Đại biểu QH muốn phát triển án lệ trong hoạt động xét xử

ĐB Đặng Thị Kim Chi: “Qui định nhiệm kỳ vĩnh viễn sẽ khiến Thẩm phán ỷ lại”
ĐB Đặng Thị Kim Chi: “Qui định nhiệm kỳ vĩnh viễn sẽ khiến Thẩm phán ỷ lại”
(PLO) - Nhiều ĐBQH phân tích và nhận định: cần thiết phải có án lệ trong điều kiện hệ thống pháp luật còn chồng chéo, chưa thống nhất, rõ ràng dẫn đến nhiều cách hiểu và áp dụng pháp luật khác nhau. 

Những khiếm khuyết và bất cập của hoạt động TAND và Thẩm phán được TANDTC xác định chủ yếu xuất phát từ các quy định của pháp luật hiện hành về mô hình tổ chức Tòa án, vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, bộ máy của Tòa án từng cấp còn chưa hợp lý, chưa phù hợp với các nguyên tắc về tổ chức và hoạt động của cơ quan thực hiện quyền tư pháp. 
Các TAND cấp tỉnh, cấp huyện hiện nay đang được tổ chức theo địa giới hành chính cấp tỉnh, cấp huyện nên được coi là các Tòa án địa phương; việc phân định nhiệm vụ, thẩm quyền của các cấp Toà án còn chồng chéo và không phù hợp… 
Thảo luận về Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) chiều qua (3/6), nhiều Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cho rằng cần có các qui định cụ thể để giải quyết các hạn chế đó mới tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động của TAND xứng tầm là cơ quan được giao thực hiện quyền tư pháp, thực sự là chỗ dựa của nhân dân về công lý, góp phần tích cực vào việc bảo vệ và khôi phục những quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân bị xâm phạm.
Án tồn khi Thẩm phán… chờ tái bổ nhiệm
Đó là thực tế đang diễn ra tại không ít Tòa án. Như phản ánh của ĐB Trịnh Thị Thanh Bình, nhiệm kỳ Thẩm phán ngắn (5 năm như qui định hiện hành), thủ tục tái bổ nhiệm phức tạp không chỉ gây áp lực tâm lý mà còn ảnh hưởng lớn đến nguồn nhân lực trong công tác xét xử. Ở những Tòa án có lượng án cao, thiếu Thẩm phán thì cảnh “án tồn vì… chờ Thẩm phán, còn Thẩm phán chờ… tái bổ nhiệm” là không hiếm. 
Vì thế, qui định về nhiệm kỳ đối với Thẩm phán là một trong những nội dung được ĐBQH quan tâm trong Dự thảo Luật này. Theo một số ĐBQH, nhiệm kỳ Thẩm phán 5 năm như hiện nay khiến Thẩm phán không yên tâm, ảnh hưởng đến việc bảo đảm tính độc lập xét xử của Thẩm phán. Không chỉ có vậy, ĐB Huỳnh Ngọc Ánh - Phó Chánh án TAND TP.HCM nhận thấy qui định nhiệm kỳ chỉ còn là thủ tục khi có Thẩm phán dù có án oan sai thì vẫn được bổ nhiệm sau một thời gian.
Một số ĐBQH không tán thành qui định nhiệm kỳ Thẩm phán vĩnh viễn vì như ý kiến của ĐB Đặng Thị Kim Chi (Phú Yên), qui định như vậy “có thể tạo tâm lý ỷ lại cho Thẩm phán, không tự “soi mình” chú ý trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức”. Nhưng nhiều ĐBQH đề nghị có thể qui định kéo dài nhiệm kỳ Thẩm phán đến 10 năm khi được tái bổ nhiệm và “xem xét đổi mới thủ tục tái bổ nhiệm cho phù hợp”.
Phát triển án lệ để bù đắp cho hệ thống pháp luật
