Đã đấu giá còn sợ cạnh tranh

Cao quá, doanh nghiệp không dám mạo hiểm(?)

Dự thảo Nghị định quy định đấu giá quyền khai thác khoáng sản do Bộ Tài nguyên – Môi trường chủ trì soạn thảo đã quy định nguyên tắc xác định giá khởi điểm. Theo đó, giá khởi điểm được xác định bằng giá trị phần trăm trữ lượng khoáng sản mà tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá cam kết trả cho Nhà nước. Giá khởi điểm căn cứ theo nhóm, loại khoáng sản, được quy định cụ thể trong Phụ lục kèm theo Nghị định.

Những doanh nghiệp kêu giá khởi điểm, trong Dự thảo Nghị định quá cao. Ảnh minh họa

Cụ thể, đối với khoáng sản kim loại đen (sắt, mangan, titan …), giá khởi điểm là 6%, bạch kim, thiếc, wonfram, bạc, antimoan; chì, kẽm, nhôm, bau xít, đồng, niken, coban, monlipden, thuỷ ngân, ma nhê, vanadi, platin 5%. Riêng với nhóm khoáng sản không kim loại, như đất khai thác san lấp, xây đắp công trình là 10%; khoáng sản không kim loại làm vật liệu xây dựng thông thường khác (đá, cát, sỏi, đất làm gạch…) là 8%...

Tuy nhiên, với mức giá khởi điểm này, theo tính toán của nhiều doanh nghiệp là quá cao. Bởi lẽ, để được khai thác tài nguyên, ngoài nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, doanh nghiệp còn phải chịu nhiều loại chi phí khác, phải nộp thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường… và với mức lãi suất ngân hàng như hiện nay, nếu quy định như vậy thì nhiều doanh nghiệp sẽ không dám “mạo hiểm” để tham gia đấu giá.

Theo Luật Khoáng sản sửa đổi, việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản được thực hiện cả ở khu vực hoạt động khoáng sản nhưng chưa thăm dò khoáng sản và khu vực hoạt động khoáng sản đã thăm dò khoáng sản. Trường hợp trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản ở khu vực chưa thăm dò khoáng sản thì tổ chức, cá nhân trúng đấu giá khai thác khoáng sản phải thực hiện việc thăm dò khoáng sản. Kết quả thăm dò khoáng sản do Hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia thẩm định và phê duyệt để bảo đảm lợi ích quốc gia.

Nhiều ý kiến cho rằng, hiện nay các mỏ dễ xử lý, trữ lượng lớn, giá trị cao đều đã có người khai thác, cho nên cần phải đưa ra một cơ chế hợp lý để khuyến khích việc thăm dò, khai thác ở những vùng khó khăn.

Hạn chế khai thác kiểu “hộ gia đình” (?)

Mặc dù đã có Luật Khoáng sản, tuy nhiên, suốt một thời gian dài, việc khai thác khoáng sản bừa bãi, tự phát vẫn diễn ra ở nhiều nơi, Nhà nước không thể kiểm soát, dẫn đến tai nạn lao động, Nhà nước thất thu ngân sách, ô nhiễm môi trường...

Tại Báo cáo 13 năm thi hành Luật Khoáng sản của Chính phủ cũng thừa nhận: hoạt động khai thác nhỏ lẻ, thủ công (cá thể, hộ gia đình) mang tính mưu sinh của người dân tại nhiều địa phương đến nay vẫn chưa được cấp phép theo quy định để quản lý.

Đặc biệt, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép vẫn còn diễn ra. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong công tác giải toả các tụ điểm khai thác khoáng sản trái phép thời gian qua nhưng hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, nhất là đối với khai thác trái phép cát sỏi lòng sông, lòng hồ tại nhiều địa phương vẫn còn diễn ra khá công khai, quy mô đáng kể như đã nêu trên. Hậu quả của hoạt động khai thác khoáng sản trái phép đã nhãn tiền.

Theo quy định tại Điều 51 Luật Khoáng sản 2010 thì tổ chức, cá nhân đăng ký kinh doanh ngành nghề khai thác khoáng sản được khai thác khoáng sản bao gồm: doanh nghiệp được thành lập theo Luật doanh nghiệp; hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được thành lập theo Luật hợp tác xã; hộ kinh doanh đăng ký kinh doanh ngành nghề khai thác khoáng sản được khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, khai thác tận thu khoáng sản.

Cụ thể hơn nội dung này, Dự thảo Nghị định quy định đấu giá quyền khai thác khoáng sản cũng quy định điều kiện của tổ chức, cá nhân tham dự phiên đấu giá; đối tượng không được tham gia đấu giá... Tuy nhiên, theo nhiều doanh nghiệp cần quy định theo hướng có cơ chế khuyến khích những doanh nghiệp có tiềm năng, có đủ điều kiện trang thiết bị, kinh nghiệm, máy móc, con người, để tiến tới chấm dứt cảnh khai thác bữa bãi, tự phát theo kiểu “hộ gia đình”...

Vừa kêu về giá khởi điểm, vừa đòi cơ chế khuyến khích nọ kia, qua ý kiến góp ý của doanh nghiệp vào dự thảo nghị định về đấu giá quyền khai thác khoáng sản có thể thấy, có vẻ như đã “dấn thân” vào đấu giá mà các doanh nghiệp vẫn sợ cạnh tranh.

Huy Hoàng