Cái gốc là kinh tế?
Chất vấn tại phiên họp, ĐB Đinh Thị Kiều Trinh (Nghệ An) đề nghị Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết trách nhiệm của Bộ trưởng trong việc đưa ra giải pháp để khắc phục tình trạng xuống cấp đạo đức xã hội và đạo đức gia đình, một vấn đề đang ở mức nghiêm trọng như vậy trong giai đoạn hiện nay.
Trả lời câu hỏi của ĐB, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể Thao & Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cho rằng đây là một câu hỏi “rất quan trọng, rất khó” và có thể nói để thực hiện thì cần lâu dài.
Theo Bộ trưởng Thiện, tại kỳ họp lần trước ông đã trả lời câu hỏi này và đến nay sự xuống cấp của đạo đức, xã hội vẫn diễn biến phức tạp.
“Một số giá trị đạo đức truyền thống, lối sống văn hóa tốt đẹp của dân tộc đang bị mai một. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong xã hội và trong cán bộ Đảng viên có chiều hướng gia tăng. Đạo đức nghề nghiệp sa sút, gian lận trong học hành bằng cấp, các thủ đoạn chạy chức, chạy quyền, bạo lực gia đình, bạo lực với người cao tuổi”, Bộ trưởng Thiện dẫn chứng một số biểu hiện.
Cho rằng nguyên nhân của tình trạng trên có nhiều, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể Thao & Du lịch đã nêu một số giải pháp.
“Về trách nhiệm quản lý nhà nước, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được Đảng và Nhà nước giao trách nhiệm tham mưu cho Đảng và Chính phủ để xây dựng con người mới và khắc phục những tồn tại, hạn chế trong sự xuống cấp của đạo đức, xã hội. Bộ đã tham mưu để Trung ương ban hành Nghị quyết 33, xây dựng và phát triển văn hóa con người, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững của đất nước”, Bộ trưởng Thiện cho hay.
Theo ông Thiện, sau khi Nghị quyết 33 năm 2014 được triển khai tổ chức thực hiện, Bộ cũng đã ban hành nhiều nghị định liên quan đến chấn chỉnh, quản lý lễ hội. Đặc biệt, Bộ đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 110 quy định về quản lý, tổ chức lễ hội và Nghị định 122 quy định về xét tặng danh hiệu gia đình văn hóa, thôn văn hóa...
“Nghị định này cũng đã có nhiều quy định cụ thể về tiêu chí, quy trình để xét tặng các gia đình văn hóa, làm cho phong trào này đi vào thực chất hơn, hiệu quả hơn”, ông Thiện khẳng định.
Một giải pháp khác được Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể Thao & Du lịch đề cập là đẩy mạnh xây dựng đạo đức lối sống thông qua xây dựng môi trường văn hóa, đời sống văn hóa, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của các thể chế văn hóa, các sinh hoạt văn nghệ, hoạt động cộng đồng...
Giải pháp tiếp theo là phát huy sứ mệnh của văn học nghệ thuật, vai trò của văn nghệ sĩ đối với xây dựng đạo đức, văn hóa, lịch sử, đề cao vai trò giáo dục đạo đức của văn hóa, nghệ thuật, hướng con người tới chân - thiện - mỹ...
“Bộ cũng đã tăng cường phối hợp liên ngành trong giáo dục đạo đức, lối sống phối hợp với ngành giáo dục đào tạo đưa di sản văn hóa vào trường học, xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực…”, ông Thiện nói.
Dẫn lời Bác Hồ: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”, Bộ trưởng Thiện cho rằng xây dựng con người, khắc phục những biểu hiện xuống cấp của đạo đức lối sống phải làm từng bước.
“Đương nhiên là phải làm quyết liệt và mạnh mẽ hơn. Ở đây, chúng tôi đề nghị toàn xã hội phải vào cuộc”, ông nói.
Đặc biệt, Bộ trưởng Thiện cho rằng lĩnh vực này “có lẽ cũng xuất phát từ gốc đó là kinh tế”.
