Phương châm 8 chữ
Thưa ông, so với năm trước, tổng số văn bản (VB) được kiểm tra theo thẩm quyền năm 2017 tăng 45%, số VB phát hiện trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền tăng 20,5%. Bên cạnh đó, mong ông có thể chia sẻ thêm một số kết quả đáng chú ý khác trong công tác của Cục năm 2017?
- Các con số nêu trên phần nào phản ánh công tác kiểm tra, xử lý VB ngày càng hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cũng cảnh báo tình trạng ban hành VB trái pháp luật vẫn còn nhiều, thậm chí có chiều hướng gia tăng. Năm 2017, với phương châm “kịp thời, thận trọng, chính xác, quyết liệt”, công tác kiểm tra VB tiếp tục đạt kết quả tích cực, được ghi nhận trong báo cáo tổng kết công tác ngành Tư pháp năm 2017.
Ngoài số liệu bạn vừa nêu, kết quả công tác của Cục Kiểm tra VB còn thể hiện ở nhiều mặt khác. Năm 2017, công tác kiểm tra VB đặt trọng tâm vào các VB liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, thủ tục hành chính, môi trường đầu tư kinh doanh, bám sát hơn với thực tiễn ban hành VB. Cục đã giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp kiến nghị xử lý kịp thời một số VB chưa phù hợp được dư luận xã hội quan tâm; kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo xử lý dứt điểm nhiều VB trái pháp luật của các bộ, ngành, địa phương tồn đọng từ các năm trước.
Việc kiến nghị xử lý VB trái pháp luật được tiến hành thận trọng, chính xác, quyết liệt. Kiểm tra VB đã từng bước kết nối hiệu quả với xây dựng, theo dõi thi hành pháp luật, tạo sự đồng bộ trong kiến nghị xử lý VB sai phạm. Nhìn tổng thể, kết quả kiểm tra, xử lý các VB trái pháp luật năm 2017 đã góp phần tích cực bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, lợi ích của Nhà nước, đồng thời nâng cao nhận thức của cơ quan ban hành VB về chấp hành kỷ luật ban hành VB.
Cùng với kiểm tra VB, công tác pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật (QPPL) cũng đạt kết quả nổi bật, hoàn thành vượt mức kế hoạch đề ra. Theo Đề án của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Pháp điển gồm 265 đề mục được xây dựng từ năm 2014, dự kiến hoàn thành vào năm 2023. Cục Kiểm tra VB được Bộ trưởng Bộ Tư pháp giao làm đầu mối, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng Bộ Pháp điển. Đến nay đã thực hiện pháp điển xong 67/243 đề mục. Chính phủ đã thông qua 36 đề mục, trong đó có những đề mục quan trọng như đất đai, doanh nghiệp, đầu tư…
Với tiến độ hiện nay, việc hoàn thành Bộ Pháp điển có thể hoàn thành vào năm 2021, sớm hơn dự kiến khoảng 3 năm. Điều quan trọng hơn, cùng với các công tác rà soát, hệ thống hóa, hợp nhất VB, việc pháp điển 67 đề mục vừa qua đã góp phần đáng kể vào tăng cường tính thống nhất, đồng bộ, công khai, minh bạch của hệ thống pháp luật, trong đó khoảng 2.000 VBQPPL đã được tập hợp, rà soát, sắp xếp đưa vào Bộ Pháp điển. Kết quả pháp điển đã được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử pháp điển (phapdien.moj.gov.vn) và điều đáng mừng là bước đầu được xã hội đón nhận; nhiều cá nhân, tổ chức, cơ quan đã tra cứu, sử dụng kết quả pháp điển.
Ông có thể “bật mí” những “bí quyết” để đạt được các con số ấn tượng như vậy?
