Khu TĐC này nằm bên sông A Sáp nên thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi mưa lũ, ngập lụt, gây thiệt hại cây trồng, vật nuôi khiến cho đời sống của người dân lâm vào cảnh khó khăn.
Công trình thủy điện A Lưới được xây dựng trên sông A Sáp, ảnh hưởng gần 2.000ha đất của hơn 1.300 hộ dân trên địa bàn huyện. Trong đó, có hơn 200 hộ dân nằm trong lòng hồ phải di dời. Năm 2011, khu TĐC Hồng Thượng được xây dựng để bố trí cho những hộ dân có đất bị thu hồi phục vụ xây dựng dự án.
Có 106 hộ dân đầu tiên được đưa đến khu TĐC Hồng Thượng. Đến nay, khu TĐC được chia thành 2 thôn A Đên và A Sáp với 165 hộ. Người dân cả hai thôn đều được bố trí TĐC dọc theo bờ sông, nơi cách xa bờ chỉ vài trăm mét. Mỗi mùa mưa lũ, nước sông A Sáp cuộn chảy về, dâng cao hơn 1m, gây ngập nặng cho các hộ dọc theo triền sông, đặc biệt trong đó có 26 hộ dân ở thôn A Sáp được xem như vùng “rốn lũ”. Chịu tác động của mưa lũ thường xuyên nên dọc bờ sông A Sáp về phía hạ lưu cũng xuất hiện nhiều điểm sạt lở uy hiếp nhà cửa, đất sản xuất nông nghiệp.
Ông Hồ Văn Liêm, một hộ dân ở thôn cho biết, do nằm trong lòng hồ thủy điện nên gia đình ông thuộc diện phải di dời đến khu TĐC nhường đất thực hiện dự án. Thời gian đầu, đây là vùng đất cao ráo, không ngập lụt. Nhưng kể từ năm 2013 đến nay, cứ gặp mưa lớn, nước sông A Sáp chảy về cộng với nhiều khe suối cắt ngang từ trên đồi cao chảy xuống khu TĐC, làm cho nước sông dâng lên nhanh chóng, ngập hết thôn làng. Hoa màu, vật nuôi đều bị cuốn, thiệt hại rất lớn. Cứ đến mùa lũ, bà con lại lũ lượt di dời; đời sống rất khó khăn, thiếu ổn định.
Trong 2 thôn TĐC thì A Sáp ngập nặng hơn do nằm ở thượng nguồn, xa “họng nạp” nước của thủy điện. Theo ông A Viết Huy, Bí thư Chi bộ thôn, vào mùa mưa lũ, địa phương cử cán bộ về vận động dân di dời lên nhà văn hóa thôn hay các gia đình có nhà ở địa hình cao. Đặc biệt, tập quán bà con chủ yếu sản xuất nương rẫy, vào mùa mưa lũ, các lực lượng chức năng cần thông báo sớm để người dân kịp trở về nơi lưu trú, trong trường hợp nước sông A Sáp dâng cao sẽ bị kẹt lại trên rừng không về được.
“Người dân đã nhiều lần phản ánh và chính quyền các cấp đã kiểm tra, lên phương án di dời. Nguyện vọng của bà con là được TĐC hoặc di dời xen ghép vào trong các khu dân cư có địa hình cao. Từ năm 2011 đến nay đã xảy ra 3 trận lũ lớn, nếu địa phương không chủ động phương án di dời, bảo vệ tài sản thì thiệt hại về người và của rất lớn”, ông Huy cho biết.
  |
Đất bị lẫn nhiều đá, sỏi, rất khó khăn trong việc trồng trọt, sản xuất. |
Không chỉ thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi mưa lũ, đất đai nơi đây khô cằn, lẫn nhiều đá sỏi nên rất khó trồng trọt, canh tác khiến cho cuộc sống của người dân càng khó khăn. Bà Hồ Thị Liên, một hộ dân TĐC cho biết, sau khi nhượng 1ha đất trồng sắn nằm trong lòng hồ thủy điện, bà đến khu TĐC và được cấp đất ở, đất rẫy, đất trồng lúa. Nhưng diện tích đất trồng lúa nằm gần nhánh sông A Sáp lẫn nhiều đá không cày cấy được.
Được biết, đến nay, việc cấp đổi đất để sản xuất lúa nước cho người dân khu TĐC Hồng Thượng mới chỉ thực hiện được 9/24ha, diện tích 15ha còn lại không sản xuất được do có nhiều sỏi đá, tầng canh tác không đảm bảo, lượng nước tưới thủy lợi không đủ.
Theo ông Trần Ngọc Chinh, Phó phòng NN&PTNT huyện A Lưới (cơ quan thường trực phòng, chống lụt bão huyện A Lưới), vào mùa mưa lũ, khu vực 26 hộ dân thuộc khu TĐC Hồng Thượng ven sông A Sáp đối diện với nguy cơ rất cao, có những trường hợp phải di dời khẩn cấp trong đêm. Thông thường nước sông A Sáp dâng cao lên cao trình +553 thì thủy điện phải xả tràn. Tuy nhiên, khi cao trình chỉ mới đạt +551 hoặc +552 thì sông A Sáp không chỉ chảy về phía đường Hồ Chí Minh mà nắn thẳng vào khu dân cư. Nguyên nhân do tình trạng biến đổi khí hậu khiến dòng chảy phức tạp hơn.
“Hàng năm vào mùa mưa lũ, chúng tôi phối hợp chính quyền địa phương cử cán bộ về phụ trách từng hộ dân; tổ chức phương án di dời tùy theo mức độ từng đợt lũ và ở lại cùng dân. Trong trường hợp các hộ dân không chịu di dời buộc phải cưỡng chế. Về phương án lâu dài, để ổn định cuộc sống người dân, UBND huyện cũng đã chọn được vị trí TĐC trên diện tích 15ha, cách vị trí cũ khoảng 2km để di dời các hộ dân này. Theo tính toán của đơn vị khảo sát thiết kế, kinh phí cho việc di dời xây dựng khu TĐC cho các hộ dân khoảng 20 tỷ đồng”, ông Chinh thông tin.
