Phát biểu khai mạc, PGS.TS Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TAND tối cao khẳng định trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm đến công cuộc cải cách tư pháp. Năm 2002, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới trong đó chọn một số nhiệm vụ trọng tâm của tư pháp để chỉ đạo cải cách. Năm 2005, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 49-NQ/TW về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020, trong đó đề ra chiến lược tổng thể về cải cách tư pháp, trong đó đã xác định Tòa án có vị trí trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm.
 |
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, nền tư pháp nước ta vẫn còn một số tồn tại như: chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu và mong muốn của người dân; còn lạc hậu so với mặt bằng chung của thế giới; niềm tin của người dân vào nền tư pháp chưa cao; chưa có cơ chế hữu hiệu để tăng cường khả năng tự quyết định, khả năng đoán định tư pháp của người dân…
Để chuẩn bị cho việc tổng kết thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW và góp ý văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng, trong thời gian tới, bên cạnh việc phải tổng kết, đánh giá lại những kết quả cải cách tư pháp đã đạt được, các Tòa án còn phải nghiên cứu, đề xuất những định hướng lớn cho Đảng về chiến lược cải cách tư pháp mới của hệ thống Toà án nói riêng và nền tư pháp nói chung. Do đó, Chánh án TAND tối cao mong muốn nhận được các ý kiến trao đổi sôi nổi, tích cực từ các đại biểu, các chuyên gia, nhà khoa học để Hội nghị đạt hiệu quả cao nhất.
Nhấn mạnh tới vị trí, vai trò của hệ thống TAND đối với Nhà nước pháp quyền XHCN, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đã khái quát định hướng của Đảng về đổi mới tổ chức và hoạt động của TAND đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN đến năm 2030. Theo đó, để đổi mới và hoàn thiện hệ thống TAND, cần tiếp tục nhận thức rõ giá trị cốt lõi đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra đó là chú trọng tới tính Đảng, tính thời đại và tính dân tộc của hệ thống TAND và nền tư pháp.
Trải qua gần 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, ngành tư pháp nói chung và ngành tòa án nói riêng đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Từ những chủ trương chung đã được đề ra tại các cuộc Đại hội Đảng, các Nghị quyết cụ thể với các giải pháp cấp bách, điển hình là việc ban hành và triển khai Nghị quyết số 08-NQ/TW, Nghị quyết số 49-NQ/TW đã tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và tư duy chính trị pháp lý của các cấp, các ngành. Trong số các nhiệm vụ cải cách tư pháp, cải cách tòa án được xác định là nhiệm vụ có tầm quan trọng đặc biệt, thể hiện ở vị trí, vai trò, chức năng của tòa án đó là tòa án có vị trí trung tâm của hệ thống tư pháp và xét xử là hoạt động trọng tâm. Từ những chủ trương đó, hệ thống TAND cần tiếp tục tiến hành nhiều hoạt động cụ thể để triển khai một cách đầy đủ và hệ thống, góp phần tạo chuyển biến mạnh mẽ trong công cuộc cải cách tư pháp.
Còn theo GS.TS Võ Khánh Vinh, nguyên Phó Chủ tịch Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam kiến nghị cần xây dựng chế độ tư pháp công khai, minh bạch và tăng cường khả năng tiếp cận công lý cho người dân đồng thời cần phải coi trọng, đề cao quyền tư pháp, đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với thực hiện quyền tư pháp. Theo đó, cần tiếp tục tăng cường quyền tư pháp theo hướng mở rộng thẩm quyền, giao vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của thiết chế bảo hiến cho TAND, tăng cường sự giám sát của quyền tư pháp đối với quyền hành pháp và lập pháp. Cùng với đó, cần đề cao quyền tư pháp trong xã hội, công khai hóa, minh bạch hóa mọi hoạt động và kết quả của Tòa án, tăng cường sự giám sát của xã hội đối với thực hiện quyền tư pháp. Đặc biệt, phải đảm bảo tính độc lập hiện thực của quyền tư pháp trong cơ chế quyền lực chính trị, quyền lực nhà nước, tính độc lập của các cấp xét xử.
Ngoài ra, Hội thảo đã tập trung trao đổi, thảo luận về các vấn đề như: Chế định Bồi thẩm đoàn tham gia xét xử vụ án hình sự - kinh nghiệm quốc tế và vận dụng tại Việt Nam; đổi mới tổ chức TAND cấp sơ thẩm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp; xây dựng cơ chế tăng cường khả năng tự quyết định và khả năng đoán định tư pháp của người dân, cơ chế giám sát liêm chính tư pháp…
