“Hợp tác”, hay tù tội?
Tháng 1/2001, Maksym Igor Popov, một chàng trai trẻ 20 tuổi, bước đi một cách lo lắng bên ngoài cửa Đại sứ quán Mỹ tại London. Người ta cứ tưởng anh là một sinh viên chuẩn bị xin visa đi du học, nhưng thực chất anh là một hacker, là một thành viên của một băng đảng tin tặc Đông Âu đã đột nhập và tống tiền nhiều công ty ở Mỹ.
Giờ đây anh đang chuẩn bị gặp một nhân viên FBI, người sẽ đưa cho anh hộ chiếu và một tấm vé tới Mỹ, đổi lại anh sẽ phải làm việc cho FBI dưới danh nghĩa là một chuyên gia bảo mật.
Popov lo lắng như cũng rất hứng thú. Anh đã bỏ lại phía sau quê hương, bỏ lại cha mẹ và tất cả những gì thân thuộc với mình. Anh cũng là một người đang bị truy nã trên toàn thế giới, giống như hình tượng của một hacker trong những quyển tiểu thuyết mà anh thích. Anh sẽ làm mới lại mình bằng cách "bán" những kiến thức về bảo mật cho chính phủ Mỹ để lấy mức lương tạm được, sau đó sẽ chuyển sang làm một công việc liên quan internet nào đó rồi trở nên giàu có. Và giờ đây, anh cùng với người nhân viên FBI đó đang trên đường sang Mỹ.
Khi máy bay đáp xuống, mọi thỏa thuận với Popov đã thay đổi một chút. Người nhân viên FBI từng tỏ ra thân thiện giờ đang ném Popov vào một căn phòng cách ly, sau khoảng 1 giờ thì quay lại với một công tố viên liên bang kèm theo một "đề nghị": Popov sẽ trở thành người liên lạc của FBI, làm việc cả ngày và lừa những người bạn tội phạm của anh vào lưới FBI. Nếu từ chối, anh sẽ đi thẳng vào tù.
 |
| Hình minh họa. |
Popov bị sốc. Anh được đưa về một căn nhà ở Fair Lakes, Virginia với sự canh giữ 24 tiếng liên tục bởi FBI. Anh được hướng dẫn là hãy nói chuyện với những người bạn của mình bằng tiếng Nga, trong lúc đó FBI sẽ ghi âm lại tất cả. Nhưng Popov có “mánh” riêng của mình. Anh vờ như hợp tác trong khi vẫn sử dụng các thuật ngữ Nga để cảnh báo người nói chuyện rằng anh đã nằm trong tay chính phủ Mỹ. Khi sự việc bị phát hiện 3 tháng sau đó, FBI đã giận giữ lôi anh khỏi căn nhà và đưa vào một nhà tù nhỏ để chuẩn bị đối mặt với các cáo trạng về việc tống tiền lúc trước.
Ngay lúc đó, một nhân viên FBI khác ở Santa Ana, California, và một đặc vụ tên Ernest “E. J.” Hilbert, lại tin rằng chính phủ Mỹ đang cần Popov hơn bao giờ hết.
Hilbert nhận ra Mỹ đang ở một thời khắc quan trọng về chiến tranh mạng. Trong những năm 1990, hack chủ yếu là để cho vui. Nhưng tới năm 2000, các nước Đông Âu bắt đầu ngập tràn thư rác, thư lừa đảo, website bị hack, trộm thẻ tín dụng... Việc hack khi đó đã dính dáng tới những tổ chức vì lợi nhuận. Năm 2001, một số hacker đã mở trang web CarderPlanet chuyên bán thông tin cá nhân đã trộm được cũng như thông tin thẻ trên đó. CarderPlanet cho thấy một hiểm họa lên với nền công nghệ toàn cầu: Các vụ hack sẽ có khả năng mở rộng, không phải bình thường mà là rất nhanh.
