Thí sinh có thể thi nhiều đợt trong năm
Theo ông Mai Văn Trinh, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT), phương án này được xây dựng trên căn cứ là các quy định trong các Nghị quyết TW số 29, Kết luận số 51-KL/TW năm 2019 của Ban Bí thư, Nghị quyết số 44 năm 2014 của Chính phủ, Luật Giáo dục 2019 và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học.
Nguyên tắc xây dựng phương án đảm bảo tính ổn định của lộ trình đổi mới thi/tuyển sinh, không gây xáo trộn với việc dạy và học của giáo viên, học sinh, không gây bức xúc xã hội.
Mục tiêu phương án thi mà Bộ GD&ĐT đề xuất là tổ chức kỳ thi gọn nhẹ, giảm áp lực, tốn kém, bảo đảm độ tin cậy. Kỳ thi dùng để đánh giá kết quả học tập ở bậc học THPT theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình và hướng tới đánh giá phẩm chất, năng lực của người học, từ đó tác động tích cực trở lại đổi mới quá trình đổi mới phương pháp dạy - học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường.
Kết quả này đồng thời dùng để xét công nhận tốt nghiệp THPT, cung cấp dữ liệu đáng tin cậy cho các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp tham khảo sử dụng trong tuyển sinh theo tinh thần tự chủ.
Các học sinh hoàn thành chương trình lớp 12, nếu đáp ứng các quy định của Bộ GD&ĐT thì được Hiệu trưởng trường THPT (hoặc Giám đốc Trung tâm giáo dục thường xuyên) cấp Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình THPT; nếu có nhu cầu dự thi để được cấp Bằng tốt nghiệp THPT sẽ được tham gia kỳ thi THPT quốc gia. Nội dung thi nằm trong chương trình THPT hiện hành, chủ yếu là chương trình lớp 12.
Phương thức thi được đề xuất là tổ chức thi trên giấy như hiện nay, đồng thời chuẩn bị các điều kiện để tổ chức thi trên máy tính theo lộ trình đảm bảo tính khả thi. Với phương thức tổ chức thi trên máy tính, thí sinh có thể tham gia dự thi một số đợt trong năm tại các địa điểm của các tổ chức khảo thí độc lập đáp ứng theo quy định của Bộ GD&ĐT.
Kết quả của đợt thi trên máy tính nào cao nhất sẽ được lựa chọn sử dụng để xét công nhận tốt nghiệp THPT và có thể được các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp tham khảo, sử dụng trong tuyển sinh (nếu có nhu cầu).
Lộ trình triển khai giai đoạn 2021-2025, Bộ GD&ĐT đề xuất cơ bản giữ ổn định như kỳ thi THPT quốc gia năm 2019, thực hiện một số điều chỉnh cho phù hợp với thực tế phương thức tổ chức thi. Đặc biệt giai đoạn này, Bộ sẽ thí điểm tổ chức thi trên máy tính để từng bước áp dụng phương thức thi này phù hợp với thực tiễn điều kiện kinh tế -xã hội của đất nước.
Cần có thí điểm trước khi đại trà
Về phương án thi sau năm 2020, theo ông ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, ngay từ bây giờ cần chuẩn bị chu đáo nhất cho lộ trình năm 2020 từng bước tổ chức thi trên máy tính.
Trong khi thực hiện, phải đặc biệt quan tâm đến sự chênh lệch phát triển vùng miền, tính toán từng bước cẩn trọng, có lộ trình hợp lý để tránh xáo trộn không cần thiết. Bên cạnh nhấn mạnh xây dựng ngân hàng đề thi, ông Lợi lưu ý về hạ tầng công nghệ, trong đó cố gắng huy động các nguồn lực trong xã hội, đặc biệt là doanh nghiệp.
Khẳng định việc đưa công nghệ vào kỳ thi là cần thiết và không thể chậm trễ, GS.TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, dù kỳ thi những năm trước đã tốt rồi nhưng nếu từ năm 2021 vẫn thi như hiện nay sẽ lạc hậu.
Bởi theo ông: “Giáo dục số hóa, mang tính mở, hoàn toàn có thể thi theo hình thức chắc chắn hơn, thi xong đã chấm xong rồi. Một hệ thống giáo dục kỹ thuật số, nhà trường thông minh không chấp nhận cách thi thiếu sự hỗ trợ của công nghệ”.
Ở góc độ giảm bớt sự can thiệp của con người, cũng là để hạn chế tối đa tiêu cực, TS Lê Thống Nhất khẳng định, xu hướng các nước trên thế giới đều phấn đấu kỳ thi không tiêu cực, không phụ thuộc vào con người, để làm được điều đó, chỉ còn cách duy nhất là dùng công nghệ.
Ông Nhất đề xuất việc đưa công nghệ vào kỳ thi phải được làm càng sớm càng tốt, trước hết có thể làm thí điểm và huy động sự tham gia của các doanh nghiệp công nghệ thông tin vào quá trình thực hiện. Đây cũng là quan điểm của ông Quách Tuấn Ngọc, nguyên Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin - Bộ GD&ĐT.
Về yếu tố vùng miền, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP HCM nhận định: “Mấy năm nay chúng ta áp dụng công nghệ rất nhiều nhưng không nên duy ý chí, bởi có những vùng sâu, vùng xa còn rất khó khăn. Chúng ta phải tính đến yếu tố này và chấp nhận sẽ vẫn có một bộ phận học sinh làm bài thi trên giấy. Mục tiêu lớn nhất của kỳ thi là tạo thuận lợi tối đa cho thí sinh, phụ huynh”.
 |
| Nhiều ý kiến nhất trí với đề xuất điều chỉnh thi trên giấy sang máy tính. |
“Chúng ta đang ở thời đại 4.0, việc đưa công nghệ vào thi cử là đương nhiên nhưng ở những nơi phên dậu Tổ quốc thì chưa áp dụng ngay được. Việc có lộ trình triển khai thi trên máy tính là cần thiết. Chúng ta phải thí điểm và đánh giá nghiêm túc phương thức này để triển khai phù hợp với tình hình thực tiễn của đất nước”, GS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng ĐH Sư phạm Hà Nội đánh giá.