Thống nhất giao cho TANDTC nhiệm vụ phát triển án lệ như qui định trong Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi), nhiều ĐBQH phân tích sự cần thiết phải có án lệ trong điều kiện hệ thống pháp luật còn chồng chéo, chưa thống nhất, rõ ràng dẫn đến nhiều cách hiểu và áp dụng pháp luật khác nhau. 
ĐB Trần Xuân Hùng (Hà Nam) cho rằng, trong thực tế, TANDTC đã làm công việc ban hành án lệ thông qua các nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn công tác xét xử để bù đắp cho những thiếu hụt của hệ thống pháp luật, đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật và sự bình đẳng trước pháp luật của người dân. 
Với việc chính thức hóa qui định về phát triển án lệ trong Dự thảo Luật này, nhiều ĐBQH đánh giá là tích cực để không còn tình trạng  “cùng một tình tiết nhưng mỗi vụ án lại được áp dụng pháp luật theo các cách khác nhau”, dẫn đến việc xét xử oan, sai, làm kéo dài thời gian giải quyết vụ án do khiếu nại. Hay nguy hại hơn, theo ĐB Trịnh Thị Thanh Bình  - Chánh án TAND tỉnh Bến Tre:  “Còn làm suy giảm niềm tin công lý vào hệ thống cơ quan tư pháp”.
ĐB Đặng Công Lý - Chánh án TAND tỉnh Bình Định cũng cho rằng, hoàn thiện hệ thống pháp luật không chỉ qua việc nâng cao chất lượng xây dựng văn bản mà cần lựa chọn ban hành phát triển án lệ để giải quyết khó khăn, quá tải trong công tác xét xử do qui định pháp luật chưa thống nhất, chưa đầy đủ. Và có án lệ sẽ “giúp người dân nắm được đường lối, dự báo kết quả xét xử đối với vụ án, hạn chế xử sai hay những tranh luận về cách hiểu và áp dụng pháp luật đối với vụ án và khiếu kiện về kết quả xét xử” - Chánh án TAND tỉnh Bình Định nhận định.
Cùng đề cao vai trò của án  lệ trong việc bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong quá trình Tòa án xét xử, ĐB Hồ Thị Thủy (Vĩnh Phúc) nhận thấy, phát triển án lệ để từng bước công khai hóa các bản án, trừ các bản án liên quan đến an ninh quốc gia và thuần phong mỹ tục, tăng cường sự giám sát đối với hoạt động xét xử của Tòa án và làm rõ những qui định pháp luật chưa rõ ràng, còn có nhiều cách hiểu khác nhau. 
Đa số ĐBQH đều đề nghị qui định án lệ là quyết định giám đốc thẩm của TANDTC đối với một vụ án cụ thể và được áp dụng trong trường hợp pháp luật chưa có qui định; hoặc đã qui định nhưng chung chung, chưa rõ ràng dẫn đến việc hiểu và áp dụng theo nhiều cách khác nhau.
Một số ĐBQH vẫn băn khoăn với đề xuất thành lập TAND 4 cấp, nhất là thành  lập TAND sơ thẩm khu vực để “không bị phụ thuộc vào đơn vị hành chính, tăng tính độc lập cho hoạt động xét xử của Thẩm phán”. ĐBQH đề nghị phải giải thích được việc thành lập TAND sơ thẩm khu vực có làm tăng biên chế, phình bộ máy TAND, có nâng cao chất lượng hoạt động Tòa án, các phán quyết của Tòa án và mối quan hệ giữa TAND sơ thẩm khu vực với các cơ quan giám sát, tố tụng khác ở địa phương… “Nếu không giải thích được thì việc thành lập TAND sơ thẩm khu vực chỉ là sự sáp nhập cơ hữu một hoặc một vài đơn vị cấp huyện lại với nhau mà thôi”. Do đó, nhiều ĐBQH đề nghị thí điểm, tổng kết mô hình TAND sơ thẩm khu vực rồi mới qui định trong Luật để đảm bảo sự ổn định. 