“Tài năng” nguy hiểm
Quay trở lại với Popov, anh bắt đầu tiếp xúc với máy tính năm 15 tuổi, khi đó cha của anh mang về một chiếc PC và một cái modem để lên mạng. Khi được xem bộ phim Hackers (1995), Popov biết rằng anh sẽ là một hacker nằm ngoài vòng pháp luật, và anh sẽ kiếm tiền từ việc đó.
Popov không thiên về kĩ thuật như những người bạn của mình, nhưng anh lại có tài quản lý, thuyết phục người khác và khả năng thiên bẩm về ngôn ngữ. Anh bắt đầu kiếm tiền bằng cách xài những thẻ tín dụng trộm được, kèm theo khả năng tiếng Anh cực kì lưu loát để gọi điện và mua những thứ anh muốn.
Cũng trong thời gian đó, các nhóm gangstar bắt đầu biết về những cú lừa online của Popov và bắt đầu xuất hiện tại nhà của anh để bàn chuyện "làm ăn". Popov quyết định sẽ thử kiếm tiền bằng cách mạnh tay hơn. Anh sẽ trộm dữ liệu khách hàng của các công ty, sau đó liên hệ với công ty và cung cấp "tư vấn bảo mật" để thông tin của vụ trộm không bị lộ ra ngoài, đổi lại công ty phải trả tiền cho Popov.
Tháng 7/2000, nhóm của Popov hack vào E-Money, một dịch vụ thanh toán ở Mỹ (nay đã giải thể) và trộm dữ liệu của 38.000 khách hàng. Họ cũng tấn công vào website của Western Union để lấy thêm 16.000 dòng dữ liệu về tên, địa chỉ, password và thông tin thẻ tín dụng. Popov tiếp cận những công ty này và đưa ra lời hứa hẹn sẽ ngừng tấn công, đồng thời im hơi lặng tiếng để đổi lại khoảng tiền 50.000$ đến 500.000$.
Kết quả không như anh mong đợi. E-Money giả vờ thỏa thuận với anh trong khi vẫn liên lạc với FBI, Western Union thì thông báo rộng rãi về lỗ hổng này. Vậy nên Popov không thể lấy được tiền. Trong lúc đó, căng thẳng của anh với các tên gangster khác đang lên cao. Anh đang bị kẹt tại quê nhà của mình, giữ bộn bề những vụ lừa đảo, bạo lực. Anh nghĩ tới việc nộp mình cho Mỹ, để thoát khỏi luật pháp nước mình và làm mới lại bản thân.
Giờ thì anh lại thấy mình đang ở trong một nhà từ gần văn phòng của Western Union, thật trớ trêu. Ít nhất là cho đến khi đặc vụ Hilbert tìm thấy anh.
Hilbert có kinh nghiệm giải quyết những hacker và các vụ án liên quan đến máy tính. Nói cách khác, Hilbert hiểu hacker nghĩ gì và muốn gì. Hilbert biết rằng với khả năng tiếng Nga và kinh nghiệm về bảo mật của Popov, anh ta có thể thâm nhập vào những nơi mà FBI không thể tới gần.
Cụ thể, đó sẽ là những phòng chat ngầm, các bảng tin bị ẩn, các mối quan hệ, và đưa những thông tin quý giá đó cho FBI xử lý. Vấn đề ở đây là phải làm sao quản lý Popov thật kĩ lưỡng, đè lại cái tôi của anh ta và cho thấy FBI đang cần kĩ năng của anh.
Hilbert thảo luận kế hoạch của anh với một công tố viên ở Los Angeles, người đang thụ lý một vụ của Popov, và sau đó hai người ngồi lại với Popov và luật sư của mình. 4 người đồng ý với một bản thỏa thuận. Popov sẽ chỉ phải chịu một vụ án, những vụ còn lại sẽ được xóa nếu Popov dành thời gian làm gián điệp ngầm cho FBI.
