Di tích lịch sử Những địa điểm ghi dấu Phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh được công nhận Di tích quốc gia đặc biệt

Ngày 11/9/2025 Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1959/QĐ-TTg về việc xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt (đợt 18, năm 2025). Nghệ An là một trong 03 tỉnh có di tích được công nhận tại đợt này với Di tích lịch sử Những địa điểm ghi dấu Phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930 – 1931). Đây là quần thể di tích ghi dấu cao trào cách mạng 1930 – 1931 diễn ra trên địa bàn hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

Theo Ban Quản lý di tích tỉnh Nghệ An, Xô Viết Nghệ Tĩnh là tên gọi chỉ phong trào đấu tranh của lực lượng công nhân và nông dân ở Nghệ An và Hà Tĩnh trong năm 1930-1931 với sự kiện mở đầu là cuộc biểu tình của 1.200 công nông Vinh - Bến Thủy nhân ngày Quốc tế Lao động 1/5/1930. Phong trào sau đó lan rộng khắp các làng xã trên địa bàn hai tỉnh, kéo dài đến cuối năm 1931.

Mặc dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn nhưng phong trào này đã để lại cho cách mạng nước ta nhiều bài học sâu sắc, trở thành một sự kiện lịch sử trọng đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng. Giá trị và tầm ảnh hưởng của phong trào đã vượt ra khỏi lãnh thổ của Nghệ Tĩnh, của dân tộc Việt Nam và vươn ra tầm quốc tế.

Di tích lịch sử những địa điểm ghi dấu Phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh (1930 - 1931) tại Nghệ An gồm 9 điểm di tích thành phần đã được xếp hạng cấp quốc gia, gắn liền với dấu mốc lịch sử hào hùng của phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh, gồm:

- Ngã ba Bến Thủy: Địa điểm đấu tranh của công nông ngày 1/5/1930 (năm 1930, địa điểm này thuộc làng Yên Dũng Hạ, tổng Yên Trường, thành phố Vinh - Bến Thủy. Hiện nay, di tích thuộc phường Trường Vinh, tỉnh Nghệ An).

- Đình Võ Liệt trụ sở của chính quyền Xô viết trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh, năm 1930 - 1931 (năm 1930, đình Võ Liệt thuộc xã Võ Liệt, tổng Võ Liệt, huyện Thanh Chương, phủ Anh Sơn. Hiện nay, di tích thuộc xã Kim Bảng, tỉnh Nghệ An).

- Nơi giặc Pháp tàn sát cuộc đấu tranh ngày 12/9/1930 (năm 1930, địa điểm này thuộc xã Thái Lão, huyện Hưng Nguyên, phủ Hưng Nguyên. Hiện nay, di tích thuộc xã Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An).

- Mộ các liệt sĩ Xô viết Nghệ Tĩnh hy sinh ngày 7/11/1930 (năm 1930, địa điểm này thuộc xã Tiên Lý, huyện Diễn Châu, phủ Diễn Châu. Hiện nay, di tích thuộc xã Diễn Châu, tỉnh Nghệ An).

- Nơi xử bắn 72 chiến sĩ Xô viết Nghệ Tĩnh (năm 1930, địa điểm này thuộc xã Vân Đội, tổng Vân Tụ, huyện Đông Thành, phủ Diễn Châu. Hiện nay, di tích thuộc xã Vân Tụ, tỉnh Nghệ An).

- Đình Tám Mái (năm 1930, di tích thuộc xã Quỳnh Thuận, huyện Quỳnh Lưu, phủ Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Hiện nay, di tích thuộc xã Quỳnh Phú, tỉnh Nghệ An).

- Đình Trung (năm 1930, di tích thuộc làng Yên Dũng Thượng, huyện Hưng Nguyên, phủ Hưng Nguyên. Hiện nay, di tích thuộc phường Trường Vinh, tỉnh Nghệ An).

- Đình Lương Sơn nơi thành lập chính quyền Xô viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931 (năm 1930, đình Lương Sơn thuộc làng Lương Sơn, tổng Đặng Sơn, huyện Lương Sơn, phủ Anh Sơn. Hiện nay, di tích thuộc xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

- Cơ sở cách mạng thời kỳ Xô viết Nghệ Tĩnh năm 1931 - nhà cụ Vi Văn Khang (năm 1930, di tích thuộc mường Quạ, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, phủ Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Hiện nay, di tích thuộc xã Môn Sơn, tỉnh Nghệ An).

3 di tích khác cũng được xếp hạng quốc gia đặc biệt đợt này gồm: Di tích lịch sử Mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, phường Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp; Danh lam thắng cảnh và khảo cổ Quần thể Tam Chúc, phường Tam Chúc, tỉnh Ninh Bình; Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật chùa Cổ Lễ, xã Cổ Lễ, tỉnh Ninh Bình.

Việc xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa, tinh thần của các địa điểm; đồng thời là cơ sở để bảo tồn, phát huy giá trị di sản, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau.