Tại phiên họp về nội dung trên, các đại biểu Quốc hội cơ bản đồng tình với sự cần thiết, phạm vi và cách thức tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Đại biểu Trần Thị Thu Phước (đoàn Kon Tum) chỉ ra rằng, theo kinh nghiệm của các nước, việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến là xu thế tất yếu. Hơn nữa, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến không trái với đường lối của Đảng và pháp luật của nhà nước cũng như phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam.
Đề cập đến dịch COVID-19 đang có những diễn biến vô cùng phức tạp, nghiêm trọng và khó lường trên phạm vi toàn thế giới và ở Việt Nam, tiếp tục ảnh hưởng đến hoạt động xét xử bình thường của ngành tòa án, đại biểu nhất trí cần tiến hành các biện pháp ứng dụng khoa học, công nghệ để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong tiến hành các hoạt động tố tụng hình sự do những phức tạp của việc áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch bệnh COVID-19 của Chính phủ và địa phương.
Nhấn mạnh đây là một vấn đề mới, cần bước đi cẩn trọng, chặt chẽ và tránh xảy ra sơ suất, đại biểu đề nghị phương án trước hết áp dụng trong án dân sự, tranh chấp thương mại, hành chính là chủ yếu và một số vụ án hình sự cần thiết, vừa làm vừa rút kinh nghiệm.
“Trong hoạt động xét xử, quan trọng nhất là tranh tụng trực tiếp. Hơn nữa, trong xét xử không chỉ có thẩm phán, thư ký tòa án mà còn có điều tra viên, kiểm sát viên, luật sư, hội thẩm, phiên dịch, người làm chứng... Vì vậy, cần chuẩn bị chu đáo việc đào tạo, tập huấn cho đội ngũ tham gia hoạt động tố tụng và bổ trợ tư pháp. Nghị quyết phải có những quy định giúp xác định nguyên tắc trong xét xử trực tuyến, đồng thời phù hợp với những nguyên tắc, quy định về tổ chức hoạt động xét xử trực tiếp”, đại biểu kiến nghị.
Vẫn theo đại biểu, nghị quyết cũng phải có những quy định cụ thể hoặc dẫn chiếu đến các luật chuyên ngành như Luật Công nghệ thông tin năm 2006, Luật An toàn thông tin mạng năm 2015, Luật An ninh mạng năm 2018… để bảo đảm thực hiện phương thức xét xử trực tuyến.
Đồng quan điểm, đại biểu Lý Tiết Hạnh (đoàn Bình Định) tán thành với ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tư pháp đề nghị trước hết giao cho các cấp tòa án thực hiện thí điểm đối với một số loại án, đánh giá rút kinh nghiệm thật kỹ lưỡng, nghiêm túc trên tất cả mọi mặt trước khi triển khai nhân rộng.
Tranh luận tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Văn Hiển (đoàn Lâm Đồng) chỉ ra rằng, trong tố tụng tư pháp, một trong những nguyên tắc cơ bản là nguyên tắc tranh tụng.
“Tranh tụng không chỉ được thể hiện bằng lời nói mà được thể hiện qua rất nhiều khía cạnh khác như thái độ, cử chỉ, tâm lý, cảm xúc và sự tương tác kịp thời, quyết liệt giữa các bên trong tố tụng. Điều này ảnh hưởng và tác động rất lớn đến niềm tin nội tâm của thẩm phán, hội thẩm nhân dân cũng như các thành viên tham gia tố tụng.
Do đó, nếu so sánh giữa xét xử trực tiếp với xét xử trực tuyến, rõ ràng, xét xử trực tuyến có bất lợi hơn nhiều so với xét xử trực tiếp. Hai khía cạnh bất lợi thể hiện ở việc bảo đảm quyền đầy đủ của các bên đương sự trong tham gia tố tụng và bảo đảm sự tiếp cận, nhận định toàn diện, đầy đủ tình tiết vụ việc của thẩm phán và hội thẩm tham gia vào việc xét xử”, đại biểu nói.
Từ phân tích như vậy, đại biểu kiến nghị Nghị quyết cần đưa ra nguyên tắc chỉ xét xử trực tuyến khi không thể xét xử trực tiếp được đồng thời quy định rõ ngay trong Nghị quyết điều kiện về sự đồng ý của các bên tham gia vào tổ chức phiên tòa trực tuyến thay vì trong thông tư hướng dẫn thi hành.
Đối với thông tư hướng dẫn thi hành, đại biểu đề nghị làm rõ phạm vi đồng ý của bên tham gia tố tụng. “Mỗi loại tố tụng hình sự, dân sự và hành chính rất khác nha, các bên tham gia và sự bắt buộc phải có mặt phiên tòa của từng chủ thể tham gia là khác nhau, do đó phạm vi đồng ý tham gia tố tụng trực tuyến là khác nhau”, đại biểu nói.
Thêm vào đó, cần quy định rõ việc xử lý trong trường hợp trong quá trình chuẩn bị xét xử, có đương sự lúc đầu đồng ý tham gia nhưng sau đó không đồng ý nữa.
Cùng với đó, cần quy định khi các yếu tố kỹ thuật không đảm bảo để xét xử trực tuyến mà có điều kiện thì phải quay trở lại ngay xét xử trực tiếp.
“Khi thông tư được ban hành thì việc tổ chức đào tạo, hướng dẫn thi hành liên quan đến tập huấn đối với thẩm phán, hội thẩm nhân dân và các đối tượng khác cần được chú trọng nhiều hơn. Sự tham gia của công chúng và truyền thông cũng cần được quy định rõ trong thông tư”, đại biểu nói.
"Bài/Loạt bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ"