Lần này, anh phải đi nói chuyện với một nhóm người lạ, những người không hề tin tưởng Popov. Hilbert gọi đây là nhiệm vụ thu thập thông tin tình báo, giống như những gì James Bond làm. "Tôi thật sự rất xem trọng kĩ năng của anh", Hilbert nói. Tháng 3/2002, Popov kí vào bản thỏa thuận.
“Tù giam lỏng”
Sau chuyến bay dài, Hilbert dẫn Popov vào một căn phòng trong ngày làm việc đầu tiên. Ở đây có một cái ghế, một cái bàn và rất nhiều máy tính Windows thu được từ những vụ đột nhập. Hilbert còng cùi chỏ của Popov vào bàn.
Họ gọi nhiệm vụ này là "Ant City". Giờ Popov đã online trở lại, anh sử dụng một danh tính mới và bắt đầu thâm nhập vào các phòng chat ngầm cũng như đăng thông tin lên CarderPlanet. Anh đóng giả là một đối tượng lừa đảo người Đông Âu đang đi săn thông tin thẻ tín dụng bị đánh cắp. Mục tiêu của anh bây giờ là bắt được một trong những người đứng đầu của CarderPlanet, người được biết tới với nickname Script.
Popov bắt đầu liên hệ vào đầu tháng 9, cả hai bắt đầu chat riêng qua phần mềm ICQ vốn được ưa chuộng ở Châu Âu. Hai tuần sau, Popov quyết định mua 400$ dữ liệu thẻ tín dụng. Khi gửi dữ liệu này cho Popov ở California, Script đã phạm một tội liên bang ở Mỹ. Bằng chứng của Hilbert sau đó giúp cảnh sát Đông Âu bắt được Script.
Việc thu thập bằng chứng như thế này là một thứ quan trọng với chiến lược của Hilbert. Bằng cách rải một ít tiền để Popov tạo dựng mối quan hệ, họ sẽ có được một số thông tin thẻ. Dựa vào đây, Hilbert có thể làm việc với các đơn vị phát hành để xác định nguồn gốc của thẻ và nguyên nhân rò rỉ.
Một số ngày thì ngắn, một vài ngày thì dài đến 10 tiếng làm việc. Tuy nhiên, mặc cho Popov có thành công đến đâu thì tới cuối ngày, anh vẫn quay trở lại tù, còn Hilbert thì về nhà với gia đình.
“Lập công chuộc tội”?
Khi thông tin về Ant City bắt đầu lan rộng, Hilbert nhận được yêu cầu giúp đỡ từ các văn phòng FBI khác để tìm hiểu về một số vụ hack đang diễn ra. Tháng 2/2003 có một vụ lớn chưa từng có: một kẻ nào đó đã xâm nhập vào Data Processing International (DPI), một đơn vị xử lý thanh toán, để trộm thông tin của 8 triệu thẻ. Popov bắt đầu hỏi về DPI và có một sinh viên 21 tuổi ở châu Âu, nickname là RES, biết về 3 hacker chịu trách nhiệm của vụ án này.
Popov nói anh muốn mua hết 8 triệu thẻ đó với 200.000$, tuy nhiên anh cần một mẫu thử nghiệm nhỏ trước. Mẫu nhỏ này sẽ giúp anh xác định xem thẻ có thật sự đến từ vụ rò rỉ của DPI hay không. RES không tin Popov có đủ tiền để chi trả vì từ trước đến giờ anh chỉ thực hiện các thương vụ nhỏ.
Hilbert nghĩ ra một giải pháp. Hilbert, Popov và một số nhân viên FBI khác đi tới một ngân hàng gần đó. Ngân hàng đã đồng ý giúp đỡ bằng cách lấy tiền từ trong két ra và để trên bàn. Hilbert tháo còng cho Popov và quay một video cảnh Popov đang cầm tiền. "Hãy nhìn vào đống tiền này đi. Chúng rất thật, không có gì giả cả. Tôi sẽ chuyển nó vào tài khoản của mình".