- Kết quả tích cực nêu trên có nguyên nhân chính là: Công tác kiểm tra VB, nhất là xử lý VB trái pháp luật thời gian qua được Lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm, Lãnh đạo Bộ Tư pháp chỉ đạo sát sao, quyết liệt; thể chế về kiểm tra VB từng bước được xây dựng, hoàn thiện; tổ chức, nhân sự của Cục từng bước được kiện toàn, bố trí, sắp xếp hợp lý.
Cùng với đó, tập thể công chức của Cục luôn đoàn kết, trách nhiệm cao trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ; thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp trong Đề án đổi mới tổ chức và hoạt động của Cục đã được Bộ trưởng Bộ Tư pháp phê duyệt tháng 10/2016. Cục cũng luôn luôn chú trọng xây dựng, duy trì môi trường làm việc kỷ cương, sáng tạo, hiệu quả, đề cao sự gương mẫu của đảng viên và công chức lãnh đạo, tạo động lực tích cực trong công việc của tập thể công chức trong đơn vị.
Chú trọng việc giúp cơ quan có VB trái pháp luật tự xử lý
Ngoài những thành quả trên, công tác kiểm tra VBQPPL có gặp phải vướng mắc, bất cập nào không? Và theo ông, đâu là nguyên nhân của những vướng mắc, bất cập ấy?
- Công tác kiểm tra VBQPPL trên cả nước hiện nay vẫn còn một số vướng mắc, bất cập như: Hệ thống cơ quan kiểm tra VB trong cả nước hoạt động chưa thực sự đồng bộ; Nhiều bộ, ngành, địa phương chưa thực hiện đầy đủ thẩm quyền, trách nhiệm của mình trong công tác kiểm tra, xử lý VB; Việc phát hiện một số VB trái pháp luật chưa kịp thời, có trường hợp VB trái pháp luật được áp dụng gây hậu quả tiêu cực về kinh tế - xã hội; Việc xử lý một số VB trái pháp luật, nhất là khắc phục hậu quả, xử lý trách nhiệm của cơ quan, người đã ban hành VB trái pháp luật còn hạn chế, vướng mắc...
Những hạn chế vừa nêu xuất phát từ những nguyên nhân chính sau: Về chủ quan là nhận thức chưa đầy đủ của nhiều cơ quan về công tác xây dựng, kiểm tra VB; quy trình ban hành một số VB, nhất là đánh giá tác động, lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp còn được thực hiện chưa “thực chất”; Một bộ phận công chức kiểm tra VB còn hạn chế về năng lực... Về khách quan thì VB do cấp bộ và cấp tỉnh ban hành vẫn có xu hướng tăng cùng với nhiều vấn đề kinh tế - xã hội mới, phức tạp nảy sinh, nhất là trong lĩnh vực kinh tế...; Kiểm tra VB là công việc khó, phạm vi tác động rộng, trong khi các điều kiện bảo đảm cả về con người và cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế...
Ông từng nói trăn trở của những người làm công tác pháp luật là làm sao để không còn những VB pháp luật sai, phải “tuýt còi”, phải xử lý. Phải chăng chính điều đó tạo áp lực không nhỏ đối với đội ngũ làm công tác kiểm tra VBQPPL?
- Từ góc độ thực hiện nhiệm vụ của cơ quan kiểm tra VB, việc phát hiện được nhiều VB trái pháp luật là kết quả tích cực, nhất là đã kịp thời ngăn chặn, hạn chế được những tác động tiêu cực về kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, như đã nói trên, kết quả kiểm tra VB cũng cảnh báo tình trạng ban hành VB trái pháp luật vẫn còn nhiều, thậm chí có chiều hướng gia tăng. Đây là nỗi trăn trở lớn của những người làm công tác pháp luật, làm sao để không còn việc ban hành VB pháp luật sai, phải “tuýt còi”, phải xử lý. Việc này là hết sức cần thiết, nhưng với tình hình thực tế nước ta hiện nay, để làm được việc này vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức.
