Đạo lý uống nước nhớ nguồn và tục lễ tết của người Việt

Mâm cỗ Tết (ảnh minh họa).
Mâm cỗ Tết (ảnh minh họa).
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Nếu không có việc thờ cúng Tổ Tiên, thì ngày tết của chúng ta cũng trở thành dịp nghỉ ngơi đi du lịch đó đây với lịch lên sẵn là các địa danh và các món ăn...

Tết của người Việt thiêng liêng là bởi yếu tố nguồn cội tâm linh của tổ tiên hòa quyện với giá trị sum vầy đoàn tụ gia đình.

Nếu tết đến - chúng ta cứ hình dung, chúng ta không cần về quê thăm mộ vào những ngày cuối năm để dâng lễ tổ tiên và người thân của chúng ta đang yên nghỉ. Chúng ta không cần thiết phải về quê cha đất tổ nhà thờ họ tộc nội ngoại thăm viếng dâng lễ trước tết? Chúng ta không cần thiết phải làm bánh chưng bánh dày và sửa soạn trên ban thờ gia tiên, sắm các lễ vật dâng cúng tổ tiên, lau chùi đèn đồng đĩa mứt.v.v?

Chúng ta không cần thiết phải sắm một cành đào hay cành mai để đón xuân làm đẹp không gian gia đình trong không gian có ông bà tổ tiên về cùng ăn tết? Chúng ta không cần cúng lễ giao thừa và hương tỏa đèn rạng trên ban thờ mâm cúng giữa trời khi phút giây chuyển giao của đất trời linh thiêng?

Và, trên tất cả, giây phút đó ta chỉ vui đùa nâng ly thỏa thích chúc tụng giữa tiếng rượu chè hoan ca mà không cần lắng lòng trong sáng trong hương thơm trầm quyện tỏa giao hòa nghĩ về điều linh thiêng, những ước vọng kiếp sống, những hoài bão bao đời cha ông giống nòi gửi gắm...nghĩ về người thương ta vừa từ giã, nhiều và nhiều những tập quán lâu đời tốt đẹp làm nên bản sắc văn hóa Việt; thử hỏi, khi đó cái tết của Tộc người Việt sẽ thế nào???

Người Việt từ ngàn xưa đã có cái thấy: "Con cháu đang sinh sống không tồn tại biệt lập ngoài tổ tiên, giống nòi, thiên nhiên và đồng loại". Vì vậy, tôn trọng giá trị nhân sinh dân tộc có: Tiếng gọi - hai chữ “Đồng Bào” chuyên chở nhận thức về cuộc sống, là tương tồn, tất cả là anh em cần đùm bọc, bảo vệ lẫn nhau để cùng tồn tại trên một đất nước.

Đại tự “Ẩm Hà Tư Nguyên” nơi gian thờ Tổ tiên, nhắc nhở con cháu nhớ về nguồn cội.Đại tự “Ẩm Hà Tư Nguyên” nơi gian thờ Tổ tiên, nhắc nhở con cháu nhớ về nguồn cội.

Câu nói - "đất có Thổ Công sông có Hà Bá" là cái nhìn chứa đựng sự hiểu biết về chủ quyền quyết định tương sinh nằm ở Trái Đất và nguồn nước mà con người cần phải tôn trọng đúng mức nếu muốn tồn tại.

Thái độ của con người khi tôn trọng sự sống, cụ thể là tôn trọng sinh môi và con người đã được tổ tiên chúng ta gọi trong một từ: Lễ.

Lễ là thái độ sống ứng xử, từ nhận thức chân thành và tôn trọng đặt trên nền tảng của lòng biết ơn. Lễ Tết là một từ đầy đủ nhất để nói lên văn hóa tộc Việt về ngày Tết. Chúng ta đón TẾT bằng LỄ.

Nhà, như tôi đã nói, trong quan niệm người Việt không chỉ là nơi có con cháu là người đang sống ở, mà còn là nơi Tổ Tiên - người đã khuất ngự (ở ). Nên, ngày xuân đến, trồng một cụm hoa, làm một món bánh, sắp một đĩa quả, cắm một cành đào hay thắp một nén hương, tất cả là giao thoa quyện chặt giữa hai cõi âm dương, hiện tại với quá khứ.

Tết có tục xong đất, nghĩa là mừng rỡ khi có có người khách đầu tiên trong năm đến thăm nhà. Tục hiếu khách, trọng thị của người Việt là từ đó. Tục hái lộc đầu xuân, cho ta biết nâng niu quý trọng ân huệ của thiên nhiên đất trời ban tặng mà tìm cách gìn giữ. Tục đi lễ chùa trẩy hội, tục thăm hỏi mừng tuổi....Tết có tục khai bút, xin chữ và tục đưa tiễn ông táo, dựng cây nêu trước ngõ...

