Đề minh họa thi THPT Quốc gia 2019: Thầy trò 'dễ thở' hơn

Có lặp lại “mưa điểm 10”?

Ông Mai Văn Trinh - Cục trưởng Cục Quản lý Chất lượng giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cho biết, đề thi của kỳ thi THPT quốc gia 2019 được xây dựng theo ngưỡng vừa cơ bản để đạt mục đích xét tốt nghiệp nhưng đồng thời sẽ có độ phân hóa phù hợp để xét tuyển đại học, cao đẳng (ĐH, CĐ).

Độ phân hóa của đề thi nằm chủ yếu ở lớp 12. Thí sinh có thể yên tâm, đề thi tham khảo vừa công bố có giá trị tham khảo, định hướng rất tốt cho việc dạy và học của giáo viên, học sinh trong nhà trường.

Ngay sau khi đề thi được công bố, theo nhận định của nhiều giáo viên, đề minh họa năm nay khá cơ bản, độ khó giảm nhiều so với năm 2018 và phần lớn kiến thức thuộc chương trình lớp 12. Tuy nhiên, vẫn còn những băn khoăn xung quanh bộ đề tham khảo này.

Nhận định về đề tham khảo môn Toán, thầy Trần Mạnh Tùng, giáo viên dạy Toán Trường THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội) cho rằng đề khá nhẹ nhàng. Theo công bố của Bộ GD&ĐT, nội dung đề thi sẽ có cả chương trình lớp 10, 11 và 12, trong đó chủ yếu ở lớp 12. Tuy nhiên, theo cấu trúc của đề thi minh họa, ở môn Toán, chương trình lớp 10 gần như không có.

Lớp 11 có 5 câu và vẫn vào phần nội dung quan trọng như năm 2018 đã hỏi. Đề thi tập trung chủ yếu vào chương trình lớp 12. Câu hỏi không quá khó, đến tận câu 47, 48 vẫn là câu dễ. Thầy Tùng cho rằng với với đề thi này sẽ giảm áp lực cho học sinh. Việc đạt điểm 9, 10 dễ hơn so với năm 2018.  Nhận định đề thi dễ hơn phù hợp yêu cầu của kỳ thi để xét tốt nghiệp THPT nhưng theo thầy Tùng, điều này lại dẫn đến việc chưa đạt yêu cầu phân loại để xét tuyển ĐH, CĐ.

Còn thầy Nguyễn Công Chính cũng cho rằng, đề thi gồm có 50 câu hỏi trắc nghiệm khách quan, mỗi câu hỏi 4 đáp án và làm trong thời gian 90 phút. Như vậy hình thức không thay đổi so với các năm thi gần đây 2017, 2018.

Các câu hỏi đều có nội dung kiến thức nằm trong chương trình Toán THPT, bao gồm kiến thức 12+11,  1 câu sử dụng kiến thức Elip lớp 10 chủ yếu là 12. Số câu  mức độ dễ, vừa đến vận dụng thấp khoảng 60-70% ( 30-35 câu đầu ). Số câu mức nâng cao phân hóa rõ rệt chiếm khoảng  30-40%  số câu hỏi (15-20 câu sau ).

Để đạt điểm >9 là rất khó, đòi hỏi học sinh phải  chắc chắn kiến thức, có sự suy luận logic, sáng tạo, ôn luyện mới có thể làm được 10 câu cuối. Các câu hỏi cuối  khó chủ yếu rơi vào phần Hàm số, nhưng không quá “lạ” và “đánh đố” học sinh.

Đề thi có sự phân hóa rõ rệt thể hiện ở đây (từ cơ bản - khá - giỏi) tạo điều kiện để các trường ĐH-CĐ, các cơ sở giáo dục làm căn cứ tuyển sinh. Ngoài ra, trong đề có một số câu hỏi có tính chất tổng hợp kiến thức 11+12 và bài toán thực tế vận dụng kiến thức liên các chương, đòi hỏi học sinh phải có sự ôn tập rộng khắp, bao quát hết chương trình, không bỏ qua phần kiến thức nào.

Đề minh họa môn Ngoại ngữ cũng được nhận định không khó. Thầy Võ Anh Tuấn (Trung tâm Giáo dục Học mãi) cho biết, phần đọc hiểu môn Ngoại ngữ năm 2018 có 7 câu thì đề minh họa rút xuống còn 5 câu và chủ yếu tập trung ở chương trình lớp 12. Với đề này, học sinh chỉ cần chắc ngữ âm trọng âm, chức năng giao tiếp, mệnh đề quan hệ tương phản, từ vựng học, chủ yếu trong sách lớp 12, là có thể đạt 5- 6 điểm. 

Về môn Hóa, thầy Phạm Thanh Tùng (GV Tuyensinh247.com) nhận xét: đề minh hoạ môn Hóa tập trung ở chương trình hoá học 12. Có một vài câu hỏi nằm ở chương trình lớp 11 như về sự điện ly, phương trình in thu gọn.

Số cao chiếm khoảng 60% đề (dùng để xét tốt nghiệp cấp 3). Còn những câu hỏi phân loại tập trung ở 15 câu cuối. Đặc biệt những câu hỏi vận dụng cao cuối cùng. Phổ điểm chung nếu dựa trên đề này thì học sinh sẽ có mức điểm rơi vào 6-6,5. Không có nhiều bài được điểm tuyệt đối.

Các vấn đề thời sự, xã hội được đưa vào đề thi

Việc đưa các vấn đề thời sự, xã hội vào đề thi, tổ giáo viên Khoa học xã hội  (Hệ thống giáo dục HOCMAI) đánh giá, nhìn chung đề thi được đánh giá tương đối hay và đề cập đến nhiều vấn đề thời sự, xã hội, có tới 40% câu hỏi vận dụng tình huống thực tế. Từ câu 100 của đề thi bắt đầu có sự phân hoá (tức 50% tổng số câu hỏi dùng để xét tốt nghiệp, 50% câu hỏi được dùng để phân loại thí sinh). 

