Những năm gần đây, đồng bào Mông Sơn La coi tối 1/9 hằng năm là đêm hội tụ đủ sắc màu của đồng bào các dân tộc trong "Đêm không ngủ" nơi cao nguyên Mộc Châu, để các chàng trai chưa vợ, cô gái chưa chồng có cơ hội kết bạn, tìm hiểu và xe duyên vợ chồng.
Với đồng bào các dân tộc vùng cao, việc xuống chợ không chỉ để trao đổi, mua bán hàng hóa, mà còn là dịp để họ được gặp gỡ, giao lưu. Còn với các chàng trai, cô gái chưa vợ, chưa chồng thì đến với ngày hội đêm 1/9 là cơ hội để họ được kết bạn với nhiều người.
Vì vậy, không chỉ đồng bào Mông ở huyện Mộc Châu hay các huyện lân cận của tỉnh Sơn La, mà ở các tỉnh bạn lân cận cũng về đây hội tụ.
Bạn Giàng A Dũng, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa là một trong những người đã đến với chợ tình Mộc Châu để tìm cho mình người bạn gái ưng ý.
Giàng A Dũng chia sẻ: “Lần đầu tiên em đến với huyện Mộc Châu. Em thấy nhiều cô gái ở đây rất xinh, em muốn kết bạn với họ, nhưng không biết họ có thích làm bạn với em không".
Đêm chợ tình cao nguyên Mộc Châu, sau khi kết thúc những màn múa hát, điệu xòe sẽ là lúc đồng bào các dân tộc và du khách ngồi bên mâm thắng cố, uống rượu ngô để hỏi thăm sức khỏe, ôn lại chuyện cũ hay học hỏi kinh nghiệm làm ăn và chúc nhau sức khỏe.
Về khuya, khi trời se lạnh, cũng là lúc từng tốp những chàng trai, cô gái ngồi lại với nhau, trò chuyện cùng nhau trong sân vận động, hay tay trong tay trên đường quốc lộ, tỉnh lộ với những tiếng cười rộn ràng trong ánh đèn lung linh.
Nét duyên của đồng bào thể hiện rất rõ nét ở sự e ấp, không vồn vã trong lựa chọn bạn cho mình. Khi được bạn trai cất lời muốn kết bạn thì những cô gái Mông vẫn từ chối, hoặc ngượng ngùng, e thẹn chưa dám nhận lời kết bạn, hay đáp lại tình cảm của bạn trai:
“Em thấy bạn ấy cũng được, nhưng dù em thích thì chắc bạn ấy cũng không thích em, vì em xấu gái quá".
"Cũng không biết nữa, vì em và bạn ấy mới được gặp nhau lần đầu thôi".
Anh Hờ A Nụ, ở xã Đông Sang, huyện Mộc Châu dù rất phấn khởi khi đã tìm được người bạn gái ưng ý trong đêm chợ tình, nhưng vẫn nói thế này: "Em rất vui vì đã tìm được một người bạn gái ưng ý, nhưng chưa biết bạn ấy có thích em không".
Đến với chợ tình, chỉ đơn thuần là cơ hội để các chàng trai, cô gái ở các địa phương trong tỉnh, hay các tỉnh lân cận được biết tên và địa chỉ của nhau. Sau đêm chợ tình, người nào vẫn đi về nhà người đấy. Nhưng điều quan trọng là họ được gặp, biết mặt nhau và cảm thấy ưng ý thì họ sẽ viết thư hay gọi điện cho nhau để tìm hiểu và đến với nhau để kết duyên vợ chồng.
Bà Giàng Khánh Ly, Phó Chủ tịch UBND huyện Mộc Châu cho biết: "Những người có vợ, có chồng đến với chợ tình chỉ để hỏi thăm sức khoẻ, cuộc sống gia đình và học hỏi kinh nghiệm phát triển sản xuất cho đến ngày hôm sau là họ về nhà; còn những chàng trai, cô gái chưa vợ, chưa chồng thì đây là đêm chợ tình. Một lần đến đây là một cơ hội để họ được biết và kết bạn với nhiều người, cơ hội để tìm hiểu lẫn nhau, nếu thấy ưng thì có thể lấy nhau".
Đồng bào Mông thường sống ở vùng cao, phần lớn thời gian làm nương rẫy, nên ít có điều kiện đi chơi, tham quan du lịch. Bởi vậy, đêm 1/9 hàng năm ở cao nguyên Mộc Châu chính là cơ hội để các chàng trai, cô gái Mông khắp mọi nơi về đây để gặp nhau.
Cũng từ "đêm chợ tình" này, đã có không ít đôi lứa kết duyên vợ chồng.
*Tiêu đề do báo PLVN đặt lại.