Bao nhiêu tục lệ là bấy nhiêu nét đẹp văn hóa của đời sống dân tộc và thiên nhiên phô diễn hết trong dịp tết về xoay quanh cái cốt tủy của Lễ hướng về nguồn cội nâng cao giá trị sum họp đầm ấm giao hòa của một đất nước nặng tình nghĩa, trọng hiếu nghĩa.

Nếu có văn minh, một nền văn minh thực sự Việt, thì đó là nền văn minh được xây dựng trên "Lễ", và Lễ Tết, điều kiện tốt cho thời gian và không gian biểu hiện cao nhất, đầy đủ nhất, đẹp nhất của nền văn minh đó. Đạo lý "uống nước nhớ nguồn", từ đó khơi dòng.

Đôi điều về Tết Táo Quân

Lễ cúng tạ này thực hiện vào tháng Chạp, gọi là lễ cúng tạ ông Công ông Táo. Cách gọi hay nhất của dân gian là “Tết ông Công ông Táo”. Thờ và cúng ông Táo thì có “Táo Quân Chân Kinh 竈 王 真 經”. Thờ và cúng ông Công thì có “Thổ Địa Chân Kinh 土 地 真 經”. Từ các bản kinh này chúng ta có được thông tin về ngày sinh và ngày hóa (về trời) của Táo Quân.

Quan niệm phải cúng trước 12h trưa ngày 23 là sai. Kinh Táo Quân có đề cập đến việc là vào giờ Tý, tức 12h khuya của ngày 23 ông Táo về chầu Ngọc Hoàng, nên giờ 12h đúng ra là 12h khuya của giờ Tý đêm 23.

Chúng tôi xin trích lục ra đây đoạn quan trọng nhất từ bản “Táo Vương Chân Kinh”: “Bát nguyệt sơ tam nhật bảo đản kiền tâm bái chúc. Thập nhị nguyệt, nhị thập tứ nhật, Tý thần, thượng tấu Thiên Tào. Nhị thập tam nhật kiền khiết trai nghi kỉnh tống. Chí tam thập nhật hồi. Vụ nghi thành kính nghinh tiếp” – (八 月 初 三 日 寶 誕 虔 心 拜 祝.十 二 月 二 十 四 日 子 辰,上 奏 天 曹. 二 十 三 日 虔 潔 齋 宜 敬 送.至 三 十 日 回.務 宜 誠 敬 迎 接). Nghĩa: “Ngày mùng 3 tháng 8 là ngày Đản sinh của Ngài phải thành tâm bái chúc. Tháng 12 , ngày 23, giờ Tý, Ngài thượng tấu lên Thiên Tào. Nên ngày 23 phải thiết lễ thanh khiết kính tiễn Ngài. Đến ngày 30 là Ngài trở về, phải chu đáo thành tâm mà nghinh đón Ngài”.

Nhưng khảo cứu nhiều văn bản và cả dân gian nhiều vùng thì chúng tôi biết là có thể cúng từ 20 đến 25 là được. Tất nhiên, khớp với cổ xưa hơn cả là cúng lễ tạ từ sáng ngày 23 cho đến giờ Tý (12h khuya) cùng ngày. Nhưng ta cũng có thể lễ bắt đầu từ ngày 20 đến ngày 25 tháng Chạp.

Đối tượng để ta thiết lễ cúng tạ, như đã dẫn ở trên là Táo Quân. Ngoài Táo Quân còn có cúng tạ Thổ Công. Nhân đó ta còn lễ tạ Gia tiên. Có nhà cúng tạ Gia tiên vào ngày 30 khi đón Tào hồi gia. Nếu cúng Gia tiên riêng, ngày 23 ta chỉ cúng tiễn Táo Quân và tạ Thổ Công.

Có “tiễn” phải có “đón”. Như lễ Giao thừa gọi là “Lễ Tống cựu nghinh tân”. Tiếc thay lâu nay phần đa mọi người đã không làm đúng. Nghĩa là có cúng “tiễn Táo Quân” mà không “đón Táo Quân”. “Táo Quân Chân Kinh” cho chúng ta biết là phải dâng hương hoa trà nước thanh bạch, đúng ngày 30 tháng Chạp thì nhớ cẩn thận khấn thỉnh đón Ngài về như trên đã trích dịch.

