Với nhiều điểm mới, thông tư quy định chi tiết về tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT có hiệu lực từ ngày 30-8 có vẻ như đã “thoáng” hơn nhưng vì sao không được nghệ sĩ quan tâm? Theo Thông tư 06/2010/TT-BVHTTDL của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) quy định chi tiết về tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục hồ sơ xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND), Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT), thời gian xét tặng và công bố danh hiệu NSƯT, NSND là 2 năm/lần vào dịp Quốc khánh 2-9, thay vì 5 năm như trước đây.
 |
| Vợ chồng ca sĩ Cẩm Vân - Khắc Triệu. đến nay ca sĩ Cẩm Vân vẫn chưa được phong tặng danh hiệu NSƯT vì chị không chịu làm đơn xin. Ảnh: C.T.V |
Theo NSND Phạm Anh Phương, Giám đốc Nhà hát Nhạc Vũ kịch VN, rút ngắn khoảng cách này là hợp lý. Cũng theo quy định mới, việc trình xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT chỉ còn 3 cấp: Cấp cơ sở (Sở VH-TT- DL, Cục Nghệ thuật biểu diễn, Cục Điện ảnh...), cấp bộ (ngành, tỉnh) và cấp Nhà nước, thay vì có thêm cấp đơn vị nghệ thuật như trước đây. Thế nhưng, thực chất việc xét tặng theo Thông tư 06 có thực sự thoáng hơn? Lòng tự trọng bị tổn thương! Ông Trương Nhuận, Phó Giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ, cho rằng “bó hơn thì có”. Theo quy định, người được đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT có trách nhiệm lập hồ sơ, kê khai thành tích của mình, trong đó có bản khai thành tích cá nhân. Việc phải tự kê khai thành tích, sau đó có xác nhận thêm của đơn vị cơ sở, với nghệ sĩ hoạt động độc lập (ngoài các đơn vị nghệ thuật công lập) và nghệ sĩ đã nghỉ hưu thì phải có xác nhận của UBND phường, xã nơi cư trú về việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước... đã khiến không ít nghệ sĩ từ chối danh hiệu này vì bị đụng chạm đến lòng tự trọng của họ. Thực tế, mỗi đợt xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT, các đoàn nghệ thuật Nhà nước tỏ ra khá hồ hởi, trong khi đó thì các nghệ sĩ hoạt động độc lập, dù tài năng của họ được cả xã hội công nhận, lại rất ơ hờ. Ca sĩ Cẩm Vân cho đến nay vẫn giữ quan điểm của mình là không làm đơn xin xét tặng vì chị không thể làm điều đó. Và hệ quả là rất nhiều nghệ sĩ, khi được xướng danh NSƯT, tên tuổi của họ lại rất xa lạ đối với khán giả. Ngoài lòng tự trọng của nghệ sĩ bị tổn thương, dù được phong tặng NSND, NSƯT thì cả quyền lợi vật chất lẫn tinh thần của người được phong tặng cũng không có gì. Trước đây, NSND, NSƯT còn được ưu tiên cấp nhà ở hoặc nhận những sự ưu ái khác; còn nay, tiền thưởng cho NSND chỉ có 5 triệu đồng, NSƯT là 3 triệu đồng, lấy từ tiền cơ sở. Hai nghệ sĩ Lê Khanh và Lan Hương, dù có danh hiệu NSND, có bằng thạc sĩ, nhưng đến nay vẫn phải hưởng mức lương của diễn viên hạng 3, không lên được hạng 2, cũng không chuyển ngạch được do không có hội đồng nào thành lập để xét chuyển ngạch cho các NSND này. Ông Trương Nhuận, dù là lãnh đạo một nhà hát của Nhà nước, nhưng cũng tâm sự rất thật: “Việc khen thưởng phải đi kèm những tưởng thưởng tương xứng về vật chất, tinh thần mới động viên được nghệ sĩ. Còn như hiện nay, tiền ít, quyền lợi tinh thần thì không có gì nên nhiều nghệ sĩ thực sự không thiết tha với các danh hiệu này”. Chuẩn mà không chuẩn Bộ VH-TT-DL quy định: Nghệ sĩ được xét tặng NSND phải có thời gian hoạt động nghệ thuật từ 20 năm trở lên; riêng đối với loại hình nghệ thuật xiếc, thời gian hoạt động từ 15 năm trở lên, có nhiều giải thưởng nghệ thuật loại vàng và bạc, trong đó có ít nhất 2 giải vàng quốc gia hoặc quốc tế, tính từ thời điểm sau khi được phong danh hiệu NSƯT. Trong đó, giải vàng quốc gia là giải Bông sen vàng (cho lĩnh vực điện ảnh, truyền hình) và giải HCV toàn quốc (của Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc). Với quy định này, những căn cứ để xét giải như trước đây, cụ thể là HCV, HCB tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc, giải Cánh diều vàng, Cánh diều bạc của Hội Điện ảnh, giải của Hội Nghệ sĩ sân khấu... không được công nhận để xét tặng. Tương tự như vậy, người được xét tặng NSƯT cũng phải có nhiều giải thưởng nghệ thuật vàng và bạc, trong đó có ít nhất 2 giải vàng quốc gia hoặc quốc tế. Quy định lấy HCV của Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc làm chuẩn đã khiến nhiều nghệ sĩ tỏ ý không bằng lòng vì nó thực sự không... chuẩn. Hội diễn 4 năm mới tổ chức một lần, không phải ai cũng có cơ hội được giao vai chính để mà có giải, vì thế nếu theo quy định này, nhiều nghệ sĩ tài năng sẽ không có cơ hội được vinh danh. Đó là chưa kể các liên hoan, hội diễn tuy mang tiếng chuyên nghiệp nhưng thực chất lại rất phong trào, không thiết thực. Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 2009 bị dư luận phản đối vì nạn “mưa huy chương” mà ban tổ chức đã trao, thậm chí có vở nội dung rất bình thường cũng có “vàng”. Liên hoan Sân khấu cải lương toàn quốc 2009 có những vở bị chê là dàn dựng mất chất cải lương nhưng vẫn đoạt HCV khiến nhiều nghệ sĩ bất bình. Nếu dựa vào những HCV này để tặng danh hiệu NSND, NSƯT thì thật không công bằng.
| Có đặc cách Điểm mới đáng chú ý nhất của Thông tư 06 là quy định về đặc cách phong danh hiệu NSND, NSƯT cho các nghệ sĩ có tài năng đặc biệt xuất sắc, đoạt giải thưởng cao tại các cuộc thi, liên hoan nghệ thuật chuyên nghiệp lớn của quốc tế hoặc có thành tích nghệ thuật đặc biệt xuất sắc, đạt nhiều giải thưởng cao ở cấp quốc gia. Theo NSND Lê Tiến Thọ, Thứ trưởng Bộ VH- TT-DL, nếu xuất hiện những tài năng xuất chúng như Đặng Thái Sơn có thể được đặc cách danh hiệu NSND với điều kiện đạt 100% số phiếu đồng thuận của tất cả các hội đồng. |
Theo Yến Anh
NLĐ
NLĐ
