tây, huyện Củ Chi, TP.HCM), anh Nguyễn Đình Tùng - CN quê Thanh Hóa than trời: “Chả hiểu người ta công bố ở đâu lương, thưởng tết tăng, chứ riêng tụi em – những CN đang làm việc tại TP.HCM có mức lương tối thiểu vùng cao nhất nước còn đang “trầy trật” vì thưởng tết năm nay bị giảm một nửa”.
Trước đó, từ chiều 11/1, hàng trăm CN bất ngờ nhận được tin cuối năm nay Cty chỉ tạm ứng cho mỗi CN 50% số tiền thưởng tết, 50% còn lại Cty xin được… “nợ”, và sẽ thanh toán vào khoảng giữa tháng 3/2014. Giải thích với CN, đại diện doanh nghiệp (DN) đưa ra lý do là tình hình sản xuất năm qua gặp rất nhiều khó khăn, đơn hàng không có nhiều trong khi việc thu hồi công nợ gặp một số trở ngại.
Tuy nhiên, các CN cho rằng, năm qua họ vẫn làm việc khá bình thường, Cty gặp một số khó khăn nhưng tình hình cũng chưa đến nỗi “quá tệ”, hàng vẫn xuất đều đều, chính vì thế Cty phải trả đủ tiền thưởng cho CN. Ngoài ra, CN ở đây đa phần đều đến từ các tỉnh, thành phía Bắc, cả năm chờ đợi vào khoản thưởng tết để mua vé xe và quà tết cho bố mẹ ngoài quê. Bây giờ Cty kêu khó khăn, trả có 50% khác nào như “dội gáo nước lạnh” vào CN, “chúng tôi biết lấy tiền đâu để về”! - nhiều CN than thở.
Trước đó, tại Cty TNHH Alta Mode Việt Nam (DN 100% vốn Philippines, chuyên may áo khoác xuất khẩu), địa chỉ số 6C, đường Lò Lu, P.Trường Thạnh, Q.9, TP.HCM, gần 1.000 CN cũng phải dùng đến “vũ khí” ngừng việc để yêu cầu Cty công bố thưởng tết.
Nguyên nhân là tập thể CN đã đề nghị Cty thông báo điều chỉnh tăng lương cơ bản và thưởng tết rất nhiều lần, nhưng đáp lại, Cty liên tục hẹn và để “ngâm” trong thời gian dài khiến CN phải ngừng việc vào ngày 7/1. Sau đó, Cty ra thông báo sẽ tăng lương cơ bản nhưng tiền thưởng tết thì vẫn không đề cập đến. Làm việc với các cơ quan chức năng Q.9, bà Ana Marie C Yuson – Giám đốc Cty, phụ trách tại Việt Nam cho biết, bà không tự quyết được các khoản chi phí mà phải điện thoại về công ty “mẹ” bên Philippines để xin ý kiến, sau đó mới có thể trả lời về thưởng tết cho CN?
Liên tiếp trong 2 ngày 9 -10/1, hơn 500 CN Cty TNHH Hung Way ở KCX Tân Thuận, Q.7, TP.HCM cũng phải ngừng việc để phản đối việc Cty nói là nâng lương theo tinh thần Nghị định 182/2013/NĐ-CP nhưng lại đưa vào phụ cấp khiến CN thiệt thòi, còn thưởng tết thì cũng chưa biết hay, dở thế nào.
Hàng loạt CN không có thưởng
Tại TP.HCM, không những lương, thưởng tết giảm thê thảm mà nhiều CN còn không có lương, thưởng tết. Theo công bố của Ban Quản lý các khu công nghiệp, khu chế xuất (KCN-KCX) TP.HCM (Hepza), trong tổng số 1.063 DN đang hoạt động tại các KCX, KCN hiện nay mới chỉ có 150 DN có báo cáo thưởng tết. Còn gần cả ngàn DN khác thì vẫn chưa đả động gì đến chuyện này. Ông Hồ Xuân Lâm - Chánh Văn phòng Hepza lý giải: “Luật không có quy định về việc thưởng tết nên DN không thực hiện thì cũng chẳng có chế tài xử lý”.
Trong khi đó, qua báo cáo của Sở LĐTB&XH cho thấy, tại TP.HCM có vẻ như DN ngày càng “lười” việc thông báo tình hình thưởng tết. Bởi, tính đến ngày 3/1/2014, toàn địa bàn TP với khoảng trên dưới 100.000 DN đăng ký kinh doanh nhưng chỉ vẻn vẹn có 1.221 DN báo cáo thưởng tết cho cơ quan quản lý. Theo các chuyên gia lao động, nếu DN trả thưởng đàng hoàng, tiền thưởng tăng thì không có lý do gì họ phải “giấu” như vậy cả?
Qua khảo sát thực tế, 400 CN của Cty CP Xử lý rác Vietstar (huyện Củ Chi, TP.HCM) năm nay tiếp tục không có thưởng tết. Năm ngoái DN khó khăn và xin “khất” một nửa tiền thưởng tết của CN qua tháng 3, năm nay còn tệ hơn khi Cty công bố sẽ không có bất cứ đồng thưởng tết nào cho CN.
Bà Nguyễn Thị Ánh Thu - Chủ tịch Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) huyện Củ Chi cho biết: “LĐLĐ đã xin hỗ trợ được 100 phần quà với giá trị khoảng 50 triệu đồng từ Quỹ “Vì người nghèo” của địa phương để hỗ trợ cho CN, nhưng chẳng thấm vào đâu. Mới đây, CN đã phải “gồng gánh” kéo nhau lên Quỹ trợ vốn CEP để vay tiền xài tết nhưng không được”.
Tết đến, nhưng tình cảnh của hơn 100 CN Cty TNHH S.B International (Q.Bình Tân, TP.HCM) cũng vô cùng bi đát. Chắc chắn năm nay CN sẽ mất thưởng tết khi Cty còn không có khả năng chi trả tiền lương tháng 11/2013 (khoảng 400 triệu đồng) cho họ. Lâm vào cảnh ngộ tương tự là hàng chục CN Cty TNHH May mặc Mai (Q.Linh Đông, Q.Thủ Đức, TP.HCM) cũng sẽ không có thưởng tết vì mới bị mất việc làm.
Mới đây, hơn 400 CN Cty TNHH Sanyo Semiconductor Việt Nam (100% vốn Nhật Bản - KCX Tân Thuận, TP.HCM) cũng mới nhận được thông báo về việc Cty chấm dứt hoạt động, thưởng tết với họ coi như con số 0…
Bà Nguyễn Thị Thu - Chủ tịch LĐLĐ TP.HCM nói rằng, trên thực tế, Công đoàn đã yêu cầu chủ DN sớm công khai mức lương, thưởng tết để CN biết và an tâm làm việc. “Về phía mình, Công đoàn sẽ giám sát việc trả lương, thưởng tết, nếu phát hiện DN chi trả quyền lợi không thỏa đáng, CN có thể khiếu nại đến Công đoàn các cấp, chúng tôi sẽ can thiệp. Để bảo vệ quyền lợi người lao động, Công đoàn sẽ chủ động tìm việc làm mới cho CN mất việc, hỗ trợ CN khó khăn để mọi CN đều có Tết” – vị này hứa hẹn.