Còn PGS.TS Hoàng Minh Sơn, Hiệu trưởng ĐH Bách Khoa Hà Nội cho rằng hình thức thi trên máy tính cần thí điểm ở một số nơi đủ điều kiện, học sinh đã được làm quen, sau đó tiến hành đánh giá, rút kinh nghiệm, trước khi mở rộng: “Nếu đến năm 2025, chúng ta cơ bản áp dụng thi trên máy tính thì đó là thành công lớn mà nhiều nước chưa làm được”.
Ông Lê Đông Phương, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, nhất trí với đề xuất điều chỉnh thi trên giấy sang máy tính, việc này phải làm sớm. Theo ông Phương, ngân hàng đề thi là vấn đề khó nhất, kiểm định độ khó và tin cậy của câu hỏi rất phức tạp. Đây là vấn đề trọng tâm, Bộ GD&ĐT cần đầu tư thêm nhiều nữa, trước khi chuẩn hóa đưa vào triển khai.
Sẽ lấy ý kiến rộng rãi trong toàn dân
Trước những băn khoăn nói trên, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho hay, phương án thi giai đoạn 2021-2025 là kết hợp thi trên giấy và máy tính, nhưng sẽ thi trên máy tính nhiều hơn. Bộ sẽ tăng cường ngân hàng câu hỏi đề thi, tăng cường hạ tầng cơ sở.
Các trường ĐH, trường phổ thông có điều kiện thì nên phối hợp với doanh nghiệp để chuẩn bị về phần kỹ thuật. Bộ kiểm soát chất lượng thi để giữa thi trên máy hay trên giấy chỉ là vấn đề hình thức lựa chọn, không phải là hai nội dung khác nhau.
Theo ông Nhạ, việc thi trên giấy hay trên máy tính cũng chỉ là hình thức thi. Không máy móc nào thay thế được con người, đội ngũ khảo thí không được chuẩn bị tâm thế tốt, công nghệ tốt mà không quản lý tốt cũng khó thành công. Tới đây, Bộ sẽ rà soát, tăng cường chất lượng đội ngũ khảo thí trên cả nước. Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ từng bước chuẩn bị và tiếp tục xin ý kiến để hoàn thiện phương án thi tốt nhất.
Theo ông Nhạ, máy tính có tốt, phần mềm có chắc nhưng vẫn là con người, máy móc không thể thay thế con người được. “Ở đây đội ngũ về công tác chuẩn bị đặc biệt là cán bộ khảo thí. Kinh nghiệm nếu như không chuẩn bị tốt, tâm thế tốt, kỹ thuật tốt, hệ thống vận hành tốt, công nghệ tốt mà xử lý không tốt thì lại chính là nguy cơ xảy ra tiêu cực”, ông Nhạ nói.
Tại cuộc họp Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực về phương án tổ chức thi, xét công nhận tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ sau năm 2020, sau khi nghe Bộ GD&ĐT trình bày đề xuất về đổi mới thi THPT quốc gia, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã nêu quan điểm rằng mặc dù xảy ra sự cố gian lận thi cử năm 2018 nhưng việc đổi mới thi trong thời gian qua là đúng hướng và cần phải kiên trì và duy trì, thực hiện đúng lộ trình đã xác định từ năm 2014, trên tinh thần cầu thị, cái gì chưa làm tốt thì rút kinh nghiệm để làm tốt hơn.
Theo Phó Thủ tướng, cái chậm hơn của lộ trình đổi mới thi mà Bộ GD&ĐT vừa đưa ra phương án dự kiến là việc tổ chức cho học sinh làm bài thi trên máy tính. Nếu không có trục trặc của kỳ thi năm 2018, thì năm 2019 đã thí điểm đưa việc làm bài thi trên máy tính ở một số cơ sở và năm nay sẽ mở rộng diện thí điểm.
Vì thế, câu hỏi quan trọng phải trả lời bây giờ là lúc nào thì bắt đầu thí điểm việc cho học sinh thi trên máy tính? Không thể cho rằng đó là việc của sau năm 2025, mà cần phải xác định đó là việc phải làm từ nay đến năm 2025. Nghĩa là không đẩy việc sang nhiệm kỳ sau, mà cần phải làm luôn ngay trong thời gian tới.
Theo ông Đam, Bộ GD&ĐT có 2 lộ trình cần phải thực hiện. Một là lộ trình thi sau năm 2021 phải công bố chậm nhất trước tháng 9/2020. Còn thi năm 2020 như thế nào phải công bố sau kỳ nghỉ Tết cổ truyền, nghĩa là chỉ còn 3 - 4 tháng để hoàn thiện phương án. Kỳ thi năm 2020 về cơ bản là ổn định, nhưng vẫn cần một số cải tiến.
Về phương án thi từ năm 2021, ông Đam yêu cầu Bộ GD&ĐT phải lấy ý kiến rộng rãi trong toàn dân. Tất cả những dự định phải đăng lên báo để người dân có căn cứ góp ý.
Ông Đam cũng giao Bộ GD&ĐT phấn đấu tháng 7/2020 phải công bố phương án thi năm 2021, phải trình Chính phủ trước tháng 4/2020.