Nhận thức rõ vấn đề này, trong thời gian qua, chúng tôi luôn tiếp cận công việc kiểm tra VB không đơn thuần chỉ là phát hiện và kiến nghị xử lý những quy định cụ thể, mà đồng thời chú trọng việc giúp cơ quan có VB trái pháp luật nhận thức rõ sai sót để tự xử lý; cảnh báo những vi phạm thường gặp, phân tích rõ nguyên nhân để tránh việc tiếp tục ban hành quy định sai phạm. Chúng tôi cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cần quan tâm, nhận thức đầy đủ về nội dung, yêu cầu của công tác xây dựng, ban hành và tự kiểm tra VBQPPL; cần nhận thức rõ VBQPPL là bộ phận cốt lõi của thể chế, tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó cần ưu tiên các nguồn lực cho bảo đảm chất lượng của VB, nhất là khảo sát, đánh giá tác động, lấy ý kiến, thẩm định một cách “thực chất” để bảo đảm tính hợp pháp, khả thi của VBQPPL.
Lãnh đạo Bộ Tư pháp đã nhiều lần đề cập đến vai trò của công tác kiểm tra VBQPPL là công cụ mạnh của ngành Tư pháp. Với tư cách Thủ trưởng đơn vị, ông đề ra những giải pháp gì nhằm phát huy được thế mạnh của công cụ này?
- Thời gian qua, Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ Tư pháp rất quan tâm, tạo điều kiện cho công tác kiểm tra VBQPPL. Điều đó đã khích lệ, tạo động lực rất lớn giúp tập thể lãnh đạo, công chức Cục Kiểm tra VB vượt qua nhiều khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai công tác kiểm tra VB trên cơ sở quán triệt đầy đủ quan điểm của Đảng và Nhà nước về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN theo tinh thần Hiến pháp năm 2013, đặt trong tổng thể các giải pháp tăng cường hiệu quả hoạt động của ngành Tư pháp giúp Chính phủ thực hiện hiệu quả nhiệm vụ xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Với quan điểm đó, cần triển khai thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp chính sau:
Một là, tiếp tục tập trung nguồn lực để kiểm tra kịp thời các VB thuộc thẩm quyền, trách nhiệm được giao; ưu tiên kiểm tra các VB tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, môi trường đầu tư, kinh doanh, tiến tới hoàn thành việc kiểm tra ngay sau khi ban hành và trước thời điểm có hiệu lực thi hành của VB; gắn kết chặt chẽ công tác kiểm tra VB với soạn thảo, thẩm định và theo dõi thi hành pháp luật, tăng cường năng lực xử lý những tình huống VB sai tác động tiêu cực về kinh tế - xã hội; phối hợp tốt với các phương tiện truyền thông để nắm thông tin, kịp thời kiến nghị xử lý VB trái pháp luật; thực hiện hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra VB, trọng tâm là triển khai Phần mềm hỗ trợ nghiệp vụ kiểm tra VB trong cả nước.
Hai là, tiếp tục thực hiện các giải pháp tăng cường hiệu quả xử lý VB trái pháp luật, nhất là những VB trái pháp luật xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, lợi ích của Nhà nước, xã hội; đôn đốc quyết liệt, kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo xử lý dứt điểm những trường hợp chậm xử lý VB trái pháp luật; công khai tình hình xử lý VB trái pháp luật trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp; kiến nghị xem xét trách nhiệm của cơ quan, cá nhân trong ban hành VB trái pháp luật.
Ba là, thực hiện các biện pháp tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về công tác kiểm tra VB, trong đó phát huy hơn nữa vai trò đầu mối của Cục Kiểm tra VB - Bộ Tư pháp để triển khai đồng bộ, có hiệu quả hoạt động của hệ thống cơ quan, đơn vị có trách nhiệm kiểm tra VB trong cả nước, nhất là tại Vụ Pháp chế các bộ, cơ quan ngang bộ, Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; đề cao trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương trong kiểm tra VB, nhất là tự kiểm tra, xử lý VB do mình ban hành.
Xin cảm ơn ông!
