Có sự buông lỏng hoặc chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm
Báo cáo của 3 đoàn công tác cho thấy, tình hình xâm hại trẻ em thời gian qua diễn biến phức tạp, nghiêm trọng, có chiều hướng gia tăng so với giai đoạn 2011 – 2015.
Trẻ em bị xâm hại bởi nhiều hình thức khác nhau, nhưng chủ yếu là xâm hại tình dục, bạo lực, bỏ rơi, bỏ mặc. Đối tượng xâm hại chủ yếu là người thân thích, ruột thịt, người quen, những người có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục các em.
Các đối tượng xâm hại thường lợi dụng sự sơ hở của gia đình trẻ em, trẻ em ở nhà một mình, nơi vắng vẻ, địa hình đồi núi, trẻ em thiếu hiểu biết về giới tính và khả năng phòng vệ để dụ dỗ, đe dọa và thực hiện hành vi xâm hại.
Nhiều trường hợp, đối tượng lợi dụng mạng xã hội để làm quen, dụ dỗ, thực hiện hành vi giao cấu, hiếp dâm nạn nhân. Hậu quả do hành vi phạm tội gây ra rất nghiêm trọng, có trường hợp đặc biệt nghiêm trọng dẫn đến chết người, một số cháu có thai, sinh con trong khi tuổi đời còn rất nhỏ.
Báo cáo kết quả giám sát của Đoàn công tác số 1, Trưởng ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thanh Hải cho biết, qua giám sát tại Hà Nội, Hải Phòng, Hòa Bình, Bắc Giang, Thái Bình, Quảng Ninh chỉ ra rằng, trong số 1.197 trẻ em bị xâm hại tại 6 tỉnh, thành này, tỉ lệ trẻ em bị xâm hại tình dục chiếm tới 50-70%.
Theo Đoàn công tác số 1, tại hầu hết các địa phương chưa ban hành kế hoạch triển khai thi hành Luật Trẻ em theo quy định, rất ít địa phương ban hành văn bản chuyên biệt về phòng, chống xâm hại trẻ em.
Bà Hải chỉ rõ, có sự buông lỏng hoặc chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong quản lý nhà nước đối với trẻ em tại một vài địa bàn. Việc hỗ trợ, can thiệp với trẻ em bị xâm hại trong một số trường hợp chưa kịp thời, có trường hợp không được hỗ trợ.
Vai trò của các tổ chức xã hội trong phòng, chống xâm hại trẻ em chưa được phát huy đúng mức do thiếu cơ chế huy động các tổ chức tham gia. Cùng với đó, sự phối hợp công tác giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị trên một số địa bàn chưa chặt chẽ, làm giảm hiệu quả công tác phòng, chống xâm hại trẻ em.
Có địa phương không thống kê đánh giá được tình hình
Tán thành với nhiều đánh giá chung tình hình của Đoàn công tác số 1, Trưởng đoàn công tác số 2, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, qua giám sát tại Nghệ An, Lào Cai, Phú Thọ, Lạng Sơn, Đắk Lắk và Đà Nẵng cho thấy, trong giai đoạn 2015-2019, chính quyền địa phương đã quan tâm hơn đến công tác bảo vệ trẻ em, chăm sóc và giáo dục trẻ em, trong đó có phòng, chống xâm hại trẻ em. Tuy nhiên, công tác thống kê số liệu về trẻ em hầu như chưa được thực hiện thường xuyên, chặt chẽ, dẫn tới tình trạng có địa phương không thống kê và đánh giá được tình hình.
Do đó, bà Nga đề nghị Đoàn giám sát cần có trao đổi, làm rõ với Chính phủ, các bộ, ngành trước thực tế ở hầu hết các địa phương chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm phòng, chống xâm hại trẻ em, chưa dành sự quan tâm đúng mức, chưa đầu tư thỏa đáng, tương xứng với tính chất, mức độ nghiêm trọng của tình trạng xâm hại trẻ em.
Đồng thời, cần làm rõ trách nhiệm chỉ đạo của Chính phủ, trách nhiệm hướng dẫn của các bộ, ngành, đoàn thể Trung ương đối với những hạn chế trong công tác ban hành và thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em của UBND và các sở, ban, ngành chức năng tại các địa phương.
Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu cơ bản tán thành với kết quả báo cáo giám sát của các Đoàn công tác. Các thành viên Đoàn giám sát cho rằng, hệ thống pháp luật hiện hành không có vướng mắc trong mà chủ yếu do công tác triển khai thực hiện.
Cần có giải pháp tổng thể
Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, báo cáo của Đoàn giám sát cần có thêm nội dung về dự báo tình hình trong thời gian tới như tình hình lao động, di cư... ảnh hưởng đến tình hình xâm hại trẻ em; có thêm đánh giá các mô hình triển khai hiệu quả; đánh giá sâu sắc hơn và đề xuất giải pháp vĩ mô từ việc làm, dạy nghề đến bố trí khu vui chơi trong quy hoạch, xây dựng để từ đó cho thấy có thực sự quan tâm đầu tư xây dựng môi trường an toàn, lành mạnh, chỉ số an toàn trong xây dựng nông thôn mới, đô thị thông minh…
Bà Hà cũng cho rằng cần có giải pháp tổng thể để giải quyết vấn đề xâm hại trẻ em, không thể chỉ tập trung cho ngành Lao động Thương binh và Xã hội bởi công tác phòng, chống xâm hại trẻ em chủ yếu gắn với cộng đồng, đoàn thể.
Đồng quan điểm, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh của QH Nguyễn Mai Bộ nhấn mạnh việc báo cáo số liệu tình hình của các địa phương còn thiếu chính xác. Theo ông Bộ, điều này phản ánh sự thiếu quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương.
Ông Bộ cũng chỉ ra rằng tại các địa phương vẫn gần như không có nghị quyết chuyên đề về bảo vệ trẻ em, nếu có liên quan lại thường khoán hết cho ngành Lao động Thương binh và Xã hội, không bao quát hết được vấn đề, không có sự phối hợp của các ngành Công an, Kiểm sát, Tòa án.
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu lưu ý báo cáo chung cần có đánh giá tương đối khách quan tình hình xâm hại trẻ em ở các địa phương trong cả nước; tình hình trẻ em các hình thức xâm hại, đối tượng bị xâm hại, tính chất, mức độ diễn biến, hậu quả; nêu các vụ nổi cộm, phân tích để đưa ra kiến nghị.
Cùng với đó, cũng cần có phân tích về việc xây dựng chính sách pháp luật, thống kê để cho thấy công tác chỉ đạo điều hành đã bám sát yêu cầu, các văn bản ban hành đã đáp ứng được yêu cầu thực tiễn; đánh giá được việc tổ chức thực hiện, vai trò của các cơ quan, chủ thể liên quan...
