Thường mỗi buôn đồng bào dân tộc có một bến nước văn hóa. Theo phong tục của bà con dân tộc, mỗi buôn bầu chọn một ông già có uy tín để trông coi, quản lý bến nước. Người làm nhiệm vụ đó được gọi là “già làng bến nước“. Trong đời sống sinh hoạt của cộng đồng, “già làng bến nước“ có vị trí quan trọng trong việc động viên bà con tham gia xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần cũng như trong các lĩnh vực xây dựng kinh tế-xã hội của cơ sở
Ngoài việc cung cấp nguồn nước cho sinh hoạt và phục vụ sản xuất, bến nước còn là nơi sinh hoạt văn hóa tinh thần của cộng đồng. Hàng năm, các buôn đồng bào dân tộc tổ chức lễ cúng bến nước. Trong lễ cúng đó, bà con cầu mong cho mưa thuận gió hòa, mong cho mọi người có sức khỏe dồi dào, làm ăn gặp điều may mắn; cầu mong mọi người đều làm việc tốt và đoàn kết thương yêu nhau, cùng nhau xây dựng quê hương giàu đẹp.
 |
| Bến nước tại xã Hòa Tiến, huyện Krông Pắk, Đắk Lắk |
Với ý nghĩa là bến nước văn hóa, theo quy ước của mọi người trong các buôn và điểm dân cư người dân tộc Ê-đê thì mọi người cũng đều có trách nhiệm giữ sạch nguồn nước, bảo vệ cây cối quanh bến nước và bảo vệ môi trường sinh thái tự nhiên.
Tuy vậy, trong một thời gian dài, hầu như các địa phương trong tỉnh đã bỏ mặc ít ai quan tâm đến việc bảo vệ bến nước. Cây cối bên bến nước bị chặt phá, nguồn nước bị làm nhiễm bẩn do khai thác bừa bãi để tưới cà phê.
Để bảo tồn những nét đẹp văn hoá của đồng bào dân tộc, trong những năm gần đây các địa phương trong tỉnh Đắk Lắk tập trung xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đi đôi với việc xây dựng quy ước thôn buôn, khu dân cư, các địa phương đã phục hồi những bến nước và thực hiện nghi lễ cúng bến nước theo phong tục truyền thống.
Nhiều buôn đồng bào dân tộc Ê-đê đã huy động dân tu sửa, làm cho bến nước thoáng đảng, sạch đẹp, bảo đảm vệ sinh môi trường. Tại đây bà con còn trồng lại nhiều cây xanh, trong đó chủ yếu là các loại cây bản địa. Nhiều địa bàn như Buôn Trinh (xã Ea Blang, thị xã Buôn Hồ), Buôn Krông A, Buôn Krông B (xã Ea Tu, TP Buôn Ma Thuột), Buôn Cháy (xã Ea M’roh, huyện Cư M’gar) là những nơi nhanh chóng phục hồi các bến nước văn hóa tiêu biểu.
Các huyện Krông Pắk, Krông Buk, Ea H’leo, Ea Kar, M’Đrắk đã đầu tư kinh phí đáng kể giúp bà con dân tộc Ê-đê phục hồi nhiều bến nước văn hoá. Tại đây, các bến nước được xây dựng thành nơi có cảnh quan đẹp, phục vụ cho sinh hoạt văn hóa cộng đồng và một số bến nước xây dựng điểm du lịch sinh thái.
