Đào tạo nghề, ảo nhiều hơn thật

Trong khi các trường nghề (cả trường công lẫn trường tư) đang lâm vào cảnh “chợ chiều” vì không thu hút được học viên, thì dư luận thi thoảng lại đón nhận những dự án, chiến lược đào tạo nghề tốn hàng chục nghìn tỷ đồng. Mới đây nhất, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã trình dự án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn” với tổng kinh phí từ ngân sách Nhà nước dự kiến lên đến 25.980 tỷ đồng.
 
Theo đánh giá từ những người chủ trì, đây là đề án đầu tiên có quy mô lớn trong đào tạo, dạy nghề cho lao động trực tiếp sản xuất nông nghiệp. Cơ sở cho việc ra đời đề án, theo số liệu thống kê từ các cơ quan chức năng, hiện mới có 18,7% lao động nông thôn (LĐNT) đã qua đào tạo nghề. Mạng lưới cơ sở dạy nghề chủ yếu tập trung ở khu vực đô thị. Cả nước còn 253 huyện chưa có trung tâm dạy nghề. Đội ngũ giáo viên dạy nghề cho LĐNT thiếu về số lượng, hạn chế về trình độ. Cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa phù hợp. Dự báo về thị trường lao động còn bất cập…
 
Trong quá trình đô thị hóa, đất phát triển công nghiệp và dành cho các nhu cầu khác không ngừng tăng, đất nông nghiệp bình quân đầu người giảm, hiện chỉ còn ở mức 1.224 m2 (bình quân trên thế giới là 2.500 m2 một người), thấp nhất là khu vực đồng bằng sông Hồng chỉ có 497 m2.
 
Kết quả điều tra của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại 16 địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh cho thấy chỉ có 13% lao động bị thu hồi đất được đào tạo để chuyển đổi ngành nghề. Lao động nông thôn ít được đào tạo nghề nên sản xuất nông nghiệp chủ yếu dựa vào kinh nghiệm. Trên cơ sở này Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nhận định, nhu cầu học nghề của lao động nông thôn là rất lớn… Và do đó, cần thiết phải xây dựng đề án đào tạo nghề cho nông thôn. Tất nhiên, bằng những chỉ tiêu từng giai đoạn cụ thể, chi tiết đến từng… con số lẻ hàng đơn vị.

Tiếc rằng, cho đến nay, chưa có một báo cáo hay cơ quan nào độc lập thẩm định những “thành quả” của các đề án, chiến lược dạy nghề được thực hiện bằng ngân sách Nhà nước. Riêng ở TP HCM thôi, chỉ bằng quan sát và con số thông kê thông thường qua các Trung tâm dạy nghề ở các quận, huyện cũng thấy có quá nhiều khoản ngân sách đầu tư như một “chiếc bánh” được chia phần.
 
Các trung tâm dạy nghề được đầu tư “hoành tráng” với hàng trăm tỷ đồng, nhưng vào mọi thời điểm đều không thu hút được bao nhiêu học viên, kể cả những trung tâm dạy nghề nằm ở địa bàn có người bị thu hồi đất, quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng. Chính vì thế, một chuyên gia có kinh nghiệp về công tác đào tạo nghề - giới thiệu việc làm tại TP HCM đã nhiều lần lên tiếng về hiệu quả thực chất các đề án, chiến lược đào tạo nghề là “ảo” nhiều hơn “thật” qua những con số thống kê.

Có một thực tế hơi lạ nữa từ cơ quan quản lý về đào tạo nghề, mỗi khi có đề án hay chiến lược nào được triển khai thì y như rằng, lãnh đạo cơ quan này tiến hành…hội thảo. Hội thảo từ tỉnh, thành phố đến các địa phương. Bao giờ cũng một quan điểm duy nhất “sự cần thiết phải thực thi đề án”, “sự cần thiết phải chi từng này kinh phí”… mà chưa bao giờ có một thông tin từ thực tế rằng, số người lao động học nghề quá ít, chất lượng đào tạo nghề quá yếu, thậm chí là người được đào tạo không thể làm việc được khi vào doanh nghiệp trong khi kinh phí đào tạo quá lớn.
 
Nghịch lý tồn tại ngay chính trong cơ quan quản lý về lao động - dạy nghề như thế nhưng ngành  Lao động - Thương binh và Xã hội vẫn cứ cho “ra lò” đều đều các đề án, chiến lược,…
 
Nếu có một cuộc thống kê kiểm toán toàn diện thì con số hàng chục nghìn tỷ đồng ngân sách chi ra sẽ thu về được bao nhiêu con số thật và con số ảo?. Đây là “chiếc bánh ngọt” và càng “ngọt” hơn khi những đánh động về tình hình thiếu lao động có tay nghề cao ngày một gia tăng… Thiếu thì phải có đề án và đề án đã “ngốn” không biết bao nhiêu tiền ngân sách Nhà nước (mà thực chất là tiền thuế người dân) nhưng vẫn…thiếu lao động qua đào tạo nghề!

Theo Đất việt