Với đề Giáo dục công dân, đề thi vẫn sắp xếp theo thứ tự từ dễ đến khó nhưng ở mức độ tương đối, các câu hỏi mang tính phân loại bắt đầu từ câu 100 đến 120. Số câu hỏi vận dụng thực tế đề thi tham khảo năm 2019 là 15 câu có xu hướng giảm so với đề thi THPT quốc gia năm 2018 là 20 câu.

Trong số các câu hỏi vận dụng thực tế này có đến 5 câu hỏi cực khó (từ câu 115 đến câu 120) có tính phân loại thí sinh rất cao, đòi hỏi học sinh phải nắm chắc kiến thức lý thuyết, đọc kĩ câu hỏi và biết cách phân tích tình huống để lựa chọn được đáp án đúng nhất.

Các câu hỏi vận dụng tình huống thực tế đề cập các vấn đề thời sự “nóng” trong xã hội như: hoạt động tổ chức đánh bạc, bảo kê, tín dụng đen, cho vay nặng lãi, sử dụng bằng ĐH giả, đe doạ tính mạng,... Điển hình là câu 115, nội dung câu hỏi đề cập đến vấn đề “sử dụng máy chạy thận nhân tạo không đảm bảo chất lượng” tạo sự liên tưởng đến vụ việc tương tự xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hoà Bình trong những tháng đầu năm 2018.

Với môn Địa lý, có độ phân hóa phù hợp với 60% tổng số câu hỏi được dùng để xét tốt nghiệp, 40% số câu hỏi được dùng để phân loại trình độ thí sinh. Tỉ lệ câu hỏi thuộc chương trình Địa lý 11 là 10%, còn lại là các câu hỏi thuộc chương trình lớp 12.

Các câu hỏi thuộc chương trình lớp 11 tập trung vào chuyên đề Địa lý Khu vực và Quốc gia, cụ thể là Đông Nam Á, chủ yếu thuộc cấp độ vận dụng. Đề thi vẫn sắp xếp theo thứ tự từ dễ đến khó  nhưng ở mức độ tương đối, các câu hỏi mang tính phân loại bắt đầu từ câu 65 đến 80, các câu hỏi cực khó bắt đầu từ câu 70 đến câu 80.

Các câu hỏi này có sự xuất hiện nội dung kiến thức của chương trình lớp 11, cụ thể là Khu vực Đông Nam Á (Địa lí kinh tế và Địa lí vùng kinh tế). Đề thi vẫn nêu ra một vấn đề mang tính thực tiễn - vấn đề Biển đảo Việt Nam - cụ thể ở câu 60 nói về ý nghĩa chiến lược của các đảo và quần đảo nước ta về kinh tế.

Tỉ lệ câu hỏi thuộc chương trình Lịch sử 11 là 12,5 %, còn lại 87,5% là các câu hỏi thuộc chương trình lớp 12, không có câu hỏi chỉ thuộc chương trình lớp 10. Cụ thể đề thi có tỉ lệ câu hỏi cực khó giảm hẳn chỉ có 6 câu chiếm 15%.

Đề tham khảo cũng không xuất hiện những dạng bài mới lạ, không có câu hỏi liên hệ thực tiễn. Điểm giống nhau giữa hai đề thi là phạm vi kiến thức (đều không có kiến thức lớp 10) và loại bỏ hẳn dạng bài yêu cầu ghi nhớ máy móc mốc thời gian, sự kiện lịch sử.

Ngữ văn là môn duy nhất của Kỳ thi THPT quốc gia thi theo hình thức tự luận. Điểm đáng chú ý nhất trong đề thi minh họa, theo Tiến sỹ Trịnh Thu Tuyết, nguyên giáo viên Ngữ văn, Trường Trung THPT Chu Văn An, Hà Nội, là việc đề thi không hề có phần kiến thức của lớp 10 và lớp 11 như công bố của Bộ GD&ĐT mà hoàn toàn nằm trong chương trình lớp 12.

Câu hỏi của phần Làm văn là câu hỏi yêu cầu tạo lập văn bản nghị luận văn học, chiếm 50% trên tổng số điểm bài thi. Xét về mức độ, đề nghị luận văn học là một đề bài tương đối khó. Đề bài này không chỉ đòi hỏi học sinh vừa nắm chắc kiến thức mà còn cần có những đánh giá sâu sắc, nhìn nhận tỉ mỉ mới có thể xử lí được đề bài trên. Với đề minh họa trên, câu hỏi nghị luận văn học sẽ phân loại rõ hơn các đối tượng học sinh. 

Như vậy với đề bài này, học sinh muốn làm tốt không chỉ cần nắm vững những kiến thức cơ bản, thành thạo kĩ năng tạo lập văn bản nghị luận văn học mà còn cần phải tư duy tổng hợp để bài viết chính xác và phong phú.

Một phần quan trọng nữa không kém là chúng ta cần phân bố thời gian hợp lí để làm bài. Thời gian luôn tỉ lệ thuận với dung lượng viết và điểm số từng câu. Phân bố thời gian hợp lí cũng là một trong những bí quyết để có một bài làm tốt.

Nhìn chung, đề thi minh họa kì thi THPT quốc gia môn Ngữ văn là một đề hay, bao quát, bám sát chương trình sách giáo khoa, có đầy đủ các mức độ nhận thức, có tính phân loại học sinh cao. Vì vậy, học sinh cần cố gắng hơn rất nhiều mới có thể đạt được điểm khá, giỏi.