“Chúng ta nếu giải quyết vấn đề này mà chúng ta bỏ lĩnh vực kinh tế sang một bên thì không giải quyết được. Bởi vì cái gốc của vấn đề vẫn là kinh tế, tồn tại xã hội, quyết định ý thức xã hội. Kinh tế là cái gốc. Đây là một vấn đề có thể nói rằng rất khó, rất cấp bách, chúng tôi cũng rất trăn trở. Nhưng nếu như để một mình ngành văn hóa hoặc một số ngành loay hoay thế này, thời gian không có, kinh phí có thể nói rằng hiện nay rất ít”, Bộ trưởng nêu quan điểm.
Tiền không thể mua được đạo đức
Giơ biển tranh luận với quan điểm muốn phát triển văn hóa và đạo đức xã hội thay đổi thì cần phải kinh tế của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, ĐB Nguyễn Quang Tuấn (TP Hà Nội) cho rằng rõ ràng phú quý sinh lễ nghĩa nhưng tiền không thể mua được văn hóa, không thể mua được đạo đức xã hội.
 |
| ĐB Nguyễn Quang Tuấn (TP Hà Nội). |
“Trước đây chúng ta còn nghèo, rất khó khăn, nhưng đạo đức xã hội vẫn được duy trì, văn hóa rất tốt. Bây giờ chúng ta thoát nghèo, thu nhập trung bình thì vấn đề nền tảng đạo đức của xã hội đang bị xuống cấp một cách trầm trọng. Đâu là nguyên nhân? Nguyên do đầu tiên, một con người có đạo đức, có nhân cách hình thành từ gia đình, bố mẹ sẽ là tấm gương cho các con. Thứ hai, quan trọng là phải đào tạo. Thầy cô chính là tấm gương cho học trò. Tiên học lễ, hậu học văn. Chúng ta học quá nhiều văn mà chúng ta không quan tâm đến lễ. Chúng ta học quá nhiều chữ trước khi dạy các em, các cháu thành người. Đây chính là điều quan trọng để đạo đức xã hội xuống cấp”, ĐB nói.
Theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, tranh luận của ĐB Tuấn là vấn đề tranh luận rất hay nhưng bà đề nghị Bộ trưởng trả lời bằng văn bản.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện tiếp tục giơ biển phát biểu để báo cáo làm rõ thêm phát biểu của mình.
Ở lần phát biểu này, ông Thiện cho rằng ý kiến của ĐB Tuấn rất đúng, “văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội”, văn hóa vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển kinh tế - xã hội, Đảng ta đã nói nó là gốc.
Theo ông Thiện, từ trước đến nay, “cứ nói đến vấn đề đạo đức xã hội là giao cho ngành văn hóa và các ngành xã hội, thôi các anh cứ làm đi, đó là việc của các anh”.
“Gốc của vấn đề, nếu bây giờ chúng ta vẫn quan điểm đó, vẫn xử lý vấn đề bằng cách đó thì việc khắc phục sự xuống cấp về đạo đức xã hội sẽ rất khó”, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch nói.
“Tôi nói cả xã hội phải vào cuộc và chính sự xuống cấp của đạo đức xã hội xuất phát từ các ngành kinh tế, từ lĩnh vực kinh tế. Cho nên chúng ta phải xử lý ở các lĩnh vực đó, không chỉ có xã hội. Ý tôi muốn nói như vậy, còn nếu như vẫn để cho mỗi ngành văn hóa và các ngành cứ loay hoay thì không giải quyết được vấn đề xuống cấp. Tôi chịu trách nhiệm tham mưu cho Đảng và Nhà nước về lĩnh vực này, tôi cũng xin báo cáo với Quốc hội tình hình như vậy”, Bộ trưởng giải thích.
Ông Thiện cũng đề cập đến việc trong phân bổ ngân sách, kể cả các địa phương, có thể nói dành cho ngành văn hóa rất ít.
“Ví dụ, trong ba năm vừa rồi, ngân sách cấp cho bảo tồn di sản phi vật thể cấp qua Bộ văn hóa ba năm chỉ được 7,3 tỷ. Tôi nêu một ví dụ để nếu như chúng ta không có những giải pháp đồng bộ thì đến nhiệm kỳ sau, ai đó làm bộ trưởng cũng sẽ tiếp tục bị chất vấn, lại vấn đề đạo đức xã hội hoặc kỳ họp sau tôi cũng có thể bị chất vấn tiếp. Đương nhiên việc này không thể giải quyết một sớm một chiều. Tôi xin báo cáo với đại biểu Quốc hội việc đó khó và dài”, ông nói.