Đoạn video đã làm cho nhóm người châu Âu hài lòng. Việc xác định ra RES còn dễ dàng hơn. Popov nói với hacker này rằng số tiền của anh đến từ công việc ở một công ty thẻ tín dụng tên là HermesPlast. Popov gợi ý RES hãy nộp đơn xin việc làm vào đây, gửi cho anh ta website công ty và chia sẻ email của "ông sếp", "Anatoly Feldman".
RES gửi cho Feldman hồ sơ vào cùng ngày hôm đó, kèm theo là giấy căn cước. Tất nhiên, HermesPlast là công ty giả của Hilbert và Popov. Giờ FBI đã có tên thật của RES, ngày sinh, địa chỉ. Và thật ngạc nhiên khi mánh này có thể được dùng đi dùng lại. Có một sự thật mà Popov luôn biết chắc về những hacker Đông Âu: họ thật sự muốn có một công việc.
28 tháng sau khi đến Mỹ, Popov được trả tự do ở hạt Orange, California, cách Disneyland 8 dặm. Tuy nhiên, anh không có giấy tờ nhập cư rõ ràng nên khó xin việc. Hilbert sắp xếp để FBI thuê cho Popov một căn hộ và trả lương 1000$/tháng cho anh. Nhưng Popov không thể quen được với cuộc sống này. Với sự cho phép của tòa, Popov được phép về lại châu Âu với điều kiện anh sẽ quay trở lại Mỹ sau khi đã hoàn thành án phạt của mình. Hilbert chở anh ra sân bay và biết rằng sẽ không bao giờ gặp lại Popov nữa.
Chương trình Ant City cũng đóng cửa. Theo thống kê của Hilbert, chiến dịch đã tránh cho 400.000 tài khoản thẻ tín dụng không bị phát tán ra thị trường chợ đen, đồng thời cảnh báo cho 700 công ty rằng họ đang hoặc đã bị tấn công bởi các hacker. 10 nghi phạm đã bị kết án, trong đó có Script, nhưng không có ai được giao cho Mỹ.
“Con dao hai lưỡi”
Khi về lại quê nhà, Popov lập một công ty về bảo mật của riêng mình tên là Cybercrime Monitoring Systems, gọi tắt là Cycmos. Cycmos chuyên thâm nhập vào các chợ ngầm và thông báo cho các công ty đang trở thành mục tiêu. Hilbert đồng ý. Có vẻ như anh đang biến kĩ năng mình học được từ Ant City thành một doanh nghiệp.
Đến giao thừa năm 2004, điện thoại của Hilbert reo lên. Là Popov gọi. "Anh biết không, tôi có tin mới đây". Đã có một vụ tấn công lớn, lần này FBI chính là nạn nhân. Popov đang theo dõi một nhóm hacker sử dụng công nghệ tên là X.25, nó được dùng để vận hành các mạng ở thập niên 70 và 80. Tới năm 2004, X.25 đã rất cũ nhưng vẫn còn nhiều doanh nghiệp và đơn vị chính phủ kết nối vào.
Dựa vào lỗ hổng của X.25, nhóm hacker đã đánh vào được một trung tâm dữ liệu của AT&T ở New Jersey, đây là nơi đặt máy chủ email của rất nhiều cơ quan chí phủ Mỹ, để có quyền truy cập vào địa chỉ của mọi nhân viên FBI.
Hilbert nhanh chóng gọi cho sếp của mình và dẫn đầu một cuộc điều tra. Hilbert đồng ý trả cho Cycmos 10.000$ để mua bất kì tài liệu nào bị rò rỉ cũng như biết danh tính của các hacker. Popov đến và đưa ra 2 tài liệu, một trong số đó liên quan tới CarderPlanet và một tài liệu khác về bảo mật. Tất cả đều được đánh dấu là tài liệu mật và không được chuyển qua Internet. Một số trang còn ghi danh tính của hơn 100 hacker đang trong tầm ngắm, nhiều người được đánh dấu là "mục tiêu ưu tiên cao" hoặc "đang phối hợp với chính phủ".
