Theo báo Hòa Bình, liên quan đến việc thăm dò, khai thác vàng của Công ty Cổ phần Khai thác và chế biến khoáng sản Hòa Bình (đơn vị có người hành hung phóng viên báo Công lý) tại khu vực đồi Cổ Cò, xã Hợp Châu, chính quyền xã và một số cơ quan của tỉnh Hòa Bình cho rằng, khu vực xóm Băng, xã Hợp Châu không có nhà xưởng, phương tiện, máy móc khai thác khoáng sản(!).
Họ cho rằng, phản ánh của báo Công lý chỉ là “hình ảnh cắt ghép” ở nơi khác đưa vào, một số nội dung phỏng vấn người dân bị "mớm lời”; trâu, bò bị chết không phải do nguồn nước bị nhiễm độc từ việc khai thác vàng…
Còn ông Nguyễn Khắc Yến, Phó trưởng Phòng TN&MT huyện Lương Sơn thì khẳng định, toàn bộ hoạt động của dự án điều tra, đánh giá thăm dò khoáng sản vàng tại xã Hợp Châu là hoàn toàn đúng các quy định của pháp luật…
Tuy nhiên, trên thực tế, tại địa bàn xã Hợp Châu (nơi Công ty Cổ phần Khai thác và chế biến khoáng sản Hòa Bình dự định thực hiện dự án Nhà máy Chế biến quặng đa kim Hòa Bình và đang khảo sát, điều tra, thăm dò khai thác vàng), nạn “vàng tặc” diễn ra vô cùng nhức nhối, trong đó có hiện tượng núp bóng thăm dò để khai thác vàng trái phép.
Trong báo cáo gửi UBND huyện, ông Nguyễn Văn Bình, Chủ tịch UBND xã Hợp Châu cũng thừa nhận, có việc đội làm vàng về dựng lều lán chuẩn bị khai thác tại đồi Cổ Cò. UBND xã chỉ đạo Công an xã phối hợp với Công an huyện giải tỏa và “yêu cầu các đối tượng” về UBND để làm việc. Nhiều người dân trong khu vực cũng cho biết, trong những ngày gần đây, hoạt động khai thác khoáng sản vẫn diễn ra nhưng âm thầm, lén lút, trong đó có cả việc khai thác vàng trái phép núp bóng dưới hình thức “thăm dò”.
Như đã nói ở trên, cán bộ Phòng TN&MT huyện Lương Sơn cho rằng, dự án điều tra, đánh giá thăm dò khoáng sản vàng tại xã Hợp Châu là hoàn toàn đúng các quy định của pháp luật. Vậy sự thật hoạt động “thăm dò” của Công ty Cổ phần Khai thác và Chế biến khoáng sản Hòa Bình có phải “hoàn toàn đúng” hay không?
Theo quy định của Luật khoáng sản, thẩm quyền cấp phép hoạt động khoáng sản là Bộ Tài nguyên và Môi trường đối với hoạt động thăm dò khoáng sản, hoạt động khai thác khoáng sản (trừ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, than bùn, khoáng sản tại các khu vực có khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ; hoạt động khai thác tận thu khoáng sản).
Vậy nhưng, trong khi Công ty Cổ phần Khai thác và Chế biến khoáng sản Hòa Bình chưa hề có giấy phép hoạt động thăm dò khoáng sản, chưa có giấy phép hoạt động khai thác khoáng sản nhưng đã tổ chức thăm dò (như lời ông Trần Minh Thắng- Giám đốc Công ty) thì có hoàn toàn đúngcác quy định của pháp luật không?
Dư luận cho rằng, sở dĩ ông Trần Minh Thắng và Công ty Cổ phần Khai thác và chế biến khoáng sản Hòa Bình dám “làm càn” như vậy là do đã được UBND tỉnh Hòa Bình đồng ý cho triển khai dự án điều tra, đánh giá thăm dò khoáng sản vàng tại xã Hợp Châu, huyện Lương Sơn từ tháng 11/2016. Tuy nhiên, như trên đã phân tích, UBND tỉnh Hòa Bình lại “quên” mất rằng, UBND tỉnh không có thẩm quyền này.
Mặc dù vượt quyền một cách “trắng trợn” như vậy nhưng vào ngày 29/11/2016, ông Đinh Văn Hòa, Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Hòa Bình đã ký văn bản số 1973/STNMT-KS gửi Công ty Cổ phần Khai thác và chế biến khoáng sản Hoà Bình có nội dung đồng ý để Công ty này “được đầu tư bằng nguồn vốn tự có để tiến hành khảo sát thực địa, lấy mẫu trên mặt để lựa chọn diện tích lập đề án thăm dò quặng vàng tại xã Hợp Châu”.
Về vấn đề này, trong công văn trả lời báo chí, ông Lại Hồng Thanh, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ TN&MT) cho biết: "Nếu đúng trong thực tế, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hòa Bình cho phép Công ty CP Khai thác và chế biến khoáng sản Hoà Bình được đầu tư bằng nguồn vốn tự có tiến hành khảo sát tại thực địa, lấy mẫu trên mặt đất để lựa chọn diện tích lập đề án thăm dò quặng vàng là chưa phù hợp về thẩm quyền…”. Bởi lẽ, thẩm quyền cấp phép hoạt động khoáng sản thuộc Bộ TN&MT theo Điều 82 Luật Khoáng sản. Về xem xét điều kiện của doanh nghiệp để cấp phép thăm dò cũng thuộc thẩm quyền của Bộ TN&MT.
Phải đến ngày 28/3/2017, UBND tỉnh Hòa Bình mới có công văn số 333/UBND-NNTN gửi Bộ TN&MT về việc cấp giấy phép hoạt động khoáng sản vàng tại xã Hợp Châu. Sau đó, Bộ TN&MT đã phúc đáp rằng: Các khu vực quặng vàng 1,2,3 nêu tại Công văn số 333/UBND-NNTN không thuộc danh mục các dự án đầu tư, thăm dò quặng vàng mà Bộ Công Thương phê duyệt nên không có cơ sở hướng dẫn doanh nghiệp lập hồ sơ cấp phép thăm dò khoáng sản.
Liên quan đến vấn đề này, đại diện của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản cũng cho biết: Đối với khu vực xã Hợp Châu, năm 1964 và năm 1989, các đơn vị địa chất điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản ở tỷ lệ 1/50.000, đã có một số phát hiện lẻ tẻ về vàng gốc của dân địa phương, song chưa được ghi nhận vào tài liệu địa chất cũng như chưa được Nhà nước điều tra, đánh giá tiềm năng. Theo quy định tại Điều 26 Luật Khoáng sản, một khu vực chưa có kết quả điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản thì chưa đủ điều kiện để lập đề án thăm dò khoáng sản. Như vậy, khu vực xã Hợp Châu chưa đủ điều kiện để cho phép bất kỳ một đơn vị nào hoạt động thăm dò hay khai thác vàng.
Vậy nhưng không hiểu căn cứ vào đâu mà một số lãnh đạo tỉnh Hòa Bình vẫn cho phép Công ty CP KhKhai thác và chế biến khoáng sản Hòa Bình được phép “thăm dò”, tiến tới khai thác quặng vàng tại xã Hợp Châu?
