Đến lúc dùng Quỹ hỗ trợ việc làm ngoài nước

Trong lúc Chính phủ, Bộ LĐTBXH và các doanh nghiệp còn đang rốt ráo tìm mọi giải pháp đưa số lao động còn  “mắc kẹt” tại Libya về nước an toàn thì một vấn đề “nóng”  không kém bắt đầu được đặt ra: đó là quyền lợi của những lao động về nước trước hạn sẽ được đảm bảo ra sao. Đáng nói, đây là thị trường trọng điểm dành cho người nghèo, trước khi xảy ra những bất ổn, Bộ LĐTBXH đã đặt kế hoạch năm 2011 đưa ít nhất 5000 lao động sang thị trường này…

Rối bời đền bù, hỗ trợ

Trong khi Chính phủ, Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) và các doanh nghiệp (DN) còn đang rối bời chuyện đưa lao động về nước an toàn thì một số tờ báo đã đưa thông tin phản ảnh người lao động chờ được đền bù hợp đồng. Thực tế trao đổi với người lao động về nước chúng tôi đều ghi nhận được mối bận tâm lớn nhất của họ là “khoản nợ cả vốn lẫn lãi vay ngân hàng trước khi xuất cảnh (khoảng 40 triệu đồng) không biết tới đây sẽ trả thế nào, tiền đâu mà trả?”. Thiệt hại nhiều nhất sẽ thuộc về nhóm lao động mới được đưa sang và nhóm lao động còn bị chủ nợ lương.

Việc đưa lao động sang Libya được tiếp tục từ tháng 11/2010, tới nay mới gần 4 tháng nên số lao động đưa đi chưa nhiều. Theo quy định của pháp luật, đây là trường hợp rủi ro bất khả kháng bởi vậy việc thanh lý hợp đồng và hỗ trợ cho người lao động sẽ được thực hiện theo đúng các quy định tại Luật đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài. Theo đó, DN sẽ hoàn trả cho người lao động phí môi giới theo nguyên tắc: nếu chưa làm việc được ½ thời gian hợp đồng thì hoàn trả 50%, nếu đã làm việc trên ½ hợp đồng thì không hoàn trả. Thêm vào đó, DN sẽ trả lao động khoản phí dịch vụ thu trước (sau khi trừ những tháng đã làm việc). Ngoài hai khoản lớn này, DN sẽ tính toán để hỗ trợ lao động tùy theo từng trường hợp và theo khả năng của DN.

Các DN có lao động tại Lybia đều cho hay việc thanh lý hợp đồng sẽ theo hướng phân loại trường hợp lao động mới sang và lao động đã làm việc được một thời gian và đã chuyển lương về cho gia đình. Tất cả các trường hợp sẽ nhận được sự hỗ trợ phần nào của DN. Song, quan trọng nhất vẫn là sự hỗ trợ từ Bộ LĐTBXH và Chính phủ từ nguồn Quỹ hỗ trợ việc làm ngoài nước bởi đây là trường hợp rủi ro bất khả kháng và vượt quá sức của DN.

Ông Nguyễn Vạn Xuân - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Việt Thắng cho biết, trường hợp lao động còn bị chủ nợ lương nhưng sau khi tình hình ổn định trở lại, công ty XKLĐ sẽ thay mặt lao động đòi tiền nợ lương. Còn với nhóm lao động đã làm việc từ 1 năm trở lên đã có tiền lương hàng tháng chuyển về tài khoản công ty và công ty đã chuyển trả tới từng gia đình. Nhóm lao động mới sang công ty sẽ căn cứ quy định của pháp luật để thanh lý hợp đồng sao cho đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động. Ông Xuân cũng cho biết nhiều DN đưa lao động sang Libya sẽ thiệt hại nặng nề sau cú sốc này.

“Hậu” cú sốc Lybia

Không phải không có lý khi những DN như ông Xuân bày tỏ lo ngại về tình trạng DN khó khăn và thiệt hại nặng sau “cú sốc” Lybia. Tại cuộc họp khẩn cấp chiều ngay 28/2, Bộ trưởng Bộ LĐTBXH Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết phương án hỗ trợ cho người lao động đã được tính toán song việc hỗ trợ DN thì chưa (có khả năng là không). Trong khi đó, các DN chỉ thu một khoản phí dịch vụ tương đương 2-3 tháng lương/ hợp đồng và từ khi xảy ra bất ổn tại Lybia tới nay các DN đã phải chi phí rất nhiều để đưa được lao động về nước cũng như đảm bảo an toàn cho lao động còn bị mắc kẹt tại Lybia cũng như các địa điểm sơ tán khác.

Hơn thế, một số công ty còn cho người lao động nợ tiền phí xuất cảnh do thời điểm cuối năm 2010 khi việc đưa lao động sang Libya bình thường trở lại, người lao động lại khó vay vốn ngân hàng để xuất cảnh. DN XKLĐ xử lý linh hoạt bằng cách cho lao động vay và trừ dần vào lương. Được biết, một số đơn vị như Công ty cổ phần Việt Thắng đã cho lao động nợ phí khoảng 4,5 tỷ đồng, Công ty  SONA khoảng 3 tỷ  đồng, Công ty cổ phần Việt Nhật khoảng 5 tỷ đồng…

Không chỉ thiệt hại nặng nề khi lao động về nước trước hạn, các DN đưa lao động sang Lybia nói riêng và thị trường XKLĐ nói chung còn phải đón nhận một “mùa XKLĐ” ảm đạm bởi Lybia được xem là một trong những thị trường trọng điểm tiếp nhận lao động phổ thông. Năm 2010 Lybia được Bộ LĐTBXH lựa chọn là thị trường triển khai Quyết định 71 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ người nghèo đi XKLĐ. Theo đó, Bộ LĐTBXH đặt chỉ tiêu mỗi năm đưa từ 5.000-7.000 lao động sang thị trường này. Cùng với sự “nguội lạnh” của thị trường Trung Đông như Qatar, Dubai, Ả rập Xê út, sự bất ổn ở Lybia sẽ gián tiếp “đóng cánh cửa” việc làm ngoài nước đối với lao động phổ thông từ Việt Nam.

Các DN XKLĐ cho hay, nếu như tình hình Lybia ổn định trở lại, cũng phải mất nhiều thời gian để ổn định tâm lý thì người lao động mới sẵn sàng trở lại Lybia. Trong đó, việc hỗ trợ người lao động không may bị về nước trước hạn từ nguồn Quỹ hỗ trợ việc làm ngoài nước là hết sức quan trọng nếu muốn “khởi động” lại thị trường này. Cần nhắc lại rằng, năm 2008 và 2009 những lao động bị về nước trước hạn do khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã không nhận được sự hỗ trợ từ Quỹ này. Do vậy, nếu như việc hỗ trợ lao động lần này không thỏa đáng sẽ khiến cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài cảm thấy bất an, ảnh hưởng tới phong trào đi XKLĐ ở các địa phương.

Thanh Lương