Đền Kiếp Bạc trước giờ mở hội

Với chức năng quản lý, ông có thể cho biết công tác chuẩn bị lễ hội đền Kiếp

Bạc năm nay như thế nào?

- Là lễ hội vùng, năm nào cũng vậy, hội đền Kiếp Bạc cũng có tới hàng vạn khách thập phương về tham gia tế lễ, sinh hoạt văn hoá dân gian. Do vậy, chuẩn bị tốt các điều kiện cho lễ hội luôn được địa phương và đơn vị xác định là việc cần thiết. Trên cơ sở phục hồi khuôn viên đền như cũ, chúng tôi quan tâm sắp xếp nội tự trong đền, củng cố và lập lại trật tự dịch vụ lễ hội theo đề án được UBND tỉnh Hải Dương phê duyệt từ tháng giêng năm 2005. Bên cạnh đó, chúng tôi cùng địa phương tiếp tục thực hiện quy hoạch tổng thể quần thể di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc để nơi đây thực sự là điểm thu hút du khách tham gia du lịch và văn hoá tâm linh lớn nhất của vùng Đông Bắc đường 18.

- Một trong những yếu tố quan trọng đối với một lễ hội cần được tôn trọng và tạo dựng là không gian lễ hội. Ở hội đền Kiếp Bạc năm nay, vấn đề trên được quan tâm như thế nào?

- 'Tháng Tám giỗ cha, tháng Ba giỗ mẹ'. Có thể nói không người nào đi lễ hội đền Kiếp Bạc - nơi thờ Trần Hưng Đạo, vị tướng kiệt xuất thời Trần lại không thuộc và hiểu ý nghĩa của câu ca này. Bởi trong tín ngưỡng xa xưa, nhân dân ta coi Trần Hưng Đạo không chỉ là người có công chống giặc ngoại xâm, giải phóng dân tộc mà còn là vị thánh phù hộ chở che cho mỗi thân phận. Do tính chất, quy mô lễ hội rất lớn, nên trong quá trình tổ chức lễ hội đền Kiếp Bạc, yếu tố không gian lịch sử luôn được coi trọng. Ở đây, cần hiểu không gian lịch sử không phải chỉ tính bằng sự rộng hẹp của một mặt bằng cụ thể mà còn là các giá trị phục vụ nội dung tái hiện lịch sử, trở về cội nguồn vốn là bản chất của lễ hội truyền thống. Ngoài phong cảnh sơn thuỷ hữu tình với thung lũng trù phú, chung quanh có dẫy núi Rồng bao bọc, ngoài ngôi đền là tâm điểm thì không gian lịch sử, không gian lễ hội đền Kiếp Bạc chứa dựng trong lòng nó những địa điểm của những trò diễn mang tính phong tục, các nghi thức mang tính tưởng niệm, tế tự, rước...để tái hiện các hoạt động của tường quân Trần Hưng Đạo và các nhân vật lịch sử mà tiêu biểu nhất là cảnh rước thuyền trên Lục Đầu giang.

- Ông có thể nói rõ hơn về bến Vạn Kiếp trong mối liên quan đến các phần nghi lễ cũng như các trò diễn?

- Phải khẳng định ngay rằng: Không có bến Vạn Kiếp, hội đền Kiếp Bạc sẽ không còn nét riêng độc đáo. Đó là địa danh mang sắc thái văn hoá, lịch sử bởi nơi đây được xem như 'Phủ đệ quân' của Trần Hưng Đạo năm xưa mà trong nghi thức hội đền này không thể thiếu lễ rước và diễn trò thuỷ quân. Trước đây, khi đường bộ chưa phát triển, mỗi lần mở hội đền Kiếp Bạc, bến Vạn Kiếp lại tưng bừng với những chiếc thuyền chở nặng niềm tự hào ta là 'những hậu duệ' của Đức thành Trần. Đó là những ngư dân đến từ Đồ Sơn, Cát Hải, Thuỷ Nguyên của Hải Phòng, Trà Cổ (Quảng Ninh), từ Thái Bình, Nam Định, Hà Tây, Bắc Ninh kéo về. Cờ hội phấp phới trên thuyền. Lại có cả lễ vật, đồ thờ tự và những thứ cần thiết cho lễ tế, rước... Nay, khi đường vào đền có thêm nhiều ngả trên bộ, thì bến Vạn Kiếp xưa cũng bị cát và phù sa bồi lắng. Những đoàn thuyền phải đậu xa bến trước khi vào đám rước và diễn lại trò thuỷ quân. Từ thực tế này, từ tháng 6-2005, bến Vạn Kiếp được tu bổ, đắp lại đê, đổ bê-tông bến đỗ thuyền, mở rộng cơ đê để làm nơi họp chợ trong mấy ngày lễ hội. Đê Vạn Kiếp dài hơn 1 km có vị trí rất quan trọng vì cùng với bến Vạn Kiếp, đê này là 'cầu nối' 2 di tích Nam Tào và Bắc Đẩu là những điểm đến không thể bỏ qua trong lễ rước nước về đền Kiếp Bạc. Công trình tu bổ bến Vạn Kiếp là nơi tập kết của những chiến thuyền và đê Vạn Kiếp sẽ là 'con đê văn hoá' quy tụ những nét văn hoá đặc sắc của các địa phương vùng đồng bằng Bắc bộ về đây tế lễ mỗi khi mùa hội tới.

- Xin cảm ơn ông