Sau đó, Popov đưa Hilbert vào một phòng chat ngầm và tìm thấy lãnh đạo của nhóm X.25. Rất nhanh chóng, Hilbert bắt đầu nói chuyện với Leonid “Eadle” Sokolov, một sinh viên kĩ thuật ở Saint Petersburg, Nga. Khi được hỏi, Sokolov thừa nhận mình là người đã đột nhập vào AT&T và trộm tài liệu. Vậy là Hilbert đã có được thủ phạm. Đây là vụ án lớn nhất trong sự nghiệp của Hilbert.
Nhưng rồi có một vấn đề. Vào ngày 10/2/2005, Hilbert được gọi vào một cuộc họp. Hóa ra, cũng có nhiều doanh nghiệp khác bị ảnh hưởng từ vụ X.25, trong số đó có EMC và mã nguồn của phần mềm ảo hóa nổi tiếng VMWare đã bị khai thác. Nếu mã nguồn này lộ ra, hacker từ khắp mọi nơi có thể dò lỗ hổng của nó. Trong trường hợp xấu nhất, hacker có thể thoát ra khỏi máy ảo và đánh vào hạ tầng thật bên dưới. Điều quan trọng là trước đó Popov đã tiếp cận EMC, cảnh báo, vấn đề này, hứa sẽ không để mã nguồn lọt ra ngoài, cung cấp thông tin kĩ thuật cho EMC về lỗ hổng. Đổi lại, Popov đòi một khoản tiền và đưa ra liên hệ của E. J. Hilbert để làm tin.
Đặc vụ Hilbert bị điều tra vì tội âm mưa lừa đảo chính phủ, tiết lộ thông tin mật cho bên ngoài. FBI yêu cầu Hilbert cắt mọi liên lạc với Popov và giao nộp 600 trang dữ liệu chat giữa hai người trong vòng 18 tháng qua. Hilbert cũng không còn công tác tại bộ phận tội phạm mạng nữa mà chuyển sang bộ phận chống khủng bố.
Hilbert dần dần nhận ra có gì đó không ổn. Đồng nghiệp ngừng nói chuyện với anh. Hilbert dần tìm việc ở các công ty tư nhân và đến tháng 2/2007, anh chính thức nghỉ việc ở FBI.
Khi Popov gọi lại cho Hilbert, lúc đó anh đang làm ở vị trí tư vấn viên. Trong hơn 6 năm kể từ lần cuối họ nói chuyện, Hilbert mới nhận lại được cuộc gọi từ một người "quen". Lần này, Popov không có thông tin rò rỉ hay bất kì thứ gì khác, anh chỉ nói lời cảm ơn. "Anh ấy gọi tên để cảm ơn về cách tôi đối xử với ảnh trong thời gian ở tù. Giờ anh ấy đã về nhà, thay đổi cuộc sống, lập gia đình. Anh ấy nợ tôi tất cả".
Vụ điều tra lúc đó vẫn chưa kết thúc. Đã có lúc các nhà điều tra đến tận văn phòng anh để đặt câu hỏi. Năm 2009, Hilbert được tuyên miễn tội khi Bộ tư pháp hủy các cáo buộc.
Có một thông tin mà sau này người ta mới biết, đó là EMC đã âm thầm trả cho Popov 30.000$ để lấy thông tin về lỗ hổng. Popov cũng thừa nhận rằng anh chính là người đứng sau vụ X.25 cùng với Sokolov. Ban đầu, cả hai chỉ định đòi 150.000$ từ AT&T. Khi AT&T từ chối trả tiền thì Popov mới gọi cho FBI. Popov nói anh không cố ý để Hilbert dính vào vụ lừa này. "Anh ấy là người bạn duy nhất mà thôi có. Tôi vẫn quý anh ấy, ngay cả khi giờ đây anh ấy không còn ở gần tôi nữa. Tôi vẫn là một hacker mũ đen và tôi không bao giờ thay đổi. Nhưng ai quan tâm? Tôi vẫn quý anh ấy".