Lễ tạ này mang ý nghĩa tri ân chư vị Bổn xứ Thổ địa, ngũ vị linh thần, chư tôn thần, gia đường hương hỏa, tiền chủ hậu chủ đã hộ trì cho mình. Để chuẩn bị vào lễ, quý vị có thể sửa soạn bao sái ban thờ cũng như dọn lòng mình cho thanh tịnh trước khi khởi sự bước vào năm mới.

Người xưa nói, “vô tín bất thành lễ”. Trời đất có sự giao thoa. Người và thiên nhiên, giữa vô vàn các nguồn năng lượng lành trong vũ trụ với nhau tương tác, tùy thuộc tương tác của ta mà sinh ra thuận nghịch, được mất. Lễ, không cần mâm cao cỗ đầy. Lễ, chú trọng ở tín tâm và lòng thành kính. Thường lễ phẩm có: hương, hoa, đăng, trà, quả, thực. Tùy theo điều kiện gia chủ mà sửa soạn bày trí sao cho trang nghiêm, thanh tịnh.

Đọc thêm

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ
(PLVN) -  Lần trước tôi đã kể về sự “oai” khi có nhà ở phố cổ Hà Nội! Nhất là phố cổ bắt đầu từ chữ “Hàng”! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự “oai” phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố, có cửa hàng ở các phố này thì sự “oai” phải … thôi rồi! Khỏi phải nói!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!
(PLVN) -  Những ai ở Hà Nội mà có nhà “phố cổ” hãnh diện lắm! Nhà ở phố cổ mà là phố bắt đầu từ chữ “Hàng” thì “oai” hơn! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự hãnh diện phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố ở các phố này thì sự hãnh diện còn tăng gấp nhiều lần nữa!

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa
(PLVN) -  Nét đẹp mộc mạc , ban sơ, mê đắm du khách của vùng đất Sa Pa được bao trọn trong tầm view từ khu nghỉ dưỡng Sapa Jade Hill - điểm đến mà bất cứ du khách nào cũng phải lựa chọn khi đặt chân tới thành phố trong sương mù này .

BIM Group đồng hành cùng tổ chức Newborns Vietnam

Lễ ký kết giữa đại diện Newborns Vietnam – bà Suzanna Lubran và đại diện BIM Group – Bà Vũ Thanh Thủy - Giám đốc Marketing và Truyền thông đã diễn ra với sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc Gareth Ward, Phó GĐ BV Nhi và đại diện các viện Saint Paul, Phụ Sản Hà Nội, Hồng Ngọc và Chuyên gia y tế đến từ Anh Quốc.
(PLVN) -  Tối 22/6, Tập đoàn BIM Group và tổ chức Newborns Vietnam đã thực hiện lễ ký kết hợp tác tài trợ Chương trình Hồi sức sơ sinh tại phòng sinh NLS trước sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc tại Việt Nam và Bệnh viện Nhi Trung ương.

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam
(PLVN) - Nhắc đến Acecook là nhắc đến một doanh nghiệp Nhật đã thành công trong việc định hình khẩu vị ăn mì của người Việt qua hương vị tôm chua cay. Đến nay, Acecook trở thành thương hiệu được tin dùng trong gần 30 năm hoạt động sản xuất, kinh doanh và luôn là đơn vị dẫn đầu thị trường mì ăn liền tại Việt Nam.

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo
PLVN- Hàng trăm năm qua, người dân Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) vẫn lưu truyền truyền thuyết về bà Phi Yến và hoàng tử Cải, gắn liền 2 di tích miếu Bà An Hải và miếu Cậu. Họ cho rằng đó chính là nguồn gốc của câu ca dao “Gió đưa cây cải về trời, rau răm ở lại chịu lời đắng cay”. Truyền thuyết dân gian này dù tương phản với thực tế lịch sử nhưng điều thú vị là nó vẫn sống mãi theo thời gian.

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa
(PLVN) - Hình ảnh những nhà báo vai ba lô, máy ảnh, máy quay hòa vào đoàn quân lên đường ra Trường Sa như nhắc nhớ đến một th ời đạn bom, cả nước cùng ra trận. Hơn thế nữa, đằng sau những trang viết là tình cảm sâu nặng của các nhà báo với những con người nơi đầu sóng.

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu
(PLVN) - Ngày 18/6, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) Công ty CP Tư vấn – Thương mại – Dịch vụ Địa ốc Hoàng Quân (HoSE: HQC) thông qua các báo cáo, tờ trình của Hội đồng quản trị (HĐQT), thông qua các kế hoạch kinh doanh. Đồng thời, phiên thảo luận nóng hơn bao giờ hết với những vấn đề thắc mắc của các cổ đông xung quanh việc phát hành 100 triệu cổ phiếu huy động 1.000 tỉ đồng.

