Đất chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, có được chia thừa kế?

Luật gia Chu Văn Quân - Hội Luật gia Việt Nam tư vấn: Theo Điều 33 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng. Khoản 1, khoản 2 Điều 66 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 cũng qui định khi vợ chết thì bên còn sống quản lý tài sản chung của vợ chồng, khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác. Phần tài sản của vợ chết được chia theo qui định của pháp luật.

Đồng thời, theo Điều 188 Luật Đất đai 2013, người sử dụng đất được thực hiện quyền thừa kế khi đáp ứng các điều kiện theo qui định. Cụ thể là có giấy chứng nhận hoặc đủ điều kiện để cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; Đất không có tranh chấp; Quyền sử dụng đất không bị kê biên để đảm bảo thi hành án và trong thời hạn sử dụng đất.

Vì thông tin bạn cung cấp chưa rõ rằng trên phần đất di sản của mẹ bạn có tài sản trên đất hay không? Nên Luật sư tư vấn theo 02 trường hợp sau:

Thứ nhất, có tài sản trên đất, đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận: Căn cứ Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, việc xác định quyền sử dụng đất là di sản trong trường hợp người đã mất để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất nhưng có di sản là nhà ở, vật kiến trúc khác gắn liền với đất đó mà có yêu cầu chia di sản thừa kế, thì được phân biệt như sau:

Nếu có văn bản của UBND có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng chưa kịp cấp GCNQSDĐ, thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất và quyền sử dụng đất đó.

Trường hợp không có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền cho biết rõ là việc sử dụng đất đó không vi phạm quy hoạch và có thể được xem xét để giao quyền sử dụng đất, thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất.

Nếu UBND cấp có thẩm quyền có văn bản cho biết rõ việc sử dụng đất đó là không hợp pháp, di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất không được phép tồn tại trên đất, thì Toà án chỉ giải quyết tranh chấp về di sản là tài sản trên đất đó. Như vậy, trong trường hợp có tài sản trên đất, bạn có thể khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết chia di sản. Tài sản chung của bố mẹ có bạn sẽ được chia đôi, phần di sản của mẹ bạn được chia đều thành 4 phần (gồm 3 người con và chồng). Đồng thời, khi khởi kiện, bạn thể yêu cầu hủy GCNQSDĐ đã cấp cho hộ gia đình bố của bạn.

Thứ hai, không có tài sản trên đất, không đủ điều kiện được cấp Giấy chứng nhận: không đủ căn cứ để xác định thửa đất này thuộc quyền sử dụng của mẹ bạn, từ đó không thể xem là di sản để chia thừa kế.