Tin cùng chuyên mục

Tinh gọn bộ máy theo tinh thần Nghị Quyết 18-NQ/TW: Cần giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, tiết kiệm chi phí cho người dân và doanh nghiệp

Tinh gọn bộ máy theo tinh thần Nghị Quyết 18-NQ/TW: Cần giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, tiết kiệm chi phí cho người dân và doanh nghiệp

(PLVN) -  Cải cách tinh gọn bộ máy hiện nay đang thực hiện mạnh mẽ từ trung ương xuống, do vậy, nên cải cách theo hướng phân quyền mạnh hơn cho cấp địa phương, còn Trung ương chỉ làm những việc điều phối xuyên quốc gia. Trung ương kiên quyết không làm các nhiệm vụ thuộc phạm vi của địa phương, nhằm giảm thiểu việc can thiệp hay chồng chéo nhiệm vụ. Đây là một nội dung trong bài viết của GS.TS Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh (ĐH Kinh tế).

Đọc thêm

Nắm bắt cơ hội để tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật

Nắm bắt cơ hội để tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
(PLVN) - Để triển khai kịp thời, hiệu quả các chủ trương, đường lối được đề ra tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới gắn với Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, thời gian qua, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) đã được tăng cường tổ chức thực hiện và đạt được những kết quả bước đầu quan trọng.

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh

Thứ trưởng Mai Lương Khôi dự hội nghị triển khai công tác của Cục Thi hành án dân sự TP. Hồ Chí Minh
(PLVN) - Ngày 12/12, Cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP HCM tổ chức hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu nhiệm vụ theo dõi THADS, theo dõi thi hành àn hành chính năm 2025 và ký kết quy chế phối hợp liên ngành trong công tác THADS tại TP. HCM. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi dự, chỉ đạo hội nghị và chứng kiến lễ ký kết.

Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp: Triển khai công tác năm 2025

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) -Chiều 10/12, Chi cục Thi hành án dân sự quận Gò Vấp tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác thi hành án dân sự và theo dõi thi hành án hành chính năm 2025. Ông Trần Phương Hồng, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy, Phó Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự TP.HCM tham dự và chỉ đạo Hội nghị.

Hình thành thiết chế Luật sư công sẽ tăng cường nguồn lực cho tổ chức Trợ giúp pháp lý

Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.
(PLVN) -Thiết chế Luật sư công ở Việt Nam đang được hiểu như thế nào và sự cần thiết của Luật sư công trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt xuất phát từ thực tế, tại Việt Nam không phải đối tượng nào cũng có điều kiện nhờ luật sư khi gặp các vấn đề pháp lý. Xung quanh vấn đề này Báo PLVN phỏng vấn Luật sư Nguyễn Hồng Bách, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hồng Bách và Cộng sự.

“Cẩm nang pháp luật” giúp giảm tải công việc cho cán bộ tư pháp địa phương của chị Phạm Thị Trang Đài

Chị Phạm Thị Trang Đài, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng
(PLVN) - Thấu hiểu nỗi vất vả của cán bộ Tư pháp - hộ tịch cấp xã nói chung và cán bộ ngành tư pháp nói riêng, chị Phạm Thị Trang Đài (SN 1972, Phó Chánh Thanh tra Sở Tư pháp tỉnh Lâm Đồng) không ngừng nghiên cứu, cải tiến liên quan đến công tác theo dõi thi hành pháp luật giúp “giảm tải” cho cán bộ cũng như dễ dàng phổ biến đến người dân.

184 luật cần sửa đổi, bổ sung khi tinh gọn bộ máy

Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
(PLVN) -  Chiều 11/12, tại TPHCM, phát biểu tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP. HCM, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Bộ Tư pháp đang được Chính phủ giao rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18- NQ/TW

TP.Hồ Chí Minh: Tập trung hơn nữa nguồn lực cho công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế

Lễ kí kết Chương trình phối hợp công tác về tăng cường hợp tác trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác Tư pháp trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2025 - 2030 giữa Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Chủ tịch UBND TP. HCM
(PLVN) - Chiều 11/12, Đoàn Công tác Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Uỷ viên Ban chấp hành TW Đảng dẫn đầu đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TP.Hồ Chí Minh về nâng cao hiệu quả phối hợp công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác tư pháp và thi hành án dân sự trên địa bàn Thành phố.

Hết sức cần thiết hình thành thiết chế luật sư công

Thạc sĩ Đỗ Thu Hương. (Ảnh PV)
(PLVN) -  Trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng như hiện nay, việc hình thành thiết chế luật sư công là hết sức cần thiết và nên được sớm thông qua trong lần sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư sắp tới.

Phú Yên: Sáng kiến cấp phiếu lý lịch tư pháp qua VNeID đạt giải ba cuộc thi về cải cách hành chính

Bà Phan Thị Hoa, Phó Giám đốc Sở Tư pháp (thứ ba từ phải qua) đại diện Sở nhận giải.
(PLVN) - Sáng kiến giải pháp “Tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp thông qua ứng dụng VNeID khi thực hiện thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp” của Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên mới đây đã được trao giải ba tại cuộc thi Tìm kiếm sáng kiến, giải pháp cải cách hành chính năm 2024 của tỉnh.