Tăng trưởng xanh: Mục tiêu xuyên suốt của Thừa Thiên - Huế

Nhiều doanh nghiệp, nhà máy trên địa bàn Thừa Thiên- Huế đang áp dụng kỹ thuật công nghệ cao vào các hoạt động sản xuất.
(PLVN) - Hiện nay, Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới đã đặt mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Trong xu thế đó, Thừa Thiên - Huế là một trong những tỉnh, thành đã bắt nhịp và đang tìm cách kết nối, hội tụ nguồn lực để thực hiện.

longformPGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu

PGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu
(PLVN) -  “Từ một nước thiếu lương thực, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, mang về hàng tỷ USD mỗi năm. Tương tự với cà phê, chúng ta cũng là nước sản xuất hàng đầu. Tôi mong muốn, trong tương lai không xa, Việt Nam sẽ trở thành một cường quốc về dược liệu. Những sản phẩm từ dược liệu cũng như nền Đông Y của chúng ta sẽ được cả thế giới biết đến và đón nhận”, Thầy thuốc Nhân dân, PGS TS BS Đậu Xuân Cảnh – Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam chia sẻ.

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên
(PLVN) - Trải qua hơn 400 năm, cây đại vẫn uy nghi, xanh tốt và hoa lá quanh năm. Người dân ở đây xem cây đại như biểu tượng của làng mình! Trong những vui buồn, cưới hỏi, ra khơi thuở xưa, người làng đều có chút lễ ra trình “cụ”… Đó là cây đại di sản tại miếu cổ An Đà ở phường Đằng Giang, quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng.

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn
(PLVN) - “Cảnh sát biển đồng hành cùng ngư dân” là mô hình mang tính đặc thù riêng của lực lượng Cảnh sát biển, được triển khai từ năm 2017. Từ mô hình này, ngư dân không chỉ yên tâm phát triển kinh tế mà còn tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền, gìn giữ an ninh, trật tự trên các vùng biển đảo của Tổ quốc.

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng
(PLVN) - Đình làng xưa nay được biết đến là nơi thờ vị thần Thành Hoàng và những bậc tiền nhân có công lao với làng xã. Nhưng giữa đất Sài Gòn lại có một ngôi đình cổ xưa thờ một đại ca giang hồ. Ấy là đình Nhơn Hòa (phường Cầu Ông Lãnh, Quận 1, TP Hồ Chí Minh) - nơi thờ Cậu Hai Miên (tức Huỳnh Công Miên).

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?
(PLVN) - “Công ty em là nhà phân phối duy nhất của tập đoàn Đại Phúc để bán các sản phẩm tại dự án Diên Hồng trên đường Nguyễn Văn Linh, Bình Chánh. Công ty em có dự án nằm liền kề, bên cạnh dự án Vạn Phúc City khoảng 600 nền, trong dự án có đầy đủ trường học, bệnh viện với giá khoảng 13 đến 15 triệu đồng 1 m ² …”. Đó là những lời khẳng định “mỹ miều” từ nhiều nhân viên bán hàng của Công ty CP Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Đại An Lộc đóng tại đường Lam Sơn, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh.

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập
(PLVN) - Đó là hang Chùa Thượng ở xã Ngọc Lương (huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình) - một di tích, thắng cảnh đã được tỉnh Hòa Bình xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Tương truyền đây là nơi Lý Quốc Sư - tức ngài Không Lộ thiền sư, bậc đại danh y triều Lý đã từng tu tập, làm thuốc chữa khỏi bệnh cho Vua Lý và chữa bệnh giúp dân.

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh
(PLVN) -  Gần 100% du khách trả lời mong muốn được nghỉ dưỡng tại những địa điểm lưu trú sinh thái và bền vững với môi trường tự nhiên ít nhất một lần. Đây là kết quả khảo sát được Công ty Du lịch Kỹ thuật số Booking.com thực hiện trực tuyến gần đây tại Việt Nam.

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận
(PLVN) - Cam kết đạt mức thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam tại sự kiện COP26 là dấu mốc quan trọng về phát triển bền vững trong chiến lược vĩ mô của nước ta. Một trong những sự cụ thể hóa chính là bản Dự thảo Quy hoạch điện VIII (QHĐ8) đang trình chính phủ phê duyệt. Không đứng ngoài xu thế đó, từ năm 2006, BIM Group đã phát triển một tổ hợp kinh tế xanh tại Ninh Thuận và gặt hái được những kết quả